ผังมโนทัศน์สาระการเรียนรู้






1. รัฐบาลกับการพัฒนาประเทศ
     บทบาทของรัฐบาลกับการพัฒนาประเทศ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ได้บัญญัติแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐ ซึ่งเป็นหลักการแห่งนโยบายหลักให้รัฐปฏิบัติตามเพื่อบริหารประเทศไว้ 10 ด้าน คือ
     1. ด้านทั่วไป ประกอบด้วย 2 ส่วน ได้แก่ เป็นสภาพบังคับของแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐ โดยให้รัฐดำเนินการตรากฎหมายราชการแผ่นดินและกำหนดนโยบายในการบริหารราชการแผ่นดิน และ เป็นแผนการบริหารราชการแผ่นดินและแผนการตรากฎหมายของคณะรัฐมนตรี
     2. ด้านความมั่นคงของรัฐ รัฐธรรมนูญกำหนดให้รัฐต้องพิทักษ์รักษาไว้ซึ่งสถาบันพระมหากษัตริย์ เอกราชอธิปไตยและบูรณภาพแห่งเขตอำนาจรัฐ และต้องจัดให้มีกำลังทหารอาวุธยุทโธปกรณ์และเทคโนโลยี




     3. ด้านการบริหารราชการแผ่นดิน เพื่อการพัฒนาสังคม เศรษฐกิจ และความมั่นคงของประเทศอย่างยั่งยืน พร้อมทั้งส่งเสริมการดำเนินการตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
     4. ด้านศาสนา สังคม การสาธารณสุข การศึกษา และวัฒนธรรม รัฐต้องดำเนินการตามแนวนโยบายใน 2 ประเด็นหลัก คือ ในด้านศาสนา และ ในด้านสังคม




     5. ด้านกฎหมายและการยุติธรรม รัฐต้องดำเนินการตามแนวนโยบาย
     6. ด้านการต่างประเทศ รัฐต้องส่งเสริมสัมพันธไมตรีและความร่วมมือกับนานาประเทศ
     7. ด้านเศรษฐกิจ รัฐต้องดำเนินการตามแนวนโยบายใน 2 ประเด็นหลัก คือ ด้านการดำเนินการตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อพัฒนาความเป็นอยู่ของประชาชนทุกระดับ รวมถึงสังคม การเมือง การเกษตร ตลอดจนการดำเนินธุรกิจ และ ด้านเศรษฐกิจ




     8. ด้านที่ดิน ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม แนวปฏิบัติที่รัฐต้องดำเนินการ ต้องคำนึงถึงความสอดคล้องกับสภาพแวดล้อมและวิถีชีวิตของคนในท้องถิ่น
     9. ด้านวิทยาศาสตร์ ทรัพย์สินทางปัญญา และพลังงาน รัฐส่งเสริม จัดงบประมาณ และ เผยแพร่ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสมัยใหม่
     10. ด้านการมีส่วนร่วมของประชาชน รัฐต้องดำเนินการตามแนวนโยบายด้านนี้ ซึ่งเน้นการส่งเสริมให้ประชาชนเช้ามามีส่วนร่วมพัฒนาประเทศ
     บทบาททางเศรษฐกิจของรัฐบาล มีดังนี้
     - การจัดสรรการใช้ทรัพยากรของสังคม
     - การกระจายรายได้และความมั่งคั่งของสังคม
     - การรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ
     - การเร่งรัดความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ
     - การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและรักษาสภาพแวดล้อม
          1. การแทรกแซงราคาและการควบคุมราคา โดยรัฐบาลจะกำหนดราคาของสินค้าให้สูงหรือต่ำกว่าระดับราคาดุลยภาพในตลาด ซึ่งมีวิธีการดังนี้
             - การประกันราคาขั้นต่ำ คือ การกำหนดราคาสินค้าชนิดใดชนิดหนึ่งไม่ให้ต่ำเกินไป ราคาขั้นต่ำนี้อาจสูงกว่าราคาตลาดหรือราคาดุลยภาพ ส่วนใหญ่นำมาใช้กับผลผลิตที่มีราคาตกต่ำ รัฐบาลมักใช้ เช่น
             - ลดปริมาณการผลิต




             - ให้เงินอุดหนุนแก่เกษตรกร




             - การกำหนดราคาขั้นสูง คือ การกำหนดราคาสินค้าชนิดใดชนิดหนึ่งซึ่งจะต่ำกว่าราคาตลาดหรือราคาดุลยภาพ ส่งผลผู้บริโภคสามารถซื้อสินค้าในราคาที่ถูกลง




