2,980 views
Favorite
เรื่อง: อรชุมา มีวงศ์อุโฆษ
เทคนิคแผนผังก้างปลาและเทคนิคหมวก 6 ใบ คือความภาคภูมิใจอันสูงสุดของ ครูเฉลิมพร พงศ์ธีระวรรณ ครูเชี่ยวชาญวิทยาศาสตร์ รร.สุราษฎร์พิทยา จ.สุราษฎร์ธานี ผู้ที่ได้รับคัดเลือกเป็น “ครูรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหาจักรี” รางวัลอันทรงเกียรติที่มอบแด่ครูดีเด่น 11 ประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ภารกิจการดึงศักยภาพนักเรียน
การที่ผมทำงานกับนักเรียนอย่างต่อเนื่อง โครงงานวิทยาศาสตร์ที่เด็กทำก็ได้รางวัลระดับนานาชาติ ลูกศิษย์ที่จบไปก็ประสบความสำเร็จ มีงานทำเป็นอย่างดี น่าจะเป็นสิ่งที่คณะกรรมการพิจารณามอบรางวัลครูรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหาจักรีให้ผมครับ
เด็กไทยทุกคนล้วนฉลาดไม่แพ้ชาติใด ผมพยายามดึงศักยภาพของเด็กด้วยการส่งเสริมให้หัดคิด หัดลงมือทำ แทนที่จะฟังครูบรรยายอย่างเดียว เด็กแต่ละคนจะคิดเร็วคิดช้าต่างกัน ครูจะต้องใจเย็น บางครั้งครูก็ต้องเรียนรู้ไปกับเขา สำหรับเทคนิค “แผนผังก้างปลา” และ “เทคนิคหมวก 6 ใบ” ที่ผมนำมาใช้เพื่อช่วยดึงศักยภาพของเด็ก ๆ ออกมาใช้นั้นสามารถทำให้เกิดการสร้างสรรค์ผลงานได้มากมาย
กระบวนการคิด “แผนผังก้างปลา” และ “เทคนิคหมวก 6 ใบ”
รูปแบบการสอนของผมคือ การฝึกให้นักเรียนใช้กระบวนการทางความคิด มันจะช่วยให้เขาได้เรียนรู้ คิดเป็นและนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ ซึ่งวิธีของโครงงานวิทยาศาสตร์เป็นวิธีการเชื่อมโยงความรู้ บูรณาการได้หลากหลายวิชา โดยจะให้นักเรียนนำปัญหาใกล้ตัวมาแก้ไขโดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์
ปัญหาเวลาที่ทำโครงงานคือ นักเรียนมักคิดประเด็นไม่ได้ เราจึงใช้เทคนิค “แผนผังก้างปลาคู่ผู้พิชิต” เพื่อวิเคราะห์และย่อยปัญหาออกมาเป็นข้อ ๆ โดยจะใช้ก้างปลา 2 ตัว ตัวที่ 1 เอาปัญหามาไว้ที่หัวปลา แล้วลากก้างปลาออกมาเขียนเป็นสาเหตุของปัญหา ต่อมาคือการวิเคราะห์สาเหตุโดยเลือกสาเหตุที่สนใจมา 1 สาเหตุจากก้างปลาตัวที่ 1 มาไว้ที่หัวปลาตัวที่ 2 แล้วลากก้างปลาตัวที่ 2 เขียนเป็นวิธีการแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น เมื่อนักเรียนได้สาเหตุและวิธีแก้แล้ว จากนั้นให้เลือกวิธีแก้ที่เขาสนใจและทำได้มาเขียนรวมกับสาเหตุเพื่อเป็นตัวเรื่องโครงงาน
อีกปัญหาคือ ไม่รู้จะเริ่มต้นทำอย่างไร ครูก็จะใช้เทคนิค “หมวก 6 ใบ” มาเป็นตัวเรียบเรียงความคิดของนักเรียน เริ่มจาก 1) หมวกสีขาว คือ ข้อมูลดิบที่หามาจากแหล่งต่าง ๆ 2) หมวกสีดำ คือ ปัญหาและอุปสรรคเป็นการวิเคราะห์ข้อเสียของข้อมูล 3) หมวกสีเหลือง คือ วิเคราะห์ข้อดีของข้อมูล โดยขั้น 2 และ 3 นี้เราใช้แผนผังก้างปลามาช่วยวิเคราะห์ 4) หมวกสีแดง คือ การตัดสินใจ โดยเอาข้อมูลจากหมวกสีดำและสีเหลืองมาวิเคราะห์เพื่อให้นักเรียนตัดสินใจเองว่าเรื่องนี้ควรทำหรือไม่ โดยครูไม่ต้องชี้นำ 5) หมวกสีเขียว คือ การต่อยอด ก่อนที่จะต่อยอดจะให้เขาเขียนหัวข้อย่อย ๆ ของสิ่งที่เรียนรู้มาก่อนหน้านี้ว่ามีอะไรบ้าง และจะต่อยอดอะไรเพื่อสรุปเรื่องที่จะทำ ขั้นตอนนี้จะได้ชื่อเรื่องที่ชัดเจนขึ้น 6) หมวกสีฟ้า คือ การเรียงลำดับขั้นตอนการทำ เช่น ชื่อเรื่อง จุดประสงค์ ลำดับขั้นตอนการทดลอง จบตรงนี้เขาจะสามารถเขียนเค้าโครงได้ พอถึงขั้นลงมือทำมันก็ไม่ยากแล้วครับ
หลักการทำงานแบบใจเกินร้อย
ผมจะยึดหลักการทำงานของในหลวงที่ทรงงานหนักมาตลอดชีวิต เมื่อมีอุปสรรคจะนึกถึงพระราชดำรัสว่า “เวลาทำงานอย่าเอาปัญหาหรืออุปสรรคมาเป็นข้ออ้างในการทำงาน จงทำงานภายใต้ข้อจำกัดนั้นด้วยความมุ่งมั่นตั้งใจ แล้วงานก็จะออกมาประสบผลสำเร็จ” เมื่อทำงานออกมาสำเร็จก็จะมีผู้ที่เห็นความสำคัญเข้ามาสนับสนุน
อยากฝากให้นักเรียนตั้งใจเรียนและค้นคว้าหาความรู้ด้วยความตั้งใจ จะทำอะไรต้องมีจุดหมายของตนเอง และพยายามทำให้ถึงเป้าหมายตรงนั้นให้ได้ หากเรียนแล้วไม่มีเป้าหมายเราก็ไม่มีพลังในการผลักดันให้ประสบผลสำเร็จ
ชมแผนการสอนแผนผังก้างปลาเพิ่มเติม คลิกที่นี่
ตัวอย่างผลงานปลาคู่ผู้พิชิต คลิกที่นี่
