พายุหมุนเขตร้อน คือ พายุที่เกิดขึ้นในทะเลหรือมหาสมุทรเขตร้อน สามารถแบ่งตามความเร็วลมได้เป็น พายุดีเปรสชั่น, พายุโซนร้อน และพายุไต้ฝุ่น ส่วนพายุเฮอริเคน หรือพายุไซโคลน ที่เราเคยได้ยินกันบ่อยๆ นั้นเป็นพายุชนิดเดียวกัน แต่มีชื่อเรียกต่างกันไปตามถิ่นที่เกิดเท่านั้น

พายุหมุนเขตร้อน เกิดจากความดันอากาศของ 2 บริเวณต่างกันมาก ทำให้อากาศเคลื่อนที่จากบริเวณที่มีความดันอากาศสูงไปยังบริเวณที่มีความดันอากาศต่ำกว่า ในลักษณะหมุนเข้าสู่ศูนย์กลาง โดยเกิดเฉพาะในมหาสมุทรและทะเลในเขตร้อน

ในซีกโลกเหนือ พายุหมุนเขตร้อนจะพัดเข้าหาศูนย์กลางในทิศทวนเข็มนาฬิกา ในซีกโลกใต้ พายุหมุนเขตร้อนจะพัดเข้าหาศูนย์กลางในทิศตามเข็มนาฬิกา พายุหมุนเขตร้อนจะรุนแรงที่สุดบริเวณใกล้ศูนย์กลางพายุ

พายุหมุนเขตร้อนจำแนกตามความเร็วลมรอบศูนย์กลางได้ดังนี้

1. พายุดีเปรสชั่น มีความเร็วลมสูงสุดต่ำกว่า 63 กิโลเมตรต่อชั่วโมง
2. พายุโซนร้อน มีความเร็วลมสูงสุดตั้งแต่ 63-117 กิโลเมตรต่อชั่วโมง
3. พายุไต้ฝุ่น มีความเร็วลมสูงสุดมากกว่า 118 กิโลเมตรต่อชั่วโมง

พายุหมุนเขตร้อนสามารถเรียกชื่อตามสถานที่เกิดได้ดังนี้

1. พายุไต้ฝุ่น คือ พายุที่เกิดในมหาสมุทรแปซิฟิกด้านตะวันตก
2. พายุเฮอริเคน คือ พายุที่เกิดในมหาสมุทรแปซิฟิกด้านตะวันออก หรือมหาสมุทรแอตแลนติก
3. พายุไซโคลน คือ พายุที่เกิดในมหาสมุทรอินเดีย และบริเวณทวีปออสเตรเลีย

เมื่อเกิดพายุหมุนเขตร้อนจะทำให้เกิด

- คลื่นขนาดใหญ่ในทะเล เป็นอันตรายต่อการเดินเรือ
- เมื่อคลื่นขนาดใหญ่เคลื่อนเข้าสู่ฝั่ง ทำให้เกิดคลื่นพายุซัดฝั่ง ทำให้สิ่งก่อสร้างบริเวณชายฝั่งถูกทำลาย
- ทำให้เกิดฝนตกหนักเป็นบริเวณกว้าง ต่อเนื่องเป็นเวลานาน จึงทำให้เกิดน้ำท่วมและแผ่นดินถล่มได้

การปฏิบัติตัวเมื่อมีพายุหมุนเขตร้อนเคลื่อนตัวเข้าสู่ประเทศไทย

- ติดตามข่าวพยากรณ์อากาศ และประกาศจากกรมอุตุนิยมวิทยาอย่างใกล้ชิด
- ถ้าอยู่ในบริเวณที่ได้รับแจ้งจากเจ้าหน้าที่ให้อพยพไปอยู่ในที่ปลอดภัย ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่อย่างเคร่งครัด

ความเสียหายที่เกิดจากพายุโซนร้อนและพายุใต้ฝุ่น

- ทำให้ต้นไม้ถอนรากถอนโคน เรือกสวนไร่นาเสียหาย เสาไฟฟ้าล้ม สายไฟฟ้าขาด ไฟฟ้าช็อต
- ทำให้บ้านเรือนที่ไม่แข็งแรงพังทลาย ชิ้นส่วนของบ้านถูกพัดปลิวเป็นอันตรายต่อผู้ที่อยู่ในที่โล่งแจ้ง บ้านเรือนและผู้คนที่พักอาศัยริมทะเลอาจถูกคลื่นใหญ่ซัดและม้วนลงทะเล
- ทำให้ฝนตกหนักมากทั้งวันทั้งคืน จนทำให้เกิดน้ำป่าและแผ่นดินถล่ม
- ในทะเลมีคลื่นลมแรงจัดมาก เป็นอันตรายต่อการเดินเรือโดยเฉพาะเรือเล็ก