ผังมโนทัศน์สาระการเรียนรู้

1. การผลิตสินค้าและบริการ
    ความหมายและความสำคัญของการผลิตสินค้าและบริการ
    การผลิต เป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงหรือแปรรูปปัจจัยการผลิตให้เป็นสินค้าและบริการ ซึ่งในการตัดสินใจเลือกใช้ทรัพยากรดังกล่าว ผู้ผลิตต้องคำนึงถึงปัจจัยด้านทุน ด้านความคุ้มค่า และด้านคุณธรรม
    สินค้า แบ่งได้ 2 ประเภท คือ
        – สินค้าไร้ราคา เป็นสิ่งที่มีตามธรรมชาติ และโดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่าย
        – สินค้าทางเศรษฐศาสตร์ ใช้บำบัดความต้องการมนุษย์
    ซึ่งการผลิตสินค้าแบ่งเป็น 3 ขั้น คือ
        – ขั้นปฐมภูมิ ใช้ประโยชน์จากธรรมชาติโดยตรง ไม่ซับซ้อน และผลผลิตที่ได้จะไปเป็นวัตถุดิบในการผลิตสินค้าอื่น
        – ทุติยภูมิ การนำผลผลิตขั้นปฐมภูมิมาดัดแปลงเป็นสินค้าใหม่
        – ตติยภูมิ ส่งผลผลิตขั้นปฐมภูมิและทุติยภูมิไปสู่ผู้บริโภค และ อำนวยความสะดวก
    การบริการ ซึ่งเป็นสิ่งที่จับต้องไม่ได้ แบ่งได้เป็น
        – การบริการส่วนบุคคล มุ่งสู่ผู้บริโภคโดยตรง
        – การบริการส่วนธุรกิจ มุ่งสู่ธุรกิจโดยตรง

      หลักการผลิตสินค้าและบริการอย่างมีประสิทธิภาพ มีดังนี้
        – ด้านบุคลากร ใช้หลักการแบ่งงาน
        – ด้านการจัดการ ได้แก่ การวางแผนและควบคุมการผลิต
        – ด้านปัจจัยการผลิต ได้แก่ การเลือกสินค้าหรือบริการที่ใช้
2. ปัจจัยการผลิตสินค้าและบริการ ประกอบด้วย
        – ที่ดิน ผลตอบแทนได้แก่ ค่าเช่า
        – แรงงาน ผลตอบแทน คือ ค่าจ้าง
        – ทุน ผลตอบแทน ได้แก่ ดอกเบี้ย
        – ผู้ประกอบการ ผลตอบแทน คือ กำไร

    ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการผลิตสินค้าและบริการ คือ
        – ปัจจัยทางด้านทุน
        – ปัจจัยด้านความคุ้มค่า
        – ปัจจัยด้านคุณธรรม 

    เทคโนโลยีการผลิตสินค้าและบริการ
    ความหมายของเทคโนโลยี การนำเทคโนโลยีมาผลิตสินค้าและบริการ หมายถึง ความรู้และการถ่ายทอดความรู้การใช้ทรัพยากร โดยเฉพาะความรู้ที่มีประโยชน์ต่อการผลิตและกระจายผลผลิต
    แหล่งที่มา เทคโนโลยี มาจาก 2 แหล่ง ได้แก่
        – ทรัพยากรมนุษย์
        – เครื่องจักรและอุปกรณ์การผลิต
    การนำเทคโนโลยีมาผลิตสินค้าและบริการ ทำให้ผลผลิตที่มีคุณภาพและปริมาณสูงขึ้น

    ผลของการใช้เทคโนโลยีในการผลิตสินค้าและบริการ
        – ผลต่อผู้ผลิต ต้นทุนหรือค่าใช้จ่ายต่อหน่วยการผลิตลดลง และผลผลิตมาก
        – ผลต่อผู้บริโภค ผู้บริโภคที่รายได้จำกัดมีโอกาสซื้อสินค้าราคาต่ำ หรือราคาเท่าเดิมแต่บริโภคมากขึ้น
    การผลิตสินค้าและบริการในท้องถิ่น
    โครงสร้างการผลิตของไทย แบ่งเป็น 3 สาขา คือ
        – ภาคเกษตรกรรม เพราะประชากรของไทยมักประกอบอาชีพเกษตรกรรม
        – ภาคอุตสาหกรรม ทำให้เศรษฐกิจประเทศขาดเสถียรภาพ
        – ภาคบริการ เสริมการพัฒนาเศรษฐกิจ
    ปัญหาจากการผลิต
        – ภาคเกษตรกรรม ประสบปัญหาขาดทุน
        – ภาคอุตสาหกรรม ได้แก่ การที่สินค้าไทยแข่งขันกับประเทศอื่นไม่ได้
        – ภาคบริการ ได้แก่ ปัญหาวิกฤตการเมืองในประเทศที่ยืดเยื้อ
    การวิเคราะห์ทุนในการผลิต
    ปัจจัยสำคัญในการผลิตสินค้าและบริการ คือ ทุน ซึ่งทุนการผลิต 3 ด้าน ดังนี้
        – ทุนทางสังคม ประกอบด้วย คน องค์ความรู้ วัฒนธรรม และสถาบัน
        – ทุนทางเศรษฐกิจ ประกอบด้วย ทุนทางกายภาพ ทุนการเงิน
        – ทุนทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม ประกอบด้วย ทรัพยากรธรรมชาติและคุณภาพสิ่งแวดล้อม
3. การคุ้มครองสิทธิของผู้บริโภค
    ความหมายของผู้บริโภค ผู้ที่มีความสามารถซื้อสินค้าและบริการเพื่อใช้ประโยชน์ส่วนตัวหรือครัวเรือน
    หลักการในการเลือกซื้อสินค้าและบริการ ได้แก่
        – ควรจะซื้ออะไร ควรไตร่ตรองก่อน
        – ซื้ออย่างไร การซื้อสินค้ามีทั้งเงินสดและเงินผ่อน
        – ซื้อเมื่อใด ควรซื้อสินค้าในเวลาที่เหมาะสม
        – ซื้อที่ไหน ร้านค้าจำหน่ายสินค้าต่างกัน

