การสอนชุมนุมและโครงงานวิทยาศาสตร์ในโรงเรียน โดยใช้กระบวนการ ๓ ส.


ปรากฏการณ์ ณ โรงเรียนวารีเชียงใหม่

โรงเรียนวารีเชียงใหม่ ตั้งอยู่เลขที่ ๕๙ หมู่ ๖ ตำบลหนองคาย อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นโรงเรียนที่ให้การส่งเสริมสนับสนุนให้ผู้เรียนมีความรักความสนใจการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ด้วยนวัตกรรมการสอนชุมนุมและโครงงานวิทยาศาสตร์ในโรงเรียนโดยใช้กระบวนการ ๓ ส. ไว้อย่างน่าสนใจ


ข้อค้นพบ : ต้นคิดของแนวทางการพัฒนา

จากการสำรวจข้อมูลพื้นฐานและความต้องการของผู้เรียนแต่ละคนในด้านวิทยาศาสตร์แล้วพบว่ามีผู้เรียนเพียงร้อยละ ๕ เท่านั้นที่สนใจการเรียนรู้วิทยาศาสตร์อย่างจริงจัง

เมื่อค้นหาสาเหตุที่เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ผู้เรียนสนใจที่เรียนรู้วิทยาศาสตร์ในสัดส่วนที่น้อยกว่าเกิดจากอะไรแล้วก็มีข้อค้นพบดังนี้
      • โรงเรียนไม่มีโอกาสคัดเลือกเด็กที่มีความสามารถพิเศษทางด้านวิทยาศาสตร์
      • ผู้เรียนแต่ละคนมาจากพื้นฐานทางด้านสติปัญญา ความรู้ความสามารถ แต่พื้นฐานดีหลากหลายแตกต่างกัน
      • ครูมีจำนวนน้อและขาดประสบการณ์ด้านการจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์
      • โรงเรียนเปิดใหม่ห้องเรียนวิทยาศาสตร์มีจำกัด


การพัฒนานวัตกรรม

เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้มีโอกาสเรียนรู้แบบวิธีธรรมชาติ ร่วมกับกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ อาจารย์ฉวีวรรณ อ้นโสภา หัวหน้าฝ่ายวิชาการ และครูผู้สอนโครงงานวิทยาศาสตร์ โรงเรียนวารีเชียงใหม่ จึงได้คิดค้นและพัฒนานวัตกรรมการสอนชุมนุมและโครงงานวิทยาศาสตร์โดยใช้หระบวนการ ๓ ส. มาพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียนด้วยการตั้งต้นจากการถ่ายทอดความรู้ด้านการสอนกิจกรรมวิทยาศาสตร์และการสอนสาระอื่นๆ ในรูปแบบโครงงาน โดยใช้กระบวนการ ๓ ส. จากนั้นได้ออกแบบการพัฒนาในส่วนของนวัตกรรม ๓ ส. ดังนี้

ส. ๑  :  เสริมความคิด
      • เปิดชมรมโครงงานและชุมนุมนักวิทยาศาสตร์รุ่นเยาว์ ๑๑ ชุมนุมให้นักเรียนทุกระดับชั้นได้มีโอกาส โดยใช้เวลาว่างในการทำกิจกรรม
      • จัดกิจกรรมบูรณาการวิทยาศาสตร์กับทุกสาระวิชาเพื่อเน้นกระบวนการวิทยาศาสตร์
      • เข้าร่วมกิจกรรมทางด้านวิทยาศาสตร์กับหน่วยงานอื่น ๆ
      • จัดทัศนศึกษาให้กับนักเรียนในด้านวิทยาศาสตร์ร่วมกับโรงเรียนอื่น ๆ ในภูมิภาคต่าง ๆ
      • จัดค่ายวิทยาศาสตร์เสริมการเรียนรู้นอกบทเรียนและนำไปสู่โครงงานวิทยาศาสตร์
      • จัดหาต้นแบบนักเรียนที่ประสบความสำเร็จด้านวิทยาศาสตร์มาให้ความรู้และกระตุ้นนักเรียนให้รักและสนใจวิทยาศาสตร์

ส. ๒  :  ผลิตผลงานสร้างสรรค์
      • สร้างผลงานสิ่งประดิษฐ์ที่ใช้ในชีวิตประจำวัน
      • สร้างผลงานด้านชุมนุมนักวิทยาศาสตร์
      • สร้างผลงานโครงงานวิทยาศาสตร์

ส. ๓  :  สู่สังคมที่สมดุล
      • จัดประกวดกิจกรมวิทยาศาสตร์ในโรงเรียน เช่น แข่งขันจรวดน้ำ แข่งขันรถหลอดด้าย แข่งขันเครื่องร่อน แข่งขันรถกังหัน แข่งขันหุ่นยนต์
      • นำเสนอผลงาน


บทสรุปของความสำเร็จ

การจัดการเรียนรู้โดยการสอนชุมนุมและโครงงานวิทยาศาสตร์ในโรงเรียน โดยใช้กระบวนการ ๓ ส. ที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้เรียนรู้อย่างมีความสุขคิดสร้างสรรค์และลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง มีส่วนอย่างสำคัญในการส่งเสริมศักยภาพที่ซ่อนเร้นในตัวตนของนักเรียนให้สร้างสรรค์ผลงานออกมาอย่างหลากหลาย

ผลงานจากการเรียนรู้ สร้างสรรค์ พัฒนาด้วยนวัตกรรมดังกล่าวนอกจากจะทำให้ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนมีผลสัมฤทธิ์ที่สูงขึ้นจากในอดีตที่ผ่านมาแล้ว ผลผลิตจากภูมิปัญญา วิทยาศาสตร์ของเด็ก ๆ จากโรงเรียนวารีเชียงใหม่ได้รับการพิจารณาให้ได้รับรางวัลผลงานที่เกิดจากโครงงานวิทยาศาสตร์ทั้งใน ในระดับจังหวัดถึงระดับชาติ ๑๒ รางวัลด้วยกัน อาทิ รางวัลชนะเลิศระดับประเทศ ชุมนุมนักดาราศาสตร์รุ่นเยาว์เรื่อง “ระบบสุริยะ” โดยสมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ เป็นต้น