โทรทัศน์ครูสื่อนอกกรอบที่สร้างแรงบันดาลใจต่อการเรียนรู้ตลอดชีวิตให้ครูชายขอบ

                  โดย ซากี เริงสมุทร์

ในแวดวงการศึกษาไทยมักมีการพูดกันอยู่เสมอว่าภารกิจในการปั้นเด็กให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ ทั้งร่างกาย จิตใจ และขีดความสามารถของพัฒนาการตามวัย ซึ่งเป็นโจทย์ที่ยากมากเมื่อครูของเราไม่ได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง หรือพูดง่ายๆว่าไม่สามารถเท่าทันทิศทางการเปลี่ยนแปลงของการศึกษาโลกได้ เด็กที่ผ่านการปั้นมาก็บิดๆเบี้ยวๆ บางทีก็ขาดๆเกินๆ จนไม่สามารถสร้างมาตรฐานให้เด็กๆได้แม้ว่าในหลักสูตรที่ควบคุมอยู่จะกำหนดมาตรฐานต่างๆไว้มากมายที่สุดท้ายก็ไม่มีใครไปถึง

เมื่อออกมาสู่โลกความเป็นจริง โรงเรียนชายขอบอย่างโรงเรียนประทีปธรรมมูลนิธิ จ.กระบี่ ซึ่งเป็นโรงเรียนเปิดใหม่เพิ่งมีอายุเพียงแค่สองปี คณะครูแลผู้บริหารก็เป็นคนใหม่กันเกือบยกทีม อีกทั้งที่ตั้งของโรงเรียนก็อยู่ในชนบท ห่างไกลความสะดวกสบายที่ครูพันธุ์ใหม่น้อยคนจะอุทิศตนเพื่อยกระดับเด็กชายขอบเหล่านี้ พวกเราจึงต้องจัดการศึกษาตามมีตามเกิดในช่วงปีแรก แต่หัวใจเต็มเปี่ยมว่าเราจะสร้างเยาวชนเพื่อเติมเต็มงานในอนาคต และเราเชื่อมั่นว่าครูเก่งคือครูที่เรียนรู้ด้วยตนเองและเรียนรู้ตลอดชีวิต ช่างยิ่งใหญ่จริงๆกับเป้าหมายของคนเล็กๆที่ชายขอบ

เมื่อผู้บริหารมีความฝัน ครูก็ฝันคล้ายๆกัน เราจึงออกล่าฝันในช่วงเริ่มต้นของโรงเรียน โดยออกเยี่ยมเยือนโรงเรียนที่เราคิดว่าคือโรงเรียนที่น่าจะลอกแบบได้ หนึ่งในนั้นคือโรงเรียนดวงแก้วพิทยา ซึ่งหนึ่งในโรงเรียนต้นแบบโทรทัศน์ครูในจังหวัดกระบี่ ผู้อำนวยการโรงเรียนเป็นคนหนุ่มไฟแรง ผอ.คอลิ้ล ผิวดี ได้เล่าแนวทางการจัดการเรียนรู้ให้คณะครู เตรียมแผนการสอนโดยใช้โทรทัศน์ครูเป็นฐาน และใช้เทคนิคการสอนที่หลากหลายจากโทรทัศน์ครู และการใช้ประโยชน์จากเวปไซต์โทรทัศน์ครู ซึ่งแน่นอนเมื่อครูต้นแบบในจอโทรทัศน์คือผู้สร้างแรงบันดาลใจ แล้วคณะครูผู้มีฝันอย่างพวกเราจึงทำการดาวน์โหลดข้อมูลอย่างรวดเร็วจากโรงเรียนที่เราได้ไปเยี่ยมเยือนแล้วนำมาปรับแต่งเพิ่มจนเป็นแนวทางของโรงเรียนเราเอง

