วันอาสาฬหบูชา

 วันที่  ๑๐  กรกฎาคมนี้ ตรงกับวันขึ้น  ๑๕  ค่ำเดือน  ๘  เป็นวันอาสาฬหบูชา  ซึ่งมีความสำคัญทางพระพุทธศาสนา  เนื่องจากเกิดเหตุการณ์สำคัญที่ทำให้มีพระรัตนตรัยครบองค์สามขึ้นในวันนี้   ได้แก่

- พระพุทธเจ้าได้ประกาศพระศาสนา ด้วยการแสดงปฐมเทศนา  คือการแสดงพระธรรมเทศนากัณฑ์แรก  ที่เรียกว่าธรรมจักรกัปปวัตนสูตร  แก่ปัญจวัคคีย์ ที่ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน  

- เกิดพระสงฆ์สาวกองค์แรกขึ้น  เนื่องจากเมื่อได้สดับพระธรรมฯแล้ว  ท่านพระอัญญาโกณฑัญญะได้ธรรมจักษุ คือดวงตาเห็นธรรม ได้ทูลขอบรรพชา ซึ่งองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็ได้ประทานเอหิภิกขุอุปสัมปทา  

พระรัตนตรัย (รัตนะ ๓) ได้แก่  พระพุทธเจ้า คือพระผู้ตรัสรู้พระธรรมแล้วทรงประกาศสั่งสอนตั้งพระพุทธศาสนาขึ้น   พระธรรม  คือสัจธรรม (ธรรมคือความจริง)  ที่พระพุทธเจ้าได้ทรงประกาศสั่งสอน  และพระสงฆ์ คือหมู่ชนผู้ได้ฟังคำสั่งสอน ได้ปฏิบัติ และได้รู้ตามพระพุทธเจ้า บางพวกออกบวชตาม  ได้ช่วยนำพระพุทธศาสนา และสืบต่อวงศ์การบวชมาจนถึงปัจจุบัน  “พระรัตนตรัย”  จึงเป็นหลักเคารพสูงสุดในพระพุทธศาสนา

ส่วน “ธรรมจักรกัปปวัตนสูตร”  หรือ พระธรรมเทศนากัณฑ์แรกนั้น  สรุปความได้ว่า  บรรพชิต (นักบวช) ไม่ควรประพฤติที่สุดโต่ง ๒ ส่วน  คือ  การหมกมุ่นมัวเมาอยู่ในกามสุข  และการทรมานตัวเองให้ลำบาก  แต่ควรดำเนินตามทางสายกลาง ที่เรียกว่า มัชฌิมาปฏิปทา อันประกอบด้วย  มีความเห็นชอบ   มีความดำริชอบ   เจรจาชอบ   ทำการงานชอบ   เลี้ยงชีพชอบ   เพียรชอบ   ระลึกชอบ  และตั้งมั่นชอบ  ต่อจากนั้นได้ทรงแสดง  อริยสัจ ๔  คือหลักความจริงของชีวิตที่เมื่อรู้แล้วจะทำให้หมดกิเลสได้  ประกอบด้วยทุกข์ (ความเกิด ความแก่ ความตายเป็นต้นฯ)  สมุทัย (เหตุให้เกิดทุกข์  ความทะยานอยากต่างๆ)  นิโรธ (ความดับทุกข์ คือนิพพาน)  และมรรค (ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์)

ตามประวัติพระพุทธศาสนา  พระพุทธเจ้ามิได้ทรงแสดงอริยสัจแก่ใครง่ายๆ  จะไม่ทรงแสดงธรรมที่สูงกว่าระดับของผู้ฟัง เพราะจะไม่เกิดประโยชน์ทั้งสองฝ่าย  แต่จะทรงพิจารณาแบ่งประเภทบุคคลก่อน  แล้วจึงอบรมด้วยธรรมข้ออื่น เช่นทรงพรรณนาทาน   ผลของทาน ทรงพรรณนาศีล   ผลของศีล   พรรณนาโทษของกาม  (สิ่งที่ผูกใจให้รักใคร่ปรารถนา)  และอานิสงส์   คือผลดีของการที่พรากใจออกจากกามได้ เป็นต้น  จนผู้นั้นมีจิตใจบริสุทธิ์พอที่จะรับ  เข้าใจได้แล้ว  จึงทรงแสดงอริยสัจซึ่งเป็นธรรมขั้นที่ลึกซึ้งกว่า

ท่านปัญญานันทะภิกขุ  หรือพระธรรมโกศาจารย์ ท่านจึงแสดงธรรมไว้ว่า “ชัยชนะของพระพุทธเจ้า ถือเป็นชัยชนะที่ยิ่งใหญ่  คือชนะกิเลสทั้งหลายทั้งปวง...  ในวันอาสาฬหบูชา ไม่ได้หมายความว่าเราไปวัดเวียนเทียนกันเท่านั้น   แต่เป็นวันที่ควรจะเริ่มต้นอย่างผู้ชนะธรรมชาติใฝ่ต่ำ  ชนะความโลภ  ชนะความโกรธ  ชนะความหลง  ชนะความชั่วทั้งหลายทั้งปวง”

เนื่องในโอกาสที่วันอาสาฬหบูชาเวียนมาถึง จึงขอเชิญชวนพุทธศาสนิกชนทุกท่านได้น้อมนำพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า  อีกทั้งนำแนวคิดของพระธรรมโกศาจารย์ที่ยกมานี้  เป็นแนวทางปฏิบัติให้เกิดความดีงามแก่ชีวิตของตนโดยทั่วกัน

ที่มา
     - หนังสือวันสำคัญ  ของสำนักงานคณะกรรมวัฒนธรรมแห่งชาติ
     - หนังสือรวมธรรมะ : ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้พิมพ์พระราชทานเป็นพระราชานุสรณ์ ในงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี  ๑๐  มีนาคม  พุทธศักราช  ๒๕๓๙
     - นสพ. บ้านเมือง  ๒๙ ก.ค. ๓๙

ข้อมูลจาก : บทความพิเศษประกอบรายการของสถานีวิทยุ อสมท.  เรื่อง "วันอาสาฬหบูชา"  ผลิตโดย  งานบริการการผลิต  ส่วนสนับสนุนการผลิตวิทยุ  ฝ่ายออกอากาศวิทยุกรุงเทพ