    การรักษาและคุ้มครองสิทธิประโยชน์ของผู้บริโภค สิทธิของผู้บริโภคตามพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2541 มี 5 ประการ คือ
        – สิทธิที่จะได้รับข่าวสารรวมทั้งคำพรรณนาคุณภาพที่ถูกต้องและเพียงพอเกี่ยวกับสินค้าหรือบริการ
        – สิทธิที่จะมีอิสระในการเลือกหาสินค้าหรือบริการ
        – สิทธิที่จะได้รับความปลอดภัยจากการใช้สินค้าหรือบริการ
        – สิทธิที่จะได้รับความเป็นธรรมในการทำสัญญา
        – สิทธิที่จะได้รับการพิจารณาและชดเชยความเสียหาย
    กฎหมายคุ้มครองสิทธิผู้บริโภคและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
    กระทรวงสาธารณสุข มีหน่วยงานที่รับผิดชอบ ดังนี้
        – สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) กำกับดูแลเรื่องอาหาร ยา และเครื่องสำอาง
        – สำนักงานแพทยสภา รับเรื่องร้องเรียนการรักษาพยาบาล การบริการของแพทย์
        – กองประกอบโรคศิลป์ รับเรื่องร้องเรียนการบริการของสถานพยาบาลภาคเอกชน
    กระทรวงพาณิชย์ หน่วยงานที่รับผิดชอบ ได้แก่
        – กรมพัฒนาธุรกิจการค้า รับเรื่องร้องเรียนเกี่ยวกับการชั่งตวงวัด
        – กรมการค้าภายใน ดูแลด้านการกำหนดสินค้าและป้องกันการผูกขาด
        – สำนักงานคณะกรรมการกำกับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย (คปภ.) ดูแลเรื่องการประกันอุบัติเหตุ
    กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีหน่วยงานที่รับผิดชอบ ดังนี้
        – กรมปศุสัตว์ ดูแลกฎหมายเกี่ยวข้องและรับผิดชอบในการคุ้มครองผู้บริโภคเรื่องการควบคุมการฆ่าสัตว์และจำหน่ายเนื้อสัตว์
        – กรมวิชาการเกษตร ดูแลกฎหมายเกี่ยวข้องและรับผิดชอบการคุ้มครองผู้บริโภคเรื่องปุ๋ยและวัตถุอันตราย
    กระทรวงอุตสาหกรรม หน่วยงานที่รับผิดชอบ
        – สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.) ควบคุมคุณภาพและมาตรฐานผลิตภัณฑ์สินค้าอุตสาหกรรม
       

    กระทรวงคมนาคม หน่วยงานที่รับผิดชอบ
        – การเดินทางขนส่ง คือ กรมการขนส่งทางบก
    กระทรวงมหาดไทย มีหน่วยงานรับผิดชอบ ดังนี้
        – กรมโยธาธิการและผังเมือง รับผิดชอบในการคุ้มครองผู้บริโภคเรื่องการควบคุมอาคารและอาคารชุด
        – กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น รับผิดชอบในการคุ้มครองผู้บริโภคเรื่องโรงแรม หอพัก และการโฆษณาโดยใช้เครื่องขยายเสียง
        – กรมที่ดิน รับผิดชอบการคุ้มครองผู้บริโภคเรื่องการจัดสรรที่ดินและอาคารชุด
    กระทรวงการคลัง ดูแลเรื่องการเงิน
    สำนักงานตำรวจท่องเที่ยว รับเรื่องร้องเรียนจากนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ
    สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค รับเรื่องร้องผู้บริโภคที่ได้รับความเสียหาย เพราะการกระทำผู้ประกอบธุรกิจ
    มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค รับเรื่องร้องทุกข์และแก้ปัญหาการละเมิดสิทธิผู้บริโภค
    แนวทางการปกป้องสิทธิของผู้บริโภค
    แนวทางปฏิบัติผู้บริโภคในการซื้อสินค้าหรือบริการ
        – ผู้บริโภคต้องดูฉลากสินค้า
        – สอบถามข้อเท็จจริงเกี่ยวกับคุณภาพสินค้า
        – ศึกษาเงื่อนไขหรือข้อจำกัดสินค้า
        – ร้องขอให้หน่วยงานเกี่ยวข้องตรวจสอบคุณภาพและปริมาณสินค้า
        – ศึกษารายละเอียดอื่น ที่อาจไม่ได้ระบุในฉลาก
    แนวทางปฏิบัติหลังจากซื้อสินค้าหรือบริการ
        – ผู้บริโภคเก็บพยานหลักฐานที่แสดงการถูกละเมิดสิทธิ
    การเตรียมตัวเพื่อร้องทุกข์สำหรับผู้บริโภค
        – การเตรียมเอกสาร หลักฐานของผู้ร้องเรียน
        – การยื่นเรื่องร้องเรียน

    แหล่งที่มาของเนื้อหา : สำนักพิมพ์วัฒนาพานิช www.wpp.co.th