หลังจากกลับมาจากการดูงาน ทางโรงเรียนเริ่มต้นโดยให้คณะครูทุกคนสมัครเป็นสมาชิกโทรทัศน์ครูผ่านหน้าเวปไซต์ www.thaiteachers.tv และผู้บริหารก็ได้อนุมัติให้จัดซื้อโทรทัศน์ขนาดใหญ่ติดตั้งไว้ในห้องพักครูเพื่อฉายเพียงช่องเดียวคือ รายการโทรทัศน์ครูผ่านดาวเทียม 24 ชั่วโมง โดยตั้งใจว่าขอให้เพียงสักตอนที่ตรงกับใจของครูที่อยากเปลี่ยนแปลงแนวการสอนของตนเองแล้วโทรทัศน์ครูจะเป็นแรงบันดาลใจให้เขาเป็นครูต้นแบบในอนาคตอันใกล้ หลังจากนั้นเราเพิ่มการใช้โทรทัศน์ครูในการประชุมครูกลุ่มสาระต่างๆประจำสัปดาห์ก็จะคัดเลือกช่วงรายการที่เกี่ยวข้องมาฉายให้ดูและแลกเปลี่ยนประมาณ 15 นาที ก่อนเข้าวาระประชุม และทำแบบเดียวกันในการประชุมครูทั้งโรงเรียนประจำเดือนโดยใช้ช่วงรายการที่เกี่ยวข้องกับประเด็นหลักที่ทางโรงเรียนจะนำเสนอในการประชุม รวมทั้งกระตุ้นและส่งเสริมให้ครูปรับระดับสมาชิกของตนเองจากสมาชิกทั่วไป สู่สมาชิกเครือข่าย สมาชิกคุณภาพ และเป้าหมายของโรงเรียนเราคือครูทุกคนจะต้องเป็นสมาชิกต้นแบบ ที่คณะครูทุกคนจะมีคลิปการพัฒนาการสอนจากต้นแบบโทรทัศน์ครู

ด้วยความตั้งใจดังกล่าวจึงหาข้อมูลที่เข้าร่วมเป็นโรงเรียนต้นแบบโทรทัศน์ครู ดำเนินการทั้งเขียนอีเมล์แนะนำตนเองและโรงเรียน รวมทั้งโทรศัพท์ประสานงานเจ้าหน้าที่ฝ่ายโรงเรียนต้นแบบของโทรทัศน์ครูเพื่อขอเข้าร่วมโครงการโรงเรียนต้นแบบโทรทัศน์ครู ซึ่งต้องขอขอบพระคุณโทรทัศน์ครูอย่างสูงที่มอบโอกาสให้ได้เข้าร่วมในโครงการนี้ในช่วงเดือนมีนาคม 2555 ที่ผ่านมา

การสมัครเข้าเป็นโรงเรียนต้นแบบของโทรทัศน์ครูนั้นแต่เดิมเคยคิดว่าเป็นสิ่งที่ยากมาก ต้องมีเงื่อนไขในการใช้โทรทัศน์ครูให้เป็นประโยชน์กับพัฒนาการศึกษาอย่างรอบด้าน และต้องรายงานความคืบหน้าละเอียดยิบ ที่สำคัญน่าจะล่วงเลยระยะเวลาของการเปิดรับสมัครโรงเรียนต้นแบบไปแล้ว ความหวังแทบจะริบหรี่ แต่ด้วยหัวใจและความตั้งใจที่เป็นส่วนหนึ่งของโทรทัศน์ครูและมั่นใจว่าจะเป็นต้นแบบที่ดีและแตกต่างจากโรงเรียนต้นแบบอื่นๆได้ จนในที่สุดทางโรงเรียนก็ได้รับโอกาสที่สำคัญคือการได้รับเชิญให้เข้าร่วมสังเกตการณ์ในเวทีการประชุมโรงเรียนต้นแบบจังหวัดกระบี่ ซึ่งในเวทีนั้นทำให้ผู้เขียนเกิดความมั่นใจว่าสามารถเป็นต้นแบบได้จริง เงื่อนไขต่างๆที่เคยคิดไว้ว่ายากก็ไม่ได้ยากอย่างที่คิด เมื่อเป็นโรงเรียนต้นแบบแล้วก็ให้ทำรายงานการพัฒนาครูรายสองเดือน โดยวิธีการใช้ค่อนข้างอิสระ และเปิดรับกระบวนการใหม่ๆ และจากความพยายามของคณะผู้บริหารโรงเรียนในการขอเป็นส่วนหนึ่งของโรงเรียนต้นแบบ จากสถานะโรงเรียนผู้สังเกตการณ์จึงได้รับการปรับสถานะไปสู่การเป็นโรงเรียนต้นแบบ

