ขนาดของประชากรมีการเปลี่ยนแปลงได้ ขึ้นกับอัตราการเกิด อัตราการการตาย อัตราการอพยพเข้า อัตราการอพยพออก

1. อัตราการเกิด (birth rate)

หมายถึง จำนวนสิ่งมีชีวิตที่เกิดใหม่ในช่วงระยะเวลาหนึ่ง เมื่อเทียบกับจำนวนสิ่งมีชีวิตจำนวน 1,000 ตัว

อัตราการเกิดหาได้ 2 แบบ คือ

1.1) อัตราการเกิดทั้งหมด คือ อัตราระหว่างจำนวนสมาชิกที่เกิดใหม่ในประชากรทั้งหมดต่อเวลาที่ผ่านไป

1.2) อัตราการเกิดต่อหน่วยประชากรต่อหน่วยเวลา คือ อัตราระหว่างจำนวนสมาชิกที่เกิดใหม่ต่อจำนวนประชากรทั้งหมด หรือเฉพาะเพศเมียที่ให้กำเนิดสมาชิกใหม่ได้เท่านั้น ต่อ 1 หน่วยเวลา ในกรณีอัตราการเกิดของคน คือ จำนวนทารกที่เกิดใหม่จากสตรีที่อยู่ในวัยเจริญพันธุ์ ซึ่งมีอายุระหว่าง 15-44 ปี จำนวน 1,000 คน ใน 1 ปี

2. อัตราการตาย (death rate)

หมายถึง จำนวนสิ่งมีชีวิตที่ตายในช่วงระยะเวลาหนึ่ง เมื่อเทียบกับจำนวนสิ่งมีชีวิต 1,000 ตัว  อาจเขียนเป็นสูตรว่า

3. การอพยพ (migration)

หมายถึง การเคลื่อนย้ายประชากรจากแหล่งหนึ่งไปยังอีกแหล่งหนึ่ง ซึ่งเป็นแหล่งอาหารและแหล่งผสมพันธุ์ เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ปริมาณประชากรเปลี่ยนไป โดยอาจเพิ่มขึ้นหรือลดลงก็ได้ แบ่งออกเป็น

3.1) การอพยพเข้า (immigration) เป็นการเคลื่อนย้ายประชากรจากแหล่งอื่นเข้ารวมกับประชากรที่มีอยู่เดิม ทำให้ปริมาณประชากรเพิ่มขึ้น

3.2) การอพยพออก (emigration) เป็นการเคลื่อนย้ายประชากรออกจากประชากรที่อยู่ในแหล่งเดิม ทำให้ปริมาณประชากรในแหล่งเดิมลดลง

การเพิ่มปริมาณประชากร จึงขึ้นกับอัตราการเกิดและอัตราการอพยพเข้า ส่วนการลดปริมาณประชากร จึงขึ้นกับอัตราการตายและอัตราการอพยพออก

ความหนาแน่นของประชากรแสดงเป็นแผนผัง ดังนี้

พัดชา วิจิตรวงศ์