บัญญัติไตรยางศ์ เป็นวิธีการหาค่าที่สี่ในการแก้โจทย์ทางคณิตศาสตร์ เมื่อมีค่าที่ทราบอยู่แล้วสามค่า โดยอาศัยหลักที่ว่า ผลลัพธ์ของค่าแรกและค่าที่สี่ จะเท่ากับผลลัพธ์ของค่าที่สองและค่าที่สามเสมอ

ตัวอย่างที่ 1

ปลากะพง 2 กิโลกรัม ราคา 500 บาท ปลากะพง 1 กิโลกรัม ราคาเท่าใด

เฉลย

ปลากะพง 2 กิโลกรัม

ราคา 500 บาท

ปลากะพง 1 กิโลกรัม ราคา  500÷2=250  บาท

ดังนั้น ปลากะพง 1 กิโลกรัม ราคา 250 บาท

ตัวอย่างที่ 2

ข้าวสาร 5 กิโลกรัม แพรวหุงรับประทานมื้อละเท่าๆ กันได้ 20 มื้อ ข้าวสาร 1 กิโลกรัม แพรวหุงรับประทานได้กี่มื้อ

เฉลย

ข้าวสาร 5 กิโลกรัม

แพรวหุงได้ 20 มื้อ

ข้าวสาร 1 กิโลกรัม แพรวหุงได้  20÷5=4  มื้อ

ดังนั้น ข้าวสาร 1 กิโลกรัม แพรวหุงรับประทานได้ 4 มื้อ

ตัวอย่างที่ 3

ชุดนักเรียน 1 ชุด ราคา 325 บาท สมใจซื้อชุดนักเรียน 3 ชุด จ่ายเงินเท่าใด

เฉลย

ชุดนักเรียน 1 ชุด ราคา 325 บาท

สมใจซื้อชุดนักเรียน 3 ชุด

สมใจจ่ายเงิน  3×325=975  บาท

ดังนั้น สมใจซื้อชุดนักเรียน 3 ชุด จ่ายเงิน 975 บาท

ตัวอย่างที่ 4

น้ำส้มคั้น 1 ลิตร ใช้ส้ม 45 ผล ถ้าต้องการน้ำส้มคั้น 15 ลิตร จะต้องใช้ส้มกี่ผล

เฉลย

น้ำส้มคั้น 1 ลิตร ใช้ส้ม 45 ผล

ถ้าต้องการทำน้ำส้มคั้น 15 ลิตร

จะต้องใช้ส้ม  15×45=675  ผล

ดังนั้น ถ้าต้องการทำน้ำส้มคั้น 15 ลิตร จะต้องใช้ส้ม 675 ผล