" ผมเป็นคนใฝ่รู้ อยากลองอะไรใหม่ๆ อยากมีทางเลือก ถ้ารู้สึกว่าตัวเองถูกบังคับจะทำได้ไม่ดี"

“ทำไมพริกถึงเผ็ด” “ทำไมฟ้าถึงมีสีฟ้า” “ทำไมเราถึงหาว” ใครที่ติดตามรายการ iSCI ฉลาดยกกำลังสอง ทางช่องทีวีไทย คงจะคุ้นหน้าพี่พิธีกรช่างสงสัยที่ชอบชวนเด็กๆ มาทดลองวิทยาศาสตร์สนุกๆ โดยใช้อุปกรณ์ในบ้าน พี่คนนี้คือ ดร.นิค-ธีระชัย พรสินศิริรักษ์ มีดีกรีเป็นนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ผู้บุกเบิก “นาโนเทคโนโลยี” ในประเทศไทย เป็นนักวิจัยด้านพลังงานทดแทน และยังเป็นนักวิ่งมาราธอนอีกด้วย...ทุกตำแหน่งที่กล่าวมานี้ ดร.นิคบอกว่า คุณก็ได้ทำได้ครับ!

จุดเริ่มต้นของความชอบเรื่องวิทยาศาสตร์
ตั้งแต่ตอนประถมปลายที่ตรัง ผมจะทำคะแนนได้ดีในวิชาวิทยาศาสตร์ แถมอาจารย์ยังสอนสนุกทำให้เรียนรู้ได้ง่ายขึ้น ผมมีพี่ๆ เป็นแบบอย่าง ทุกคนเรียนสายวิทย์หมดเลย พอเรียนจบที่ตรังก็มาต่อ รร.เตรียมอุดมศึกษา เหมือนเขา ผมติดหมอตั้งแต่ ม. 5 แต่คิดว่าถ้าเราเรียนต่อ ม.6 เราจะได้สั่งสมประสบการณ์ที่ยังขาดได้ อีกอย่างคือถ้าจะสอบทุนต้องเรียนให้ครบ ม. 6 ซึ่งพอ ม.6 ผมได้เป็นประธานตึก เริ่มเรียนรู้บทบาทผู้นำ ได้ทำกิจกรรมเยอะ เพราะเราเตรียมอ่านหนังสือล่วงหน้าไว้หนึ่งปี พอเข้าไปเรียน ม. 6 ก็กลายเป็นการทบทวนแล้ว

แต่สุดท้ายก็ไม่ได้เรียนหมอ?
ก่อนสอบผมมาคิดอยู่นานว่าอยากเรียนหมอจริงหรือเปล่า พี่ชายผมเป็นหมอ เป็นอาชีพที่มีเกียรติในสังคม แต่ตี 2 ตี 3 ก็ถูกเรียกให้ไปผ่าตัด เสาร์อาทิตย์เปิดคลินิกทำงาน ไม่มีไลฟ์สไตล์ ในขณะที่พี่ชายอีกคนเรียนวิศวะ มีกิจกรรม มีชีวิต ในที่สุดผมก็ตัดสินใจไม่ไปสอบความถนัดทางการแพทย์ ติดวิศวะจุฬาฯ แทน หลังจากนั้นชีวิตก็พลิกผันเพราะสอบทุนได้ไปเรียนต่างประเทศ ผมเรียนจบจากแคลเทค (สถาบันเทคโนโลยีแห่งมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย) ซึ่งเป็นมหาวิทยาลัยท็อปเท็นด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และวิศวกรรมศาสตร์ ทำปริญญาสองสาขาคือฟิสิกส์และวิศวกรรมไฟฟ้า ดังนั้นต้องบริหารจัดการเวลาให้ดีเพื่อใช้ประโยชน์ให้ได้มากที่สุด

ในวัยนั้นทุกคนก็อยากจะทั้งเรียนทั้งเล่น แล้วแบ่งเวลายังไง
นอกจากเรียนสองสาขา ผมยังเป็นนักกีฬาโปโลน้ำของมหาวิทยาลัยด้วย เสาร์อาทิตย์แข่ง เย็นก็ซ้อมว่ายน้ำ กลางคืนทำการบ้าน อ่านหนังสือ เราต้องมีระบบเวลา ผมเป็นคนใฝ่รู้ อยากลองอะไรใหม่ๆ อยากมีทางเลือก ถ้ารู้สึกว่าตัวเองถูกบังคับจะทำได้ไม่ดี แต่ถ้ามองในแง่บวก ในเมื่อต้องทำก็ต้องสนุกกับมันไม่งั้นจะรู้สึกเหนื่อย ผมวางแผนเลยว่า 4 ปีข้างหน้าเราจะลงเรียนอะไร สามปีแรกเรียนหนักมาก เข้านอนตีสาม พอปี 4 สบายเพราะเหลือวิชาที่ไม่ยากแล้ว สรุปแล้วพอมาเรียนที่อเมริกาก็ไม่มีเวลาสังสรรค์แบบที่คิดไว้ตอนอยากเรียนวิศวะอยู่ดี แต่ได้เล่นกีฬาแทน

