หลักสูตรท้องถิ่น เมืองพิมายแบบบูรณาการ


ปรากฏการณ์ ณ โรงเรียนอนุบาลสุริยาอุทัยพิมาย

โรงเรียนอนุบาลสุริยาอุทัยพิมาย ตั้งยู่ที่ หมู่ที่ ๑๗ ถนน สุริยาอุทัย ตำบลในเมือง อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษานครราชสีมา เขต ๗ จัดการศึกษาช่วงชั้นที่ ๑-๒ เป็นอีกโรงเรียนหนึ่งที่ให้ความสำคัญกับการจัดทำหลักสูตรท้องถิ่นเมืองพิมาย ด้วยการบูรณาการกับทุกลุ่มสาระการเรียนรู้เพื่อสนองตอบต่อความต้องการของ ท้องถิ่นและผู้เรียนจนประสบความสำเร็จเป็นต้นแบบที่ดีของการพัฒนาหลักสูตร ที่มีประสิทธิภาพและมีประสิทธิผลที่เป็นแบบอย่างได้


ข้อค้นพบ : ต้นคิดของแนวการพัฒนา

การจัดทำหลักสูตรท้องถิ่นแบบบูรณาการนี้เป็นการดำเนินงานขณะที่โรงเรียนยัง ใช้หลักสูตรประถมศึกษา พ.ศ. ๒๕๒๑ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๓๓) ทั้งนี้เพื่อปรับและพัฒนาหลักสูตรให้สอดคล้องกับความต้องการของท้องถิ่นมาก ยิ่งขึ้น โดยจัดทำเป็นหลักสูตรท้องถิ่นเมืองพิมาย ซึ่งเป็แหล่งอารยธรรมเก่าแก่มาแต่โบราณและมีมรดกภูมิปัญญาในด้านต่าง ๆ อยู่เป็นจำนวนมาก



การพัฒนานวัตกรรม

ในการจัดและพัฒนาหลักสูตรดังกล่าวนี้ได้นำเนื้อหาสาระเกี่ยวกับท้องถิ่น บรรจุไว้ในหน่วยที่ ๔ : ศิลปวัฒนธรรมในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕-๖ เพื่อให้นักเรียนได้รู้เรื่องเกี่ยวกับท้องถิ่นในเรื่องต่าง ๆ อาทิ

    - ประวัติความความเป็นมา
    - ลักษณะภูมิประเทศ
    - ประชากร
    - อาชีพ
    - ศิลปวัฒนธรรม ประเพณีของท้องถิ่น

การเรียนรู้เรื่องราวที่หลากหลายเช่นนี้ เนื้อหาสาระมีความเชื่อมโยงกับกลุ่มประสบการณ์ต่าง ๆ ได้ในทุกกลุ่มประสบการณ์ การจัดการเรียนรู้ที่เหมาะสมที่สุด จึงเป็นของการนำหลักสูตรท้องถิ่นเมืองพิมายไปบูรณาการในการจัดการเรียนรู้ กับทุกกลุ่มประสบการณ์ ซึ่งคณะผู้บริหารและคณะครูได้ร่วมกันกำหนดขั้นตอนไว้จำนวน ๑๐ ขั้นตอน ดังนี้

ขั้นตอนที่ ๑ ศึกษาสภาพปัจจุบัน ปัญหาและความต้องการของท้องถิ่น

เนื่อง จากอำเภอพิมายมีโบราณสถาน วัตถุโบราณ และสถานที่พักผ่อนหย่อนใจที่น่ารื่นรมย์ เป็นที่สนใจของบุคคลทั่วไปทั้งใประเทศและต่างประเทศ ดังนั้นคนในท้องถิ่น โดยเฉพาะยเวชนจึงน่าจะมีความรู้ในเรื่องดังกล่าว ซึ่งเป็นของดีในท้องถิ่นของตนอย่างถูกต้องและลึกซึ้ง เพื่อประชาสัมพันธ์ เชญชวนให้ผู้ท่องเที่ยวสนใจมาเที่ยวมากขึ้น เหมาะสมกับเป็นปีรณรงค์ส่งเสริมการท่องเที่ยวไทย ปี ๒๕๔๑-๒๕๔๒ ของรัฐบาล


ขั้นตอนที่ ๒ ศึกษาและวิเคราะห์หลักสูตร

โดย ศึกษาเอกสารหลักสูตรประถมศึกษา พุทธศักราช ๒๕๒๑ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๓๓) โดยเฉพาะส่วนของกลุ่มสร้างเสริมประสบการณ์ชีวิต ระดับชั้นประถมศึกษาปีที ๕-๖ ถึงเนื้อหาเวลาเรียนที่หลักสูตรกำหนดจำนวน ๗๕๐ คาบ/ปี หน่วยที่ ๔ จำนวน ๑๘๐ คาบ และแยกย่อยให้หน่วยย่อยที่ ๔ มีเวลาเรียน ๒๑ คาบ โดยกำหนดเนื้อหาให้เหมาะสมกับวัย วุฒิภาวะของนักเรียนที่จะเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ตลอดจนศึกษาคู่มือใช้หลักสูตรประถมศึกษาและคู่มือการประเมินผลการเรียน เอจัดทำเป็นแนวทางการสอนแก่ผู้ใช้หลักสูตรนี้


