การบอกตำแหน่งของวัตถุท้องฟ้า
ทีมงานทรูปลูกปัญญา
|
06 ส.ค. 64
 | 136.9K views



เราสามารถบอกตำแหน่งของสถานที่บนผิวโลกได้ด้วยการระบุพิกัดค่าละติจูด และค่าลองจิจูด ส่วนวัตถุท้องฟ้านั้น เราสามารถบอกตำแหน่งได้โดยใช้มุมทิศ มุมเงย มุมห่าง หรือระยะเชิงมุม

ภาพ : shutterstock.com

 

การบอกตำแหน่งบนพื้นโลกบอกเป็นเส้นละติจูด กับเส้นลองจิจูดตัดกัน การบอกตำแหน่งวัตถุเหนือพื้นโลก เช่น ยอดเสาธง ยอดตึก สามารถบอกได้เป็นมุมเงย มุมทิศ และมุมห่าง

ละติจูด (Latitude) คือ พิกัดที่ใช้บอกตำแหน่งบนโลกในแนวทิศเหนือใต้ ตั้งแต่เส้นศูนย์สูตรไปถึงขั้วโลก ค่าละติจูดบนเส้นศูนย์สูตรเป็น 0 องศา และมีค่าเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งสูงสุดเป็น 90 องศาที่ขั้วโลก

ลองจิจูด (Longitude) คือ พิกัดที่ใช้บอกตำแหน่งบนโลกในแนวทิศตะวันออก ตะวันตก โดยนับจาก 0 องศาที่เส้นไพรม์เมอริเดียนไปทางตะวันออกถึง +180 องศา และไปทางตะวันตก -180 องศา

เส้นไพรม์เมอริเดียนหรือลองจิจูด 0 องศาเป็นเส้นลองจิจูดที่ผ่านหอดูดาว ณ เมืองกรีนิช ในประเทศสหราชอาณาจักร

การกำหนดตำแหน่งของสถานที่บนผิวโลก สามารถบอกได้โดยการบอกพิกัดของวัตถุด้วยค่าละติจูดและลองจิจูด เช่น ภูเขาทองอยู่ที่ละติจูด 13.754357 องศาเหนือ ลองจิจูด 100.509302 องศาตะวันออก

การบอกตำแหน่งวัตถุบนท้องฟ้าบอกได้โดยใช้มุมห่าง มุมทิศ และมุมเงย

ระยะเชิงมุม (angular distance) ระหว่างดาว 2 ดวง คือ มุมระหว่างรัศมีที่ลากจากจุดศูนย์กลางของโลกไปยังดาวทั้งสอง

มุมห่าง (elongation) คือ ระยะเชิงมุมระหว่างดวงอาทิตย์กับดาวเคราะห์ จากมุมมองของผู้สังเกตบนโลก

A คือ มุมทิศ (วัดไปตามเข็มนาฬิกาจากทิศเหนือ)
h คือ มุมเงย (วัดจากเส้นขอบฟ้า)
z คือ มุมเซนิท (zenith angle) วัดจากแนวดิ่ง

มุมทิศ (Azimuth) คือ มุมที่บอกทิศ โดยเริ่มวัดจากจุดทิศเหนือไปตามเส้นขอบฟ้าทางตะวันออก จนกระทั่งกลับมาที่จุดทิศเหนือ มุมทิศจึงมีค่ามุมสูงสุดเป็น 360o

มุมเงย (Altitude) คือ มุมที่วัดจากเส้นขอบฟ้าขึ้นไปตามเส้นวงกลม ดิ่งจนถึงจุดเหนือศีรษะ มุมเงยจึงมีค่าสูงสุดเป็น 90o

 

การบอกพิกัดของดวงดาวบนท้องฟ้าสามารถบอกด้วยค่ามุมทิศควบคู่กับมุมเงย

ในกรณีที่วัดค่ามุมเงยและมุมทิศของวัตถุที่อยู่ใกล้กับผู้สังเกต เช่น สายล่อฟ้าบนยอดตึกสูง การเปลี่ยนตำแหน่งของผู้สังเกต จะส่งผลให้ค่ามุมที่วัดได้เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม แต่ในกรณีที่วัดค่ามุมเงยและมุมทิศของวัตถุที่อยู่ไกลกับผู้สังเกตมาก เช่น ดวงดาวบนท้องฟ้า การเปลี่ยนตำแหน่งของผู้สังเกตจะไม่ส่งผลให้ค่ามุมที่วัดได้เปลี่ยนแปลงไป