การเป็นนักกีฬาให้อะไรกับเราบ้างคะ
ทำให้เราได้เรียนรู้จากกระบวนการกว่าจะไปถึงตรงนั้น เวลาเล่นกีฬาจะมีการแข่งขันสูง แต่เราไม่จำเป็นต้องชนะอยู่เสมอ แค่เราจะเรียนรู้เกี่ยวกับตัวเรา แค่นี้ก็ Win Within ชนะแล้ว เร็วๆ นี้ผมเพิ่งลงวิ่งกรุงเทพมาราธอนเป็นครั้งแรกในชีวิต ตามเป้าหมายว่าอยากวิ่งมาราธอนครั้งหนึ่งในชีวิต ผมมีแรงบันดาลใจตั้งแต่ปี 1984 ได้ดูการแข่งขันมาราธอนผู้หญิง มีนักวิ่งชื่อ กาเบรียลล่า แอนเดอร์สัน ไชส์ส (Gabriela Andersen-Schiess) ที่ร่างกายขาดน้ำมากแต่พยายามเข้าเส้นชัยด้วยตัวเองโดยไม่ให้คนช่วย ผ่านไป 10 กว่าปี ผมถึงทำสำเร็จ ต้องฝึกฝนเป็นปี รองเท้าหมดไป 6 คู่ พอลงวิ่งจริง 30 กิโลก็ไม่ไหวแล้ว แต่เราคิดว่าห้ามเลิก ยังไงก็ต้องไปให้ได้ เดินก็ได้ กระบวนการตรงนี้แหละที่สู้กับเรา กิโลที่ 38 ใกล้ถึงเส้นชัยไม่รู้แรงมาจากไหน วิ่งเข้าเส้นชัยได้เลย เวลาก็ไม่ได้ดีใช้ไปเกือบ 5 ชั่วโมง อยากบอกว่า ถ้าตัวเองอยากทำอะไรก็ต้องลุกขึ้นมาทำ ทดสอบตัวเราว่า ถ้าเราฝึกฝน ไม่ว่าเป้าหมายจะอยู่ไหน ทุกคนทำได้ เพียงแต่ต้องมีกำลังใจจากคนรอบข้าง แต่กำลังจากตัวเราจะเป็นสิ่งผลักดันให้เราไปถึงจุดนั้น

มาว่ากันถึงหน้าที่การงาน ในฐานะที่เป็นผู้เชี่ยวชาญเรื่องนาโนเทคโนโลยี ช่วยอธิบายเรื่องนี้อย่างง่ายที่สุดให้ฟังหน่อยค่ะ
นาโนโดยรากศัพท์แปลว่าแคระ ถ้าเป็นหน่วยวัดทางวิทยาศาสตร์คือ 10 กำลังลบ 9 เมตร เล็กกว่าเส้นผมเป็นพันเท่า การนำนาโนเทคโนโลยีมาใช้ประโยชน์แบ่งเป็นการทำสิ่งใหญ่ให้เล็กลงกับทำสิ่งเล็กให้ใหญ่ขึ้น เช่น การทำยารักษาโรค เราออกแบบตัวยาจากโมเลกุลเล็กเป็นโมเลกุลใหญ่ขึ้น ให้โมเลกุลไปเฉพาะที่เฉพาะทาง ในอดีตเวลาเราเป็นมะเร็งที่ไหนก็ตาม ต้องฉายแสงทั้งตัวทำให้ผมร่วง ในอนาคตเราสามารถออกแบบยาให้ไปรักษาเฉพาะจุดได้ ส่วนการทำสิ่งใหญ่ให้เล็กลง ตัวอย่างเช่น คอมพิวเตอร์ชิพ เมื่อก่อนคอมพิวเตอร์ใหญ่มาก ตอนนี้กลายเป็นคอมพิวเตอร์มือถือเล็กนิดเดียว

