นักวิเคราะห์หลักทรัพย์ คือผู้ที่ทำหน้าที่ถ่ายทอดความรู้ความเข้าใจในตัวของหลักทรัพย์ให้กับนักลงทุนผ่านการเขียนบทวิเคราะห์ ซึ่งครอบคลุมถึงลักษณะของธุรกิจ, แนวโน้มการเติบโต, การวิเคราะห์งบการเงิน และมูลค่าความเหมาะสมของหลักทรัพย์ เพื่อสรุปเป็นคำแนะนำในการลงทุนให้กับนักลงทุนที่จะนำไปเป็นปัจจัยตัดสินใจเข้าลงทุนในหลักทรัพย์ดังกล่าวได้ 

       ในอีกมุมหนึ่งนักวิเคราะห์หลักทรัพย์เป็นผู้ที่ช่วยรวบรวม, ตกผลึกข้อมูล และช่วยสื่อสารลักษณะของบริษัท ที่บางครั้งมีความซับซ้อนและอยู่ไกลตัวนักลงทุน ให้นักลงทุนมีความเข้าใจในบริษัทได้มากขึ้น ถือเป็นการส่งเสริมให้ตลาดหลักทรัพย์มีประสิทธิภาพในเชิงของการเข้าถึงข้อมูลมากขึ้น

ลักษณะงาน 

ขั้นตอนการทำงาน

       การวิเคราะห์หลักทรัพย์ของนักวิเคราะห์จะเริ่มต้นจากการประเมินศักยภาพในเบื้องต้นใน 2 รูปแบบ คือ 

สถานที่ทำงาน 

       หลัก ๆ แล้วนักวิเคราะห์จะสังกัดอยู่กับบริษัทหลักทรัพย์ (บริษัทที่ทำธุรกิจเป็นนายหน้าซื้อขายหลักทรัพย์) เพื่อให้คำปรึกษาและคำแนะนำลงทุนกับนักลงทุนรวมถึงผู้ติดต่อกับนักลงทุน (Marketing) 

ผู้ที่ต้องทำงานด้วย 

       ส่วนใหญ่แล้วการจัดทำบทวิเคราะห์ต่าง ๆ นักวิเคราะห์จะเป็นผู้จัดทำเพียงคนเดียว แต่อาจจะมีผู้ช่วยนักวิเคราะห์คอยช่วยเตรียมข้อมูลให้ได้ จากนั้นเมื่อได้ข้อสรุปแล้วจึงนำไปสื่อสารให้กับทั้ง Marketing และนักลงทุน ผ่านช่องทางต่าง ๆ ของบริษัท

ทางเลือกอาชีพอื่น ๆ 

ตำแหน่งและเส้นทางการเติบโตในสายอาชีพ 

       อาชีพนักวิเคราะห์เป็นอาชีพที่มีโครงสร้างการเติบโตค่อนข้างแบนราบ คือมีแค่การพัฒนาจากผู้ช่วยนักวิเคราะห์ ไปเป็นนักวิเคราะห์ที่ติดตามอุตสาหกรรมต่าง ๆ แต่เมื่อทำงานนานขึ้นเรื่อยๆ การวิเคราะห์จะมีชั้นเชิงและมุมมองในการวิเคราะห์มากขึ้น ซึ่งจะเป็นการสร้างคุณค่าให้กับนักวิเคราะห์คนนั้นให้โดดเด่นกว่าคนอื่นในอุตสาหกรรม

รายได้

       ช่วงเริ่มต้นเป็นผู้ช่วยนักวิเคราะห์เริ่มต้นราว 18,000 - 25,000 บาท ขั้นกับวุฒิการศึกษา อาจขยับขึ้นเป็น 25,000-70,000 บาท ตามความสามารถและประสบการณ์ สำหรับนักวิเคราะห์ระดับอาวุโสเงินเดือนจะอยู่ในระดับที่สูงกว่า 100,000 บาท

การแข่งขันและความต้องการของตลาด

       เป็นอาชีพที่เข้าสู่อุตสาหกรรมได้ยาก เนื่องจากนักวิเคราะห์จะต้องมีการสอบใบอนุญาตเพื่อที่จะสามารถเขียนบทวิเคราะห์และให้คำแนะนำกับนักลงทุนได้ เช่น CISA หรือ CFA อีกทั้งการจะเป็นนักวิเคราะห์ที่สามารถขึ้นทะเบียนกับ ก.ล.ต. จำเป็นจะต้องมีประสบการณ์ในการทำงานมากกว่า 2 ปี ทำให้อาชีพนักวิเคราะห์ค่อนข้างขาดแคลนบุคลากรในระดับที่เป็น Middle Level ขึ้นไป 
       แม้ปัจจุบันเทคโนโลยีด้านข้อมูลจะพัฒนาขึ้นมาก แต่อาชีพนักวิเคราะห์มีโอกาสน้อยที่จะถูกทดแทนด้วย AI เนื่องจากการวิเคราะห์ข่าวสารและข้อมูลต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการลงทุนในหลักทรัพย์ โดยเฉพาะในเรื่องของธุรกิจ เป็นเรื่องที่ขึ้นอยู่กับความรู้และประสบการณ์ของนักวิเคราะห์ แม้ข้อมูลจะเหมือนกัน นักวิเคราะห์ 2 คนอาจจะมีมุมมองที่แตกต่างกันมากก็ได้ ทำให้การที่จะใช้ AI เข้ามาทดแทนทำได้ยาก

