อ่านคำประพันธ์ต่อไปนี้แล้วตอบข้อ ๓๘
๑) เทวัญแสดงเหตุให้ สังหรณ์ เห็นแฮ
๒) เห็นกระแสสาคร หลั่งล้น
๓) ไหลลบวนาดอน แดนตก ทิศนา
๔) พระแต่เพ่งฤๅพ้น ที่น้ำหนองสาย ฯ
จากคำประพันธ์ วรรคใดสะท้อนให้เห็นถึงความเชื่อในสังคมไทย
ตอบ ๑
เทวัญแสดงเหตุให้ สังหรณ์ เห็นแฮ คำประพันธ์ในวรรคนี้กล่าวถึงความเชื่อในเรื่อง “ความฝัน” ทางพุทธศาสนาของคนไทย ซึ่งแบ่งเป็น ๔ ประเภท ดังนี้
๑) ความฝันแบบธาตุโขภ เกิดจากธาตุกำเริบ คือ เกิดจากธาตุใดธาตุหนึ่งในบรรดาธาตุทั้ง 4 ของร่างกายผิดปรกติ ทำให้อาหารไม่ย่อย มีผลให้ร่างกายหรือ/และใจไม่สบาย
๒) ความฝันแบบจิตนิวรณ์ เกิดจากการที่ดวงจิตพัวพันถึงสิ่งใดสิ่งหนึ่งหรือคิดวิตกถึงเรื่องใดเรื่องหนึ่ง แล้วเก็บเอาสิ่งนั้นหรือเรื่องนั้นไปฝัน คือฝันตามความคิดหรือตามความวิตกกังวลที่มีในเวลาตื่นอยู่นั่นเอง
๓) ความฝันแบบบุพนิมิต เกิดจากนิมิต หมายความว่า เป็นความฝันที่เกิดจากแรงผลักดันของบุญกุศลหรือบาปอกุศลของผู้ฝัน ความฝันดังกล่าวจะเป็นลางบอกให้รู้เหตุดีเหตุร้ายที่กำลังจะเกิดขึ้น
๔) ความฝันแบบเทพสังหรณ์ เกิดจากการดลบันดาลของเทพยดา หมายความว่า เทวดาหรือภูตผีที่เรียกว่า โอปปาติกะดลบันดาลให้คนฝันไปได้ต่างๆ หากผู้ฝันเป็นคนที่เทวดารักใคร่และปรารถนาจะสงเคราะห์ก็จะมาบอกเรื่องราวที่จะเกิดขึ้นจริงในอนาคตให้รู้ก่อน แต่ถ้าเทวดาเกลียดชังหรือมีจิตคิดร้ายที่จะกลั่นแกล้งก็จะมาบอกความเท็จหลอกลวงให้หรือดลบันดาลให้ฝันร้าย กล่าวสรุปสั้นๆ ว่าเกิดจากเทพยดาต้องการให้โทษหรือให้คุณ ความฝันชนิดนี้มักเกิดในเวลาใกล้สว่าง