          2. บทบาทการเก็บภาษีเพื่อพัฒนาประเทศของรัฐในระดับต่าง ๆ
              - การเก็บภาษีของรัฐในระดับประเทศ จัดเก็บโดยรัฐบาลกลาง แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ
              - ภาษีทางตรง เป็นภาษีที่เสียภาษีไม่สามารถผลักภาระไปให้ผู้อื่นได้ ประกอบด้วย
              - ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา คือ ภาษีที่จัดเก็บจากบุคคลทั่วไป หรือจากหน่วยภาษีที่มีลักษณะพิเศษตามที่กฎหมายกำหนดและมีรายได้เกิดขึ้นตามเกณฑ์ที่กำหนด
              - ภาษีเงินได้นิติบุคคล คือ ภาษีที่จัดเก็บจากเงินได้ของบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคล และ นิติบุคคลอื่น ๆ
              - ภาษีเงินได้ปิโตรเลียม คือ ภาษีที่จัดเก็บจากการประกอบกิจการเกี่ยวกับน้ำมันดิบ ก๊าซธรรมชาติ ก๊าซธรรมชาติเหลว สารพลอยได้ และสารประกอบไฮโดรคาร์บอน ที่เกิดขึ้นในธรรมชาติ
              - ภาษีทรัพย์สิน คือ ภาษีที่จัดเก็บจากทรัพย์สินประเภทต่าง ๆ
              - ภาษีหลักทรัพย์ คือ ภาษีที่จัดเก็บจากตราสารหรือหลักฐานแสดงสิทธิในทรัพย์สิน
              - ภาษีทางอ้อม คือ ภาษีที่เก็บจากบุคคลที่สามารถผลักภาระไปยังผู้อื่นได้ ประกอบด้วย
              - ภาษีมูลค่าเพิ่ม รัฐบาลจะรียกเก็บจากมูลค่าส่วนที่เพิ่มขึ้นในแต่ละขั้นตอนการผลิตสินค้าหรือบริการ และการจำหน่ายสินค้าหรือบริการชนิดต่าง ๆ โดยผู้ประกอบการมีหน้าที่เก็บจากลูกค้า แล้วนำไปชำระแก่รัฐบาล
              - ภาษีธุรกิจเฉพาะ คือ ภาษีที่จัดเก็บจากการประกอบกิจการเฉพาะอย่างแทนภาษีการค้าที่ถูกยกเลิก
              - ภาษีสรรพสามิต คือ ภาษีที่จัดเก็บจากผู้ประกอบอุตสาหกรรม ตามมูลค่าหรือปริมาณของสินค้า และ บริการ ตามพิกัดอัตราภาษีสรรพสามิต
              - ภาษีศุลกากร ใช้สกัดการไหลบ่าของสินค้าจากต่างประเทศ
              - อากรแสตมป์ คือ ภาษีที่จัดเก็บจากการกระทำตราสาร
              - ภาษีทรัพยากรธรรมชาติ เรียกเก็บจากการให้เช่าที่ดิน สินทรัพย์ชั้นผิวดินและสินทรัพย์ที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ
              - การเก็บภาษีของรัฐในระดับท้องถิ่น จัดเก็บโดยองค์กรปกครองท้องถิ่น จำแนกเป็น 3 ระดับ คือ
                 - เทศบาล องค์การบริหารส่วนตำบล และเมืองพัทยา
                 - องค์การบริหารส่วนจังหวัด
                 - กรุงเทพมหานคร

2. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจของรัฐบาล
     ซึ่งในที่นี้จะศึกษาเฉพาะนโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจของรัฐบาลที่สำคัญ 6 ประการ ดังนี้
     1. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อบุคคล ได้แก่
          นโยบายการกระจายรายได้ที่เป็นธรรม เพื่อให้เศรษฐกิจเจริญเติบโตในอัตราสูงอย่างมีเสถียรภาพ เกิดการจ้างงานเต็มที่ และระดับราคามีเสถียรภาพ
          นโยบายการให้ประชาชนเข้าถึงแหล่งเงินทุน เพื่อตอบสนองความต้องการที่หลากหลายอย่างทั่วถึงและเป็นธรรม พร้อมทั้งให้ประชาชนโดยเฉพาะกลุ่มผู้มีรายได้น้อยมีช่องทางการออม
     2. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อกลุ่มบุคคล นโยบายปรับปรุงโครงสร้างของรัฐวิสาหกิจ เพื่อให้รัฐวิสาหกิจเป็นกลไกขับเคลื่อนยุทธศาสตร์การพัฒนาและการลงทุนของประเทศ




