สิ่งมีชีวิตนับล้านอาศัยอยู่ในโลกร่วมกัน โดยนักวิทยาศาสตร์ได้จัดแบ่งสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ออกเป็นกลุ่ม ๆ และเรียกการจัดกลุ่มแบบนี้ว่า taxonomy ซึ่งมาจากภาษากรีก 2 คำ คือ taxis ที่หมายถึง การจัดเรียง และ nomia ที่หมายถึง วิธีการ ดังนั้น taxonomy จึงเป็นวิธีการจัดหมวดหมู่หรือจำแนกหมวดหมู่ของสิ่งมีชีวิต ส่วนในภาษาไทย เราใช้คำว่า อนุกรมวิธาน ซึ่งมาจากคำว่า อนุกรม ที่หมายถึงลำดับ และวิธานที่หมายถึง การจัด, เกณฑ์ เพื่อให้แปลตรงกับภาษาอังกฤษ

taxonomy เป็นการศึกษาในด้านต่าง ๆ 3 ลักษณะ ได้แก่
1. การจำแนกสิ่งมีชีวิตออกเป็นหมวดหมู่ในลำดับขั้นต่าง ๆ (Classification)
2. การตรวจสอบหาชื่อวิทยาศาสตร์ที่ถูกต้องของสิ่งมีชีวิต (Identification)
3. การกำหนดชื่อที่เป็นสากลของหมวดหมู่และชนิดของสิ่งมีชีวิต (Nomenclature)

นักอนุกรมวิธานใช้การสังเกตลักษณะทางสัณฐานวิทยา พฤติกรรม พันธุกรรม และชีวเคมีเพื่อจำแนกประเภทของสิ่งมีชีวิตทั้งที่ยังมีชีวิตอยู่และสูญพันธุ์ไปแล้ว โดยจำแนกออกได้เป็น 5 กลุ่มด้วยกัน ได้แก่

1. อาณาจักรสัตว์ (Kingdom Animalia)

ได้แก่ สิ่งมีชีวิตประเภทสัตว์ อาจแบ่งย่อยได้เป็นสัตว์มีกระดูกสันหลังและสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง สัตว์เหล่านี้ประกอบด้วยเซลล์หลายเซลล์ มีการสืบพันธุ์และสามารถเคลื่อนที่ได้ อาณาจักรนี้เป็นหนึ่งในอาณาจักรที่มีความหลากหลายมากที่สุด ประกอบด้วยสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ปลา นก สัตว์เลื้อยคลาน สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ แมลง หอย เป็นต้น

2. อาณาจักรพืช (Kingdom Plantae)

ได้แก่ สิ่งมีชีวิตประเภทพืช เป็นหนึ่งในอาณาจักรที่เก่าแก่ที่สุด อาจแบ่งย่อยได้เป็นพืชที่มีท่อลำเลียงและไม่มีท่อลำเลียง ไม่สามารถเคลื่อนที่ได้เอง ประกอบด้วยเซลลูโลสและคลอโรฟิลล์ สามารถสืบพันธุ์ได้ทั้งแบบอาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ

3. อาณาจักรเห็ดรา (Kingdom Fungi)

ได้แก่ สิ่งมีชีวิตประเภทเห็ด รา และยีสต์ เป็นอาณาจักรที่มีทั้งสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวและหลายเซลล์ มีบทบาทเป็นผู้ย่อยสลายอินทรียสารในระบบนิเวศ ไม่สามารถสร้างอาหารเองได้เพราะไม่มีคลอโรฟิลล์

4. อาณาจักรโปรติสตา (Kingdom Protista) 

ได้แก่ สิ่งมีชีวิตประเภทสาหร่ายบางชนิด โปรโตซัว เป็นกลุ่มยูคาริโอตที่เก่าแก่ที่สุด

5. อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera)

ได้แก่ สิ่งมีชีวิตประเภทสาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน และแบคทีเรีย ซึ่งเป็นสิ่งมีชีวิตประเภทโปรคาริโอต ไม่มีนิวเคลียส มีโครงสร้างไม่ซับซ้อน

การจัดลำดับหมวดหมู่ของสิ่งมีชีวิต เรียงลำดับจากหมวดหมู่ใหญ่ไปหมวดหมู่ย่อย ดังนี้
อาณาจักร
ไฟลัม
ชั้น
อันดับ
วงศ์
สกุล
ชนิด