นกเป็นสัตว์ปีกที่น่ารักสวยงามควรแก่การมอง เฝ้าดู ฟังเสียงร้องอันไพเราะสดใส บางตัวมีรูปร่างสีสันทั้งงดงามทั้งแปลกประหลาด บางคนบอกว่าการดูนกเป็นงานอดิเรก ให้ความเพลิดเพลิน ผ่อนคลายความตึงเครียด ได้ปลีกตัวไปอยู่ในโลกธรรมชาติ บางคนดูนกเพียงเพราะมันบินไปมาอยู่ริมระเบียงหรือสวนหลังบ้าน ในขณะที่บางคนถึงกับเดินทางเพื่อเสาะหาเพื่อดูนกหายากทั่วโลก และสำหรับบางคน การดูนกท้าทายสภาพร่างกาย ประสาทสัมผัส และสติปัญญาไม่น้อย

หากมองให้ลึกซึ้งจะเห็นว่านกสัมพันธ์กับธรรมชาติอย่างน่าอัศจรรย์ การดูนก สังเกตนก ซาบซึ้งกับการมีอยู่ของนกในธรรมชาติ เชื่อมโยงโดยตรงกับความเข้าใจธรรมชาติส่วนอื่นๆ อย่างสำคัญ จริงอยู่ที่นกหลายชนิดปรับตัวให้อยู่ในเมืองได้ เช่น นกกระจอก พิราบ กางเขน แต่นกอีกหลายชนิดก็ยังรักที่จะอยู่ในสภาพธรรมชาติ ไม่ถูกรบกวน หรือถูกรบกวนน้อย เมื่อจะดูนกชนิดอื่นๆ ที่ไม่ใช่นกเมือง เราจึงต้องไปยังถิ่นของมัน และจะได้เห็นว่านกชนิดไหน อยู่ในระบบนิเวศและสภาพแวดล้อมแบบใด ประกอบด้วยอะไรบ้าง 

ชีวิตของนกไม่ได้มีแต่ต้นไม้ แต่ยังมีหนอน ลูกไม้ เมล็ดพืช อากาศ ฤดูกาล อีกสารพัดที่เกี่ยวข้อง และแต่ละสิ่งก็สัมพันธ์กับสิ่งอื่นๆ อย่างไม่รู้สิ้นสุด ผู้เยือนอย่างเราจึงได้รับรู้ เรียนรู้ และเข้าใจระบบของธรรมชาติอย่างลึกซึ้งขึ้นไปตามลำดับ

ทีนี้ถ้าอยู่กรุงเทพฯ เราจะดูนกที่ไหนดี เอาใกล้สุด สะดวกสุดก่อน ถ้าหากบริเวณบ้านของเราพอจะมีนกมากระโดดเล่น เช่น กระจอก กางเขน อีแพรด เอี้ยงสาลิกา จงสังเกตพฤติกรรมว่าทำไมนกมาบ้านเรา มีอะไรให้มันกิน ถ้าในบ้านมีกล้วยหรือผลไม้ที่กินไม่หมด ลองเอาออกมาวางตรงที่นกผ่านบ่อยๆ พร้อมตั้งชามน้ำไว้ให้ด้วย พวกนกชอบเล่นน้ำ อาจจะติดใจหยุดแวะพักที่สวนบ้านเรา

สำหรับที่อื่นๆ ในกรุงเทพฯ ก็ยังพอมีแหล่งดูนกกระจายอยู่บ้าง นกอยู่คู่กับพื้นที่สีเขียว ที่ไหนที่มีต้นไม้เยอะๆ ที่นั่นก็มีนก นั่นคือสวนสาธารณะ อย่างสวนรถไฟ และสวนหลวง ร.9 ส่วนสวนลุมพินีมีนกน้อยลง เพราะมีคนเข้าไปใช้พื้นที่เยอะ หรือถ้าอยู่ชานเมืองจะไปดูที่พุทธมณฑล หนองจอก ทุ่งรังสิต ก็ได้ ไม่อย่างนั้นก็เลยออกไปสมุทรปราการ แถวบางปู บางพลี

ก่อนไปดูนกควรเตรียมตัวอย่างแรกคือแต่งตัวให้เหมาะสม ถูกกาลเทศะ ควรสวมเสื้อผ้าสีกลมกลืนกับธรรมชาติรอบตัว เช่น เขียวเข้ม น้ำตาล เทา และเดินทางไปยังพื้นที่ที่จะดูนกแต่เช้าตรู่ เพราะเป็นเวลาออกหาอาหารของนก นกจะสดชื่นคึกคักหากินอย่างร่าเริง ถ้ามีอุปกรณ์ เช่น กล้องส่องทางไกล จะช่วยให้เราเห็นนกได้ชัดเจนและจำแนกนกง่ายขึ้น รวมทั้งคู่มือดูนก สมุดบันทึก ปากกา ดินสอ สำหรับจดบันทึกและวาดรูปนกที่ได้พบเจอและสภาพแวดล้อมในวันนั้น

เมื่อเราออกไปดูนก เราจะเข้าใจว่า “ความใกล้ชิดธรรมชาติ” ที่แท้จริงคืออะไร เราจะเข้าใจด้วยว่าความสุขของการดูนก คือการได้เห็นมันบินอยู่ในอากาศ หรือกระโดดไปมาอย่างร่าเริง อย่างเป็นอิสระ หรือเข้ามากินผลไม้ เมล็ดพืช และอาบน้ำที่เราเตรียมไว้ให้ในบ้านอย่างมีความสุข เราจะเชื่อมโยงความสุขของเรากับความสุขของสัตว์อื่น สิ่งมีชีวิตอื่นร่วมโลกได้ และเราจะแยกความแตกต่างระหว่าง “ความใกล้ชิดธรรมชาติ” กับ “การ (บังคับ) เอาธรรมชาติมาใกล้ชิด” ได้ว่ามันเป็นคนละเรื่องกัน

ภาพประกอบจาก https://pixabay.com/th/