     3. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อประเทศ ได้แก่
          นโยบายการพัฒนาระบบสถาบันการเงินในประเทศ เพื่อให้สถาบันการเงินให้บริการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของนวัตกรรมการเงินและสภาวะสังคม ด้วยค่าบริการที่ต่ำ และมีประสิทธิภาพ
          นโยบายการปรับโครงสร้างภาษีอากรทั้งระบบ เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ สร้างความเป็นธรรมในสังคม
          นโยบายการบริหารทรัพย์สินของประเทศที่มีอยู่ทั้งทรัพย์สินของภาครัฐ
          นโยบายสร้างรายได้ ได้แก่
          1. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อบุคคล ได้แก่
               - นโยบายการสร้างอาชีพ สร้างงาน เสริมสร้างกระบวนการสร้างอาชีพ
               - นโยบายการขยายความเชื่อมโยงทางเศรษฐกิจ เพื่อให้ธุรกิจและประชาชนปรับตัวในการแสวงหาโอกาสใหม่และรองรับผลกระทบ
          2. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อกลุ่มบุคคล ได้แก่
               - นโยบายการเป็นศูนย์กลางการผลิตและการค้าอาหาร
               - นโยบายการยกระดับความสามารถในการแข่งขันและขยายช่องทางการตลาดของธุรกิจ
               - นโยบายขยายการลงทุน เพื่อสร้างความมั่นคงทางเศรษฐกิจแก่ประเทศและภูมิภาค
               - นโยบายการดึงดูดการลงทุนเข้าสู่ประเทศในสาขาการผลิตสินค้าและบริการ
          3. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อประเทศ ได้แก่
               - นโยบายการส่งเสริมการท่องเที่ยวจากทั้งภายนอกและภายในประเทศ
               - นโยบายการให้อุตสาหกรรมพลังงานปิโตรเลียมและพลังงานทดแทนสร้างรายได้




          นโยบายปรับโครงสร้างเศรษฐกิจ แบ่งเป็น 3 ส่วน ดังนี้
          ส่วนที่ 1 ภาคเกษตร
          1. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อบุคคล ได้แก่
               - นโยบายการเสริมสร้างรากฐานของครัวเรือนเกษตรกรให้เข้มแข็ง
               - นโยบายการจัดทำระบบทะเบียนครัวเรือนเกษตรกรที่มีข้อมูลการเกษตรของครัวเรือนครบถ้วน สามารถเชื่อมโยงกับบัตรเครดิตของเกษตรกรและมีการปรับปรุงให้ทันสมัยอยู่เสมอ
               - นโยบายการส่งเสริมเกษตรทฤษฎีใหม่




           2. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อกลุ่มบุคคล ได้แก่
               - นโยบายการสนับสนุนสภาเกษตรกรแห่งชาติ
               - นโยบายการเพิ่มประสิทธิภาพของการผลิตพืช
               - นโยบายการเร่งรัดพัฒนาธุรกิจการเกษตร
               - นโยบายการพัฒนาอุตสาหกรรมเกษตรมูลค่าเพิ่ม




          3. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อประเทศ ได้แก่
              - นโยบายการเพิ่มศักยภาพกระบวนการผลิตด้านปศุสัตว์
              - นโยบายการพัฒนาการประมง

          ส่วนที่ 2 ภาคอุตสาหกรรม
          1. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อบุคคล นโยบายการพัฒนาและส่งเสริมอุตสาหกรรมเกษตรแปรรูป จะเพิ่มมูลค่าและยกระดับสินค้าให้มีคุณภาพและมีโอกาสในการขยายตลาด
          2. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อกลุ่มบุคคล ได้แก่
              - นโยบายการยกระดับความสามารถในการแข่งขันของภาคอุตสาหกรรม
              - นโยบายการเข้าสู่อุตสาหกรรมสร้างสรรค์ ใช้ปัญญา เทคโนโลยี และภูมิปัญญาท้องถิ่นทดแทนอุตสาหกรรมที่ใช้แรงงานเป็นหลัก
             - นโยบายการสร้างความเข้มแข็งให้แก่วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม




              - นโยบายการพัฒนาพื้นที่อุตสาหกรรมแห่งใหม่
              - นโยบายการพัฒนาอุตสาหกรรมให้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
          3. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อประเทศ ได้แก่
              - นโยบายการกำหนดมาตรฐานและคุณภาพสินค้าอุตสาหกรรม เพื่อป้องกันสินค้านำเข้าที่ไม่ได้คุณภาพ
              - นโยบายการมีมาตรการทางภาษีในการพัฒนาอุตสาหกรรม
              - นโยบายการหาแหล่งแร่ทางเศรษฐกิจ

