การใช้นิทานคุณธรรม เสริมสร้างจริยธรรมสำหรับเด็กปฐมวัย (The Use of Moral Tales to Develop Right Beliefs and Values for Early Childhood)


ปรากฏการณ์ ณ ศูนย์พัฒนาเด็กเหล่ากาชาด (สวัสดิ์ - สุเทพ)

ศูนย์พัฒนาเด็กเหล่ากาชาด (สวัสดิ์ - สุเทพ) ตั้งอยู่เลขที่ ๔๑ ถนนราชมรรคาใน ตำบลสนามจันทร์ อำเภอเมือง จังหวัดนครปฐม สังกัดเทศบาลนครปฐม มีนางสาวศศิธร  สวัสดิ์กิจ เป็นหัวหน้าศูนย์ริเริ่มการใช้นิทานคุณธรรมเสริมสร้างจริยธรรมสำหรับเด็กปฐมวัยจนประสบความสำเร็จในการบ่มเพาะพื้นฐานที่สำคัญของชีวิตไว้แต่วัยเยาว์


ข้อค้นพบ  :  ต้นคิดของแนวทางการพัฒนา

การเปลี่ยนแปลงของสังคมที่ต้องแข่งขันเพื่อความอยู่รอดในการดำรงชีวิตทำให้สถาบันครอบครัวขาดการดูแลเอาใจใส่ในการอบรมเลี้ยงดูลูก ๆ อย่างใกล้ชิด ซึ่งถือเป็นช่วงวัยที่สำคัญในการปลูกฝังคุณงามความดีและพัฒนาการในด้านต่าง ๆ ทั้งด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม และจิตใจ

พ่อ แม่ ผู้ปกครอง ส่วนใหญ่ในปัจจุบันถือว่าสิ่งเหล่านี้เป็นหน้าที่โดยตรงของครูที่จะช่วยทำหน้าที่แทนพ่อ แม่ ผู้ปกครอง ซึ่งในความเป็นจริงแล้วครูเองก็ไม่สามารถเติมเต็มทุกสิ่งทุกอย่างได้อย่างสมบูรณ์ ทั้งนี้ เพราะพฤติกรรมการเลี้ยงดูเด็กตั้งแต่แรกเกิดมีผลอย่างสำคัญต่อพฤติกรรมของเด็ก ๆ ที่จะเติบโตขึ้นมามีบุคลิก ลักษณะ นิสัยอย่างไร

จากการสังเกตพฤติกรรมของเด็ก ๆ ในศูนย์พัฒนาเด็กเหล่ากาชาด (สวัสดิ์-สุเทพฯ) ในแต่ละปีการศึกษาพบว่าเด็กปฐมวัย ซึ่งมีอายุระหว่าง ๓-๔ ขวบ ที่เริ่มเข้าไปเตรียมความพร้อมสำหรับการศึกษาเรียนรู้ต่อไปในอนาคตมีพฤติกรรมการแสดงออกที่คล้ายคลึงกัน เช่น
          - ร้องไห้                                                              
          - ไม่สวัสดีทักทายคุณครู
          - ไม่สวัสดีพ่อ แม่ ผู้ปกครอง                                    
          - พดจาไม่สุภาพ
          - ไม่เข้าสังคม                                                       
          - หวงของเล่น
          - ไม่รู้จักการแบ่งปัน                                               


พฤติกรรมต่าง ๆ เหล่านี้ สะท้อนให้เห็นถึงความอ่อนแอของสถาบันครอบครัวที่ไม่มีเวลาในการอบรมสั่งสอนลูกหลาน ซึ่งต่างไปจากสังคมไทยในอดีตที่ให้ความสำคัญในการอบรมเลี้ยงดูลูกหลานมากเป็นพิเศษ


การพัฒนานวัตกรรม

พฤติกรรมของเด็ก ๆ ที่เอนเอียงไปในทางลบ มิใช่ความผิดหากแต่เกิดจากปัจจัยหลายอย่างหลายประการซึ่งนอกจากการอบรมเลี้ยงดูแล้ว ก็มาจากการที่เด็ก ๆ ต้องเข้ามาอยู่รวมกันในรรยากาศใหม่ สิ่งแวดล้อมใหม่และคนแปลกหน้าที่ไม่เคยคุ้นเคยมาก่อนทำให้เด็ก ๆ เกิดความไม่ไว้วางใจ กังวลใจ

ผู้บริหารศูนย์พัฒนาเด็กฯ และคณะครูได้ประมวลปัญหาดังกล่าวแล้วนำมาวิเคราะห์เพื่อกำหนดแนวทางในการจัดกิจกรรมสำหรับปรับพฤติกรรมตามหลักจิตวิทยาการอบรมเลี้ยงดูเด็กปฐมวัย โดยเน้นในเรื่องของการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมของเด็กปฐมวัยเป็นสำคัญ

