แปลอังกฤษคิดไทย มันไปกันไม่ได้

เพื่อต่อยอดความรู้ด้านทักษะภาษาอังกฤษได้เอง พี่แนนกลับมาอีกครั้งพร้อมกับปัญหาที่พบเสมอในเด็กไทย ที่ไม่กล้าใช้ภาษาอังกฤษเพราะกลัวผิด ความผิดพลาดเป็นเรื่องที่ต้องแก้ไขแต่ไม่ใช่เรื่องน่าอาย หากเราเรียนรู้ที่จะจับสังเกตความผิดพลาดที่พบได้บ่อยๆ จะเกิดความระมัดระวังและแก้ไขให้ดีขึ้นเรื่อยๆ

หนึ่งในปัญหาที่มีน้องๆ มาปรึกษาพี่แนนอยู่บ่อยครั้งคือ ถ้าภาษาไทยพูดแบบนี้ ภาษาอังกฤษจะว่าอย่างไร เช่น จะบอกเพื่อนฝรั่งว่า “อย่ามายุ่งกับฉัน” จะพูดว่าอะไร พอให้ลองแปลก่อน ก็มักจะบอกว่า “Isn’t busy with me!” ปัญหาส่วนใหญ่ของคนไทย คือเรียนศัพท์ภาษาอังกฤษแล้วแปลเป็นคำๆ เช่น busy แปลว่า ยุ่ง แต่ยุ่งในที่นี้คือการยุ่งเพราะมีภาระหน้าที่ที่ต้องทำเยอะมาก ในขณะที่ฝรั่งเจ้าของภาษาจะพูดว่า “Leave me alone!” ถ้าแปลตรงตัวก็จะหมายความว่า “ปล่อยฉันไว้คนเดียว” แต่จริงๆ แล้ว ประโยคนนี้ให้ความหมายว่าอย่ามายุ่งกับฉัน ไม่มีคำว่ายุ่งสักนิด ทำให้เราแปลอย่างไรก็ไม่โดน ฝรั่งก็ไม่เข้าใจ

อีกตัวอย่างที่ตลกมักเอาไว้เล่นขำๆ แต่ฝรั่งขำไม่ออกเพราะมัวแต่งง เพราะคนไทยพูดว่า ทำได้งูๆ ปลาๆ คือ พอได้แต่ไม่ดีสักเท่าไหร่ พอพูดกับฝรั่งเราก็จะบอกว่า “He can do snake snake fish fish.” ฝรั่งไม่งงก็ไม่รู้จะว่าอย่างไร เพราะผิดทั้งสำนวนและไวยากรณ์อย่างสิ้นเชิง ถ้าจะบอกว่า เขาแค่พอทำได้งูๆ ปลาๆ ทำได้ไปหมดแต่ไม่จริงจังสักอย่าง ฝรั่งจะใช้คำว่า “He is jack of all trades, master of none.”

การแปลไทยเป็นอังกฤษจะยึดตัวคำหรือความหมายตามตัวกันเป๊ะๆ ไม่ได้ เพราะว่าสิ่งแวดล้อมและการซึมซับวัฒนธรรมเราต่างกัน อย่างเช่น เรื่องง่ายๆ คนไทยเปรียบเหมือน “ปลอกกล้วยเข้าปาก” เพราะหาซื้อง่ายกินคล่อง แต่ฝรั่งหาซื้อยาก เลยเทียบความง่ายกับ “a piece of cake” หรือ ก็แค่เค้กชิ้นหนึ่งเท่านั้น ซึ่งคนไทยอาจมองว่าเค้กไม่ใช่สิ่งที่หากินง่าย เลยไม่เห็นภาพว่าง่ายอย่างไร นอกจากนี้ยังมีคำเลียนเสียงต่างๆ ที่ทั้งๆ ที่ทุกคนควรได้ยินเสียงเหมือนกัน คำก็น่าจะเป็นเสียงเดียวกัน เช่น คนไทยได้ยินเสียงปืน ดัง ปังๆ ภาษาอังกฤษกลับได้ยินว่า bang (แบง) หมาไทยเห่า โฮ่งๆ หมาฝรั่งกลับเห่า woof (วูฟ)

ดังนั้นการใช้กรอบความคิดแบบไทยๆ ไปแปลภาษาอังกฤษ หรือการพยายามถ่ายทอดความคิดตามคำพูดแบบคนไทยออกไปเป็นภาษาอังกฤษจึงทำให้เราติดกับดักตัวเอง พี่แนนมีวิธีการฝึกคิดภาษาอังกฤษ ในมุมมองอังกฤษมานำเสนอให้ลองฝึกและทำด้วยตัวเอง เริ่มต้นง่ายๆ ด้วยการฝึกการบรรยายวัตถุ แทนการแปลออกมาเป็นคำๆ จากการเปิดพจนานุกรม เช่น ถ้าเราจะอธิบายคำว่า มุ้ง คำไทยแท้ๆ ที่ฝรั่งไม่น่าจะรู้จัก เราก็ค่อยๆ อธิบายไปว่า This is the net that is used for protecting you from insects. แปลว่า นี่คือตาข่ายที่ใช้ป้องกันคุณจากแมลง จะให้เจาะจงหน่อย หากเรารู้จักศัพท์คำว่า ยุง คือ mosquito ก็สามารถใช้คำว่า This is the net used for protecting you from mosquitoes. ฝรั่งฟังมาถึงตรงนี้ก็จะเข้าใจว่า อ๋อ มันคือ Mosquito net หรือมุ้งกันยุง นั่นเอง น้องๆ ก็จะได้เรียนรู้ศัพท์ใหม่จากการสนทนากับชาวต่างชาติได้โดยไม่ต้องเปิดพจนานุกรม

วิธีการฝึกคิดภาษาอังกฤษในมุมมองอังกฤษ เป็นการเรียนรู้ทักษะทางภาษาโดยธรรมชาติที่ใช้แม้แต่ในการฝึกฝนภาษาไทยตอนเด็กๆ หลายครั้งที่เราเรียกสิ่งของที่เราไม่รู้จักด้วยการใช้คำง่ายๆ บรรยายภาพลักษณ์ คุณสมบัติ หรือแม้แต่วิธีการใช้งาน ฝึกฝนซ้ำๆ สม่ำเสมอ เราจะค่อยๆ เพิ่มพูนศัพท์และความมั่นใจไปพร้อมๆ กันนะคะ  

ภาพประกอบจาก https://pixabay.com/th/