ขั้นตอนที่ ๓ ศึกษาแนวคิด และรูปแบบในการพัฒนาการใช้หลักสูตร

ศึกษา แนวคิด และรูปแบบในการพัฒนาการใช้หลักสูตร จากเอกสารการพัฒนาหลักสูตรตามความต้องการของท้องถิ่นของกรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ โดยปรับและเพิ่มเติมรายละเอียดของเนื้อหาจากหัวข้อที่กำหนด มีคำอธิบายหลักสูตรให้สอดคล้องกับสภาพท้องถิ่น โดยไม่ทำให้จุดประสงค์คาบเวลา เปลี่ยนแปลงไปจากที่หลักสูตกำหนด


ขั้นตอนที่ ๔ กำหนดจุดประสงค์ของเนื้อหาหลักสูตร

ดำเนิน การยกร่างหลักสูตร โครงสร้ง เนื้อหา เวลาเรียน การจัดการเรียนการสอน การวัดและประเมินผล เพื่อดำเนินการให้สำเร็จตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้


ขั้นตอนที่ ๕ กำหนดจุดประสงค์ของเนื้อหาหลักสูตร
เมื่อครูผู้สอนจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ตามแนวดำเนินการและแผนการสอนที่จัดทำให้แล้ว นักเรียนจะมีความรู้ ความสามารถ ตลอดจนทักษะที่จะนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้


ขั้นตอนที่ ๖  เขียนแผนการสอน
เป็นแนวทางในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน วิธีสอนเน้นการปฏิบัติจริง โดยการอภิปราย จัดป้ายนิเทศ ทัศนศึกษา สาธิต เป็นมัคคุเทศก์นำชมสถานที่ท่องเที่ยวของอำเภอพิมายในภาคปฏิบัติ สื่อการสอนใช้ของจริงให้มากที่สุด


ขั้นตอนที่ ๗ จัดทำเอกสารประกอบการใช้หลักสูตร
ซึ่งประกอบด้วย ๓ ส่วนด้วยกัน คือ
         ส่วนที่ ๑ หลักสูตร
         ส่วนที่ ๒ แผนการสอน
         ส่วนที่ ๓ ความรู้สำหรับครูผู้สอน


ขั้นตอนที่ ๘  ทดลองใช้หลักสูตร
หลักสูตรที่จัดทำนำไปใช้ในโรงเรียนนำร่อง ๓ โรงเรียน ในสังกัดสำนักงานการประถมศึกษาอำเภอพิมาย คือโรงเรียนสุริยาอุทัย โรงเรียนกุลโน และโรงเรียนท้าวสุรนารี (ระดมอนุสรณ์) ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕-๖ ในภาคเรียนที่ ๒ ปีการศึกษา ๒๕๔๑


ขั้นตอนที่ ๙  ติดตามประเมินผลการใช้หลักสูตร
สำนักงานการประถมศึกษาอำเภอพิมาย จะติดตามและประเมินผลการใช้หลักสูตรท้องถิ่นของพิมายจากผู้ที่เกี่ยวข้อง เช่น ครูผู้สอน นักเรียน และผู้ปกครอง เกี่ยวกับความพึงพอใจ ความเหมาะสมของเนื้อหา วิธีสอนและการประเมินผล เมื่อใช้หลักสูตรท้องถิ่น ๑ ปีการศึกษาแล้วนำข้อมูลไปปรับปรุงแก้ไขในหลักสูตรที่จัดทำให้สมบูรณ์ขึ้นต่อ ไป


ขั้นตอนที่ ๑๐ สรุปผลการดำเนินการ
เมื่อดำเนินการทำหลักสูตรเสร็จเป็นรูปเล่ม และนำไปใช้ได้ผลอย่างไร ต้องกเก็บข้อมูลสรุปการดำเนินการรายงานหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง




บทสรุปของความสำเร็จ

ความสำเร็จของการจัดทำหลักสูตรท้องถิ่นแบบบูรณาการเกิดความสำเร็จอย่างเป็น รูปธรรมที่ชัดเจน ดังนี้

ด้านผู้เรียน : 
ได้เรียนรู้เรื่องราวเกี่ยวกับท้องถิ่นของตนอย่างลึกซึ้ง เป็นการ  ปลูกฝังจิตสำนึกรักแผ่นดินถิ่นเกิด อนุรักษ์มรดกภูมิปัญญาของชาติสามารถเป็นมัคคุเทศก์น้อย นำชมอุทยานประวัติศาสตร์พิมายได้เป็นอย่างดี

ด้านครู : 
เกิดความร่วมมือในการจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการร่วมกันส่งเสริมกระบวนการทำ งานเป็นทีมที่มีความเข้มแข็ง มีประสิทธิภาพร่วมกันประดิษฐ์ท่ารำเพื่อเป็นสื่อการเรียนรู้และประกอบการ แสดงให้แก่นักท่องเที่ยว

ด้านผู้บริหาร  : 
พัฒนาหลักสูตรให้สอดคล้องกับความต้องการของท้องถิ่น

ด้านชุมชน :  มีส่วนร่วมในการถ่ายทอดความรู้เกี่ยวกับประวัติ ตำนา ความเป็นมา ซึ่งเป็นความรู้แบบมุขปาฐะที่เป็นประวัติศาสตร์จากคำบอกเล่าที่สามารถนำไป เป็นกรณีวิเคราะห์ทางด้านการศึกษาได้


พลังของการจัดการเรียนรู้บูรณาการเป็นการจัดการเรียนรู้เชิงสร้างสรรค์ที่มี คุณค่ายิ่งต่อการส่งเสริมกระบวนการอ่าน เขียน คิด คิดวิเคราะห์ที่มีประสิทธิภาพยิ่ง