บารอมิเตอร์ คือ เครื่องมือที่ใช้วัดความดันของอากาศ บารอมิเตอร์มีหลายชนิด เช่น บารอมิเตอร์ปรอท แอนิรอยด์บารอมิเตอร์ อัลติมิเตอร์ บารอกราฟ เป็นต้น โดยแบบที่ใช้กันอย่างแพร่หลายคือ บารอเมิเตอร์แบบแอนิรอยด์

บารอมิเตอร์ปรอท

บารอมิเตอร์ปรอทประกอบด้วยหลอดแก้วหนาขนาดเล็ก ยาวประมาณ 85 เซนติเมตร ปลายข้างหนึ่งตัน เมื่อบรรจุปรอทให้เต็มแล้วคว่ำในอ่างปรอทโดยไม่ให้อากาศเข้าไปได้ เมื่อตั้งหลอดแก้วให้อยู่ในแนวดิ่ง ระดับปรอทในหลอดแก้วจะลดต่ำลงมาเล็กน้อย เกิดช่องว่างเหนือระดับปรอท ภายในช่องว่างเป็นสุญญากาศ เมื่อความดันอากาศเปลี่ยนไป ความสูงของลำปรอทจะเปลี่ยนไปด้วย

โดยเมื่อความดันอากาศภายนอกสูง จะทำให้ลำปรอทสูงขึ้น เมื่อความดันอากาศภายนอกลดลง ทำให้ความสูงของลำปรอทลดลง ที่ระดับน้ำทะเลความสูงของปรอทเท่ากับ 76 เซนติเมตร หรือ 760 มิลลิเมตร ความดันอากาศที่ระดับน้ำทะเลจึงมีค่า 760 มิลลิเมตรปรอท (mmHg) จากค่าความดันอากาศที่ลดลง สามารถคำนวณหาความสูงที่เพิ่มขึ้นได้ จากความสัมพันธ์

“ความดันอากาศจะลดลง 1 มิลลิเมตรปรอท เมื่อความสูงเพิ่มขึ้น 11 เมตร”

ตัวอย่าง

บนยอดเขาแห่งหนึ่ง อ่านค่าความดันอากาศจากบารอมิเตอร์ได้ 540 mmHg ยอดเขานี้สูงจากระดับน้ำทะเลเท่าไร

วิธีทำ

ความดันอากาศที่ระดับน้ำทะเล = 760 mmHg
ความดันอากาศบนยอดเขา = 540 mmHg
ความดันอากาศลดลง 760 – 540 = 220 mmHg
ความดันอากาศลดลง 1 mmHg ความสูงเพิ่มขึ้น 11 m
ความดันอากาศลดลง 220 mmHg ความสูงเพิ่มขึ้น 11 x 220 m = 2,420 m

ตอบ ยอดเขาสูงจากระดับน้ำทะเล 2,420 เมตร

แอนิรอยด์บารอมิเตอร์

เนื่องจากบารอมิเตอร์ปรอทไม่สะดวกในการนำติดตัวไปใช้ในสถานที่ต่างๆ จึงดัดแปลงเป็นตลับโลหะสูบเอาอากาศภายในออกเกือบหมด เพื่อทำให้ตลับยืดหดง่าย เมื่อความดันอากาศเปลี่ยนไป สามารถอ่านค่าความดันอากาศได้โดยตรง จากเข็มที่ชี้บนหน้าปัดตัวเลขบอกความดันอากาศรวมทั้งสภาพอากาศขณะนั้น

อัลติมิเตอร์

อัลติมิเตอร์ คือ แอนิรอยด์บารอมิเตอร์ที่ดัดแปลงมาใช้สำหรับวัดความสูง โดยแปลงค่าความดันเป็นความสูงจากพื้นโลก ใช้ในเครื่องบินหรือติดตัวนักกระโดดร่ม เพื่อบอกความสูง

บารอกราฟ

บารอกราฟ คือ แอนิรอยด์บารอมิเตอร์ที่ดัดแปลงมาบันทึกการเปลี่ยนแปลงความกดอากาศเป็นชั่วโมง วัน หรือตลอดเดือนก็ได้ โดยใช้แขนโลหะที่มีปากกา ต่อกับกล่องโลหะที่ถูกดูดอากาศออกบางส่วน ปากกาจะเคลื่อนที่ตามการเปลี่ยนแปลงของตลับโลหะ ไปขีดบนกระดาษบันทึกความกดอากาศที่ม้วนรอบกระบอก ซึ่งเคลื่อนที่ตลอดเวลาด้วยลานนาฬิกา