นวัตกรรมที่ผู้บริหารและคณะครูนำมาใช้ได้แก่ การใช้นิทานคุณธรรมเสริมสร้างจริยธรรมสำหรับเด็กปฐมวัย ทั้งนี้ เพราะธรรมชาติของเด็กปฐมวัยเป็นวัยที่ชอบฟังนิทาน ชอบใช้จินตนาการและมีความสุขกับการฟังเรื่องเล่าที่มีความสนุกสนาเพลิดเพลิน

ผู้บริหารและคณะครู จึงเริ่มเขียนนิทานคุณธรรมใหม่ที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตจริงรวบรวมเรียบเรียงนิทานอมตะที่มีมาแต่เดิมมาปรับประยุกต์ให้สอดคล้องกับยุคสมัย เพื่อให้เป็นนิทานคุณธรรม จริยธรรมในการพัฒนาเด็กปฐมวัย โดยกำหนดวัตถุประสงค์ไว้ ดังนี้
          - เพื่อเสริมสร้างคุณธรรมจริยธรรมให้กับเด็กปฐมวัย
          - เพื่อให้เด็กสามารถอยู่ในสังคมได้อย่างปกติสุข
          - เพื่อให้เด็กได้รับการพัฒนาครบทุกด้าน คือ ร่างกาย อารมณ์ จิตใจ สังคม และสติปัญญา
          - เพื่อเป็นแนวทางในการทำวิจัยชั้นเรียนให้มีคุณภาพต่อไป

คณะครูได้นำนิทานคุณธรรมจริยธรรมไปเล่าให้เด็ก ๆ ได้ฟังในกิจกรรมต่าง ๆ ตามความเหมาะสม เช่น
          - กิจกรรมเสริมประสบการณ์
          - กิจกรรมเสรีก่อนนอนกลางวัน
          - โอกาสต่าง ๆ ที่มีความเหมาะสมและอยู่ในบรรยากาศของความสนใจโดยสอดแทรกพฤติกรรมที่ดีงามที่ดีงามที่ครูต้องการให้เด็ก ๆ เปลี่ยนพฤติกรรมไว้ในตัวละครของนิทานเป็นเวลา ๘ สัปดาห์ติดต่อกัน โดยกำหนดคุณลักษณะที่พึงประสงค์ให้เกิดขึ้นใน ๑๒ ประการ ได้แก่
          - ร่างกายเจริญเติบโตตามวัยและมีสุขนิสัยที่ดี
          - กล้ามเนื้อใหญ่และกล้ามเนื้อเล็กแข็งแรง ใช้ได้อย่างคล่องแคล่วและประสานสัมพันธ์กัน
          - มีสุขภาพจิตดีและมีความสุข
          - มีคุณธรรม จริยธรรม และมีจิตใจที่ดีงาม
          - ชื่นชมและแสดงออกทางศิลปะ ดนตรี การเคลื่อนไหว และรักการออกกำลังกาย
          - ช่วยเหลือตนเองให้เหมาะกับวัย
          - รักธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรมและความเป็นไทย
          - อยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุขและปฏิบัติตนเป็นสมาชิกที่ดีของสังคมในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข
          - ใช้ภาษาสื่อสารได้เหมาะสมกับวัย
          - มีความสามารถในการคิดและการแก้ปัญหาได้เหมาะสมกับวัย
          - มีจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์
          - มีเจตคติที่ดีต่อการเรียนรู้ และมีทักษะในการแสวงหาความรู้


บทสรุปของความสำเร็จ

นิทานก็ยังคงเป็นนวัตกรรมการเรียนรู้ที่แสนวิเศษ เสมอสำหรับเด็ก ๆ ปฐมวัย ทั้งนี้ เพราะในความสนุกสนานนั้นเด็ก ๆ ได้รับความรู้ไปโดยไม่รู้ตัวและการเลียนแบบความดีตามตัวละครในนิทานที่ครูได้สอดแทรกไว้นั้น ปรากฏว่าเด็ก ๆ ได้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของตนเองอย่างเด่นชัด ดังนี้
          - สวัสดีคุณพ่อ คุณแม่ ผู้ปกครอง ในตอนเช้าและตอนเย็น
          - สวัสดีคุณครูทั้งเช้าและเย็น
          - พูดจาสุภาพไพเราะ
          - มีระเบียบวินัยในตนเอง
          - ปฏิบัติกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกับเพื่อนได้
          - เอื้อเฟื้อแบ่งปัน
          - สามารถมาโรงเรียนโดยความสมัครใจ

การใช้นิทานคุณธรรมส่งเสริมจริยธรรมสำหรับเด็กปฐมวัยนับเป็นความสำเร็จในการพัฒนาทักษะทั้ง ๔ ด้าน ซึ่งเป็นทักษะสำคัญของมนุษย์ ได้แก่ ด้านร่างกาย ด้านอารมณ์ ด้านสังคม และด้านสติปัญญาได้ครบถ้วน สมบูรณ์