          ส่วนที่ 3 ภาคบริการ การตลาด การค้า และการลงทุน ได้แก่
          1. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อบุคคล นโยบายส่งเสริมการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานที่สนับสนุนการท่องเที่ยวและเร่งรัดการปรับปรุงมาตรฐานเรื่องสิ่งอำนวยความสะดวกและความปลอดภัย รวมถึงสุขอนามัย
          2. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อกลุ่มบุคคล ได้แก่
              - นโยบายการส่งเสริมสนับสนุนนักท่องเที่ยวคุณภาพทั้งจากต่างประเทศและในประเทศ
              - นโยบายการพัฒนาธุรกิจบริการที่มีศักยภาพเพื่อขยายฐานการผลิตและการตลาดสู่ระดับภูมิภาค
              - นโยบายการลงทุนในต่างประเทศ
              - นโยบายการปรับปรุงมาตรการการส่งเสริมการลงทุนให้ครอบคลุมการให้สิทธิประโยชน์แก่ธุรกิจในภาคเกษตร อุตสาหกรรม การท่องเที่ยวการกีฬา และการบริการ
              - นโยบายการพัฒนาสินค้าและบริการที่สร้างโอกาสใหม่ในการหารายได้
              - นโยบายการจัดตั้งเขตพัฒนาเศรษฐกิจพิเศษ




          3. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อประเทศ ได้แก่
               - นโยบายการแข่งขันอย่างเสรีและเป็นธรรม
               - นโยบายการสร้างความเชื่อมั่นแก่นักลงทุนทั้งไทยและต่างประเทศ
               - นโยบายการขยายตลาดเชิงรุก
               - นโยบายการขยายความเชื่อมโยงทางเศรษฐกิจ การค้า การลงทุน และการตลาดภายใต้กรอบความร่วมมือและข้อตกลงการค้าเสรีในระบบพหุภาคีและทวิภาคี




               - นโยบายโครงสร้างพื้นฐาน การพัฒนาระบบรางเพื่อขนส่งมวลชน และการบริหารจัดการระบบขนส่งสินค้าและบริการ ได้แก่
                    1. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อบุคคล ได้แก่
                        - นโยบายการพัฒนาระบบโครงสร้างพื้นฐานด้านการขนส่ง ประปา และระบบไฟฟ้า
                        - นโยบายขยายการให้บริการน้ำสะอาด
                        - นโยบายการพัฒนาสิ่งอำนวยความสะดวกด้านการขนส่ง
                        - นโยบายการพัฒนาระบบคมนาคมขนส่งทางราง โดยพัฒนาระบบรถไฟทางคู่ ศึกษาและพัฒนารถไฟความเร็วสูง ศึกษาและพัฒนาขยายทางรถไฟ
                        - นโยบายเร่งรัดโครงการรถไฟฟ้า 10 สายทาง ในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล
                    2. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบกลุ่มต่อบุคคล นโยบายการพัฒนาการขนส่งทางน้ำและกิจการพาณิชย์นาวี โดยพัฒนาท่าเรือน้ำลึกและสะพานเศรษฐกิจเชื่อมสองฝั่งทะเลภาคใต้
                    3. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อประเทศ ได้แก่ นโยบายการพัฒนาท่าอากาศยานสากล ท่าอากาศยานภูมิภาคและอุตสาหกรรมการบินของไทย โดยเพิ่มความสามารถของท่าอากาศยานสุวรรณภูมิให้รองรับผู้โดยสารได้มากขึ้น
               - นโยบายพลังงาน ได้แก่
                  1. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อบุคคล นโยบายการกำกับราคาพลังงานให้มีราคาเหมาะสมและสะท้อนต้นทุนที่แท้จริง


     



                  2. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อกลุ่มบุคคล นโยบายการให้อุตสาหกรรมพลังงานสร้างรายได้แก่ประเทศ และพัฒนาประเทศให้เป็นศูนย์กลางธุรกิจพลังงาน
                  3. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อประเทศ ได้แก่
                      - นโยบายสร้างเสริมความมั่นคงทางพลังงาน
                      - นโยบายการพัฒนาพลังงานทดแทนและพลังงานทางเลือก
                      - นโยบายการอนุรักษ์พลังงาน




               - นโยบายเทคโนโลยีสารสนเทศ ได้แก่
                  1. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อบุคคล ได้แก่
                      - นโยบายการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ
                      - นโยบายการเข้าถึงการใช้บริการเครือข่ายอินเทอร์เน็ตสาธารณะ
                      - นโยบายส่งเสริมการใช้สื่อวิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศน์ทั้งภาครัฐและภาคประชาชน



               2. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อกลุ่มบุคคล นโยบายการพัฒนาอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์ ฮาร์ดแวร์ และอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้อง และพัฒนาศักยภาพของบุคลากรให้ได้มาตรฐานและสอดคล้องกับความต้องการของอุตสาหกรรม
              3. นโยบายและกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อประเทศ นโยบายส่งเสริมการใช้คลื่นความถี่ให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด และดำรงไว้ซึ่งสิทธิอันพึงได้ของประเทศในการใช้เทคโนโลยีด้านสื่อสาร
 

แหล่งที่มาของเนื้อหา : สำนักพิมพ์วัฒนาพานิช www.wpp.co.th