ปัจจุบันนาโนเทคโนโลยีถูกใช้ในแวดวงไหนบ้าง
ในสิ่งรอบตัวเราในชีวิตประจำวันนี่เอง ไม่ได้อยู่ในห้องทดลองเท่านั้น เดี๋ยวนี้เนคไทเคลือบสารโมเลกุล ทำให้ไม่เปียกน้ำ เอาไปเคลือบเสื้อผ้า โต๊ะ ผงนาโนช่วยป้องกันการขูดขีดสีรถ หรือวัสดุสารประกอบแต่งอย่างพลาสติกอาจผสมโมเลกุลนาโนไปทำให้ความแข็งแกร่งของพลาสติกดีขึ้น เช่น คาร์บอนนาโนทิวบ์ มีความแข็งแกร่งกว่าเหล็กกล้าขณะที่น้ำหนักเบากว่า ถึงได้บอกว่าหลักการในชีวิตประจำวันเราใช้วิทยาศาสตร์ทั้งนั้น ก็เป็นที่มาของการทำรายการ iSCI ฉลาดยกกำลังสอง ให้คนทุกเพศทุกวัยรู้สึกสนุกกับวิทยาศาสตร์ซึ่งเป็นเรื่องใกล้ตัว

เสียงตอบรับรายการเชิงวิทยาศาสตร์แบบนี้เป็นยังไงคะ
ดีมากครับ กลุ่มเป้าหมายเราคือทุกคน เด็กพ่อแม่คุณครู แต่เด็กๆ จะเป็นกลุ่มที่เราอยากปลูกฝังตั้งแต่ต้น อย่างคุณครูวิทยาศาสตร์ต่างจังหวัดก็มีอีเมล์มาสอบถาม ทำให้เค้าสามารถไปอธิบายให้นักเรียนได้ดีขึ้น การเรียนวิทยาศาสตร์ต้องปลูกฝังตั้งแต่เด็ก เราหยิบความง่าย ใกล้ตัว สามารถอธิบายเห็นภาพได้ชัด เลยทำเป็นการทดลอง เอาอุปกรณ์ที่หาได้จากในบ้าน ตั้งคำถามง่ายๆ เช่น ทำไมพริกถึงเผ็ด ทำไมฟ้าถึงมีสีฟ้า ทำไมเราถึงหาว ทำไมค้างคาวต้องนอนห้อยหัว

ไอดอลนักวิทยาศาสตร์
อ.ยู ชง ไท ชาวไต้หวันเป็นอาจารย์ที่แคลเทค สอนวิธีคิดให้ผมเป็นนักวิทยาศาสตร์ที่ดี ส่วนคนไทยก็มีอยู่หลายท่าน ศ.ดร.ยงยุทธ ยุทธวงศ์ ศ.ดร.ยอดหทัย เทพธรานนท์ ศ.ดร.ไพรัช ธัชยพงษ์ ศ.ดร. สิปปนนท์ เกตุทัต

สิ่งประดิษฐ์เมดอินไทยแลนด์ที่ชื่นชม
กลุ่ม ปตท. กำลังพัฒนาเรื่องเชื้อเพลิงชีวภาพเป็นพลังงานทดแทน มีการทดลองเทคโนโลยีสาหร่าย เอาสาหร่ายมาสกัดน้ำมัน ประเทศเราพึ่งพลังงานจากถ่านหินที่วันหนึ่งจะหมดไป การทำเรื่องนี้น่าสนใจ ผมเองก็อยากจะเห็นงานวิจัยทางด้านนี้มากขึ้น

คุณสมบัติของคนที่จะเป็นนักวิทยาศาสตร์คืออะไร
ต้องเป็นคนใฝ่รู้เหมือนฟองน้ำ รับน้ำได้ตลอด เปิดกว้างยอมรับความคิดเห็นของคนอื่น มีความซื่อสัตย์ในวิชาชีพด้วย นอกจากนี้เราต้องเก่งหลายๆ วิชา นาโนเทคโนโลยีไม่ใช่แค่เกี่ยวกับฟิสิกส์ เคมี ชีวะ บางทีต้องประยุกต์ใช้กับเรื่องมากมาย

วิทยาศาสตร์กับพุทธศาสนา
พุทธศาสนาเป็นวิทยาศาสตร์มาก ต้องศึกษาเองจึงจะรู้ ความรู้ในชีวิตมีมากมาย ศึกษาไม่มีวันหมด แต่เรื่องธรรมะ พระพุทธเจ้าบอกว่ามีอยู่แค่ใบไม้ในกำมือ ไม่ต้องเรียนรู้เรื่องป่าทั้งป่า ถ้าเราใช้เวลาศึกษาอย่างแท้จริงมันจะไปนิพพานได้ แต่ผมก็ยังห่างไกลในนิพพานนะ (ยิ้ม) ถ้าคนจะเก่งต้องเก่งทางโลกควบคู่ไปกับทางธรรม