เราได้เตรียมการสู่การเป็นโรงเรียนต้นแบบก่อนหน้านี้คือ การสร้างศรัทธาของคณะครูว่า ที่นี่ โรงเรียนนี้ ให้ความความสำคัญกับการเรียนรู้ด้วยตนเองและการเรียนรู้ตลอดชีวิต ครูทุกคนสามารถเป็นครูเก่งได้ถ้าได้เห็นแบบอย่างการจัดการเรียนการสอนของครูต้นแบบในรายการโทรทัศน์ครู โดยการที่เราจัดการแปลงไฟล์จากซีดีที่โทรทัศน์ครูมอบให้ทุกตอนทุกชุดเป็นไฟล์วีดีโอขนาดเล็กเก็บไว้ในแฮนดี้ไดรพ์มอบให้กับครูทุกคน เราอาศัยความกล้าแตกต่าง สร้างจุดเด่น หลากหลาย และไม่ยึดติดกับการศึกษากระแสหลักมากจนเกินไป ซึ่งทางโรงเรียนได้ใส่ใจต่อเรื่องนี้เป็นอย่างมาก เมื่อครูได้เริ่มการพัฒนาตนเอง ทางทีมบริหารก็ให้แนวทางอันเป็นหัวใจการศึกษาของโรงเรียนคือ เริ่มต้นที่สร้างสมาธิให้เด็ก ค้นหาจุดเด่นหรือความถนัดในตัวเด็กให้เจอ แล้วพัฒนาเด็กจากจุดที่เขามีหรือสนใจ แล้วสร้างการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับโลกแห่งความจริงโดยผ่านการแก้ปัญหาโดยใช้การเรียนรู้แบบโครงงาน ( Project-Based Learning-PBL ซึ่งแตกต่างจาก Problem-Based Learning ซึ่งหมายถึงการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน เป็นวิธีการเรียนรู้ที่เป็นผลจากการแก้ปัญหา โดยใช้ความรู้ที่ผู้เรียนทำการสืบค้นเอง แต่ทั้งสองแบบดันใช้ตัวย่อว่า PBL เหมือนกัน) หัวใจคือ ทำงานเป็นทีม เผชิญปัญหาของจริง และจัดการมันได้ จนเกิดการเรียนรู้ด้วยตนเอง

โรงเรียนได้พัฒนางานจากผู้รับประโยชน์จากโทรทัศน์ครูไปสู่การเป็นผู้ให้ต่อโทรทัศน์ครู โดยการมีส่วนร่วมของนักเรียนในระดับมัธยมปีที่หนึ่งถึงสอง ใน “ชมรม Tham TV ทีวีที่เด็กได้ทำ” กลุ่มเด็กๆที่หวังเป็นคนเบื้องหลังรายการโทรทัศน์ โดยใช้อุปกรณ์ง่ายๆรอบตัวเก็บเรื่องราวที่เกิดขึ้นในโรงเรียนและชุมชนมาเป็นสารคดีเชิงข่าว นักเรียนได้ทำการฝึกปรือวิทยายุทธ์ด้านการถ่ายภาพเคลื่อนไหวและภาพนิ่ง ผลงานปรากฏมากมายในช่องยูทูบ จนวันหนึ่งผลงานไปสู่การออกรายการนักข่าวพลเมือง ทางสถานีไทยพีบีเอส และเหล่าเด็กๆได้สร้างความฮือฮาจากการที่ไปโผล่ประกบนายกรัฐมนตรี (ในสมัยนั้น) จุฬาราชมนตรี เลขาธิการอาเซียน ฯลฯ ไปจนถึงงานกินบุญที่สุเหร่าแถวโรงเรียน และวันนี้ได้ยินเสียงทาบทามมาไกลๆ จากช่อง YATEEM TV –ยาตีมทีวี ว่าอยากให้เด็กๆมีส่วนร่วมในการผลิตชิ้นงานออกอากาศทางช่องโทรทัศน์ดาวเทียมที่คนมือบนได้เจอกับคนมือล่าง... และผลงานนักเรียนที่อาจจะปรากฎในช่องรายการโทรทัศน์ครูในเร็วๆนี้

โดยในโครงการนี้กลุ่มนักเรียน ธรรมทีวี จะเป็นกลุ่มคนเบื้องหลังที่จะติดตามการพัฒนาตนเองของครูในโรงเรียน ตั้งแต่เริ่มเตรียมแผนการสอน โดยใช้ประโยชน์จากโทรทัศน์ครูเป็นฐาน จนไปสู่การจัดการเรียนการสอนในชั้นเรียน รวมทั้งการนิเทศการสอนของครูอาวุโส และเด็กนักเรียนเอง ซึ่งทางโรงเรียนเราหวังเป็นอย่างยิ่งว่า โรงเรียนต้นแบบโทรทัศน์ครูอื่นๆจะกล้าที่จะแตกต่างเช่นกัน....