หมู่ฟังก์ชัน หมายถึง หมู่อะตอมที่แสดงสมบัติเฉพาะในโมเลกุลของสารประกอบอินทรีย์ สมบัติและการเกิดปฏิกิริยาของสารประกอบอินทรีย์จะเป็นไปตามหมู่ฟังก์ชันที่เป็นองค์ประกอบของสารนั้น จึงอาจใช้หมู่ฟังก์ชันเป็นเกณฑ์ในการจำแนกสารประกอบอินทรีย์ชนิดต่าง ๆ ได้
เมื่อศึกษาสมบัติบางประการในปฏิกิริยาระหว่างเอทานอลและกรดแอซิติก พบว่า
- เอาทานอลและกรดแอซิติกเป็นโมเลกุลมีขั้ว เนื่องจากสามารถละลายในน้ำได้ดี
- เอทานอลมีสมบัติเป็นกลาง เพราะไม่เปลี่ยนสีกระดาษลิตมัส ส่วนกรดแอซิติกมีสมบัติเป็นกรด เพราะเปลี่ยนสีกระดาษลิตมัสจากสีน้ำเงินเป็นสีแดง
- เอทานอลและกรดแอซิติกสามารถทำปฏิกิริยากับโลหะโซเดียมได้ และเกิดแก๊สไฮโดรเจนเป็นผลิตภัณฑ์
- เอทานอลไม่ทำปฏิกิริยากับโซเดียมไฮโดรเจนคาร์บอเนต แต่กรดแอซิติกทำปฏิกิริยากับโซเดียมไฮโดรเจนคาร์บอเนต เกิดแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์เป็นผลิตภัณฑ์ เมื่อนำแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ไปทำปฏิกิริยากับแคลเซียมไฮดรอกไซด์ จะเกิดตะกอนของแคลเซียมคาร์บอเนต
สรุปได้ว่า เอทานอลและกรดแอซิติกมีส่วนของโครงสร้างโมเลกุลที่แตกต่างกันและเป็นส่วนที่แสดงเฉพาะสมบัตินั้น ๆ
เมื่อพิจารณาสูตรโครงสร้างของเอทานอล พบว่า การเกิดปฏิกิริยาระหว่างเอทานอลกับโลหะโซเดียม จะมีหมู่ไฮดรอกซิล (-OH) ในโมเลกุลเอทานอลเป็นส่วนของโครงสร้างที่เกิดการเปลี่ยนแปลง แสดงว่า หมู่ไฮดรอกซิลเป็นหมู่อะตอมที่แสดงสมบัติเฉพาะของเอทานอล รวมทั้งแอลกอฮอล์ชนิดอื่น ๆ ด้วย
เมื่อพิจารณาสูตรโครงสร้างของกรดแอซิติก พบว่า กรดแอซิติกสามารถทำปฏิกิริยากับโซเดียมไฮโดรเจนคาร์บอเนตได้และสามารถเปลี่ยนสีกระดาษลิตมัสจากสีน้ำเงินเป็นสีแดงได้ แสดงว่า กรดแอซิติกมีหมู่อะตอมที่แสดงสมบัติเฉพาะแตกต่างจากเอทานอล พบว่า ส่วนของโครงสร้างที่เกิดการเปลี่ยนแปลง คือ หมู่คาร์บอกซิล แสดงว่า หมู่คาร์บอนกซิลเป็นหมู่อะตอมที่แสดงสมบัติเฉพาะของกรดแอซิติก รวมทั้งกรดคาร์บอกซิลิกอื่น ๆ
หมู่อะตอมที่แสดงสมบัติเฉพาะในโมเลกุลของสารประกอบอินทรีย์ เรียกว่า หมู่ฟังก์ชัน (functional group) โดยหมู่ฟังก์ชันที่เป็นองค์ประกอบในสารประกอบนั้นจะเป็นสิ่งที่กำหนดสมบัติและการเกิดปฏิกิริยาของสารประกอบ ดังนั้น จึงใช้หมู่ฟังก์ชันเป็นเกณฑ์ในการจำแนกสารประกอบอินทรีย์ชนิดต่าง ๆ