• เป็นอาชีพที่พึ่งพาความสามารถของตัวเองเป็นหลัก ทำให้มีความยืดหยุ่นในเรื่องของชั่วโมงการทำงานค่อนข้างมาก 
• ได้ติดตามข้อมูลเกี่ยวข้องกับการลงทุนอย่างใกล้ชิด และสามารถเข้าพูดคุยกับผู้บริหารของบริษัทต่างๆ ที่วิเคราะห์เพื่อรับฟังมุมมองที่น่าสนใจได้

• เป็นอาชีพที่ช่วงเริ่มต้นจะค่อนข้างลำบากเพราะต้องอาศัยการเรียนรู้และศึกษาด้วยตัวเองมากพอสมควร (อาจเป็นความยากบางอย่างในการทำงาน หรือ เวลาการทำงานที่ไม่แน่นอน)

• สิ่งสำคัญที่สุดคือความชอบในการลงทุน
• ความสามารถในการหาความรู้และศึกษาสิ่งต่างๆ ได้ด้วยตัวเอง
• หากมีความรู้ทางด้านธุรกิจ, การวิเคราะห์งบการเงิน และความรู้ด้านเศรษฐศาสตร์ ตั้งแต่ตอนเรียนปริญญาตรี หรือโท จะช่วยสนับสนุนการทำงานได้ดี

• ทักษะคณิตศาสตร์ เป็นพื้นฐานที่จำเป็นต้องใช้ 
• ทักษะการจัดการ ทั้งการจัดการเวลา และปริมาณงานที่มีจำนวนมาก 
• ทักษะการคิดวิเคราะห์ 
• ทักษะการสื่อสาร 

การศึกษา

• ระดับมัธยมปลาย สามารถเริ่มได้จากทั้งสายวิทย์คณิตและสายศิลป์คำนวณ เพราะเป็นอาชีพที่ต้องใช้ความรู้ทางด้านตัวเลขค่อนข้างมาก
• ระดับปริญญาตรี ส่วนใหญ่จะมาจาก คณะเศรษฐศาสตร์, บัญชี, บริหารธุรกิจ และการเงิน หากมาจากสาขาอื่น อาจต้องศึกษาต่อในระดับปริญญาโท เพื่อให้มีกรอบความคิดในการใช้วิเคราะห์หลักทรัพย์

Hard Skills

• ความรู้ทางธุรกิจ การวิเคราะห์งบการเงิน
• ความรู้ทางด้านโปรแกรม Excel

Soft Skills 

• ทักษะในการเขียนสื่อความ
• ทักษะการพูด
• ทักษะการเข้าสังคมกับผู้ใหญ่

คำบอกเล่าจากคนในสายอาชีพ

"นักวิเคราะห์ที่ดีคือคนที่นำเสนอมุมมองใหม่ๆ ที่น่าสนใจ และสามารถนำไปสู่คำแนะนำที่สร้างผลตอบแทนได้จริง"

IDOLสายอาชีพ 

วิชาที่เรียน 

• วิชาการวิเคราะห์การลงทุน ส่วนมากจะเรียนในชั้นปีที่ 3-4 เป็นการศึกษาเกี่ยวกับหลักการในการวิเคราะห์และประเมินมูลค่าหลักทรัพย์ ประกอบด้วยทั้งการศึกษาด้านทฤษฎีและการทำ Case Study ต่าง ๆ  ถือเป็นพื้นฐานในการศึกษาด้านการลงทุนที่ดี และสามารถต่อยอดไปยังวิชาการลงทุนอื่น ๆ ที่เฉพาะทางมากขึ้นเช่น การวิเคราะห์ตราสารทุน, การวิเคราะห์ตราสารหนี้ และการบริหารพอร์ตการลงทุน 
• วิชาเศรษฐศาสตร์มหภาค เป็นการศึกษาทฤษฎีทางเศรษฐศาสตร์และกลไกทางเศรษฐกิจ ซึ่งจะทำให้ผู้เรียนเข้าใจผลกระทบและการขับเคลื่อนของกลไกทางเศรษฐกิจต่าง ๆ ที่เป็นอีกหนึ่งแขนงวิชาสำคัญในการวิเคราะห์การลงทุน และ 
• วิชาพื้นฐานบัญชี ศึกษาเพื่อที่จะสามารถเข้าใจงบการเงินของบริษัทที่เราศึกษา ทั้งงบดุล, งบกำไรขาดทุน และงบกระแสเงินสด รวมไปถึงการจัดทำแบบจำลองทางการเงินเพื่อใช้ประเมินแนวโน้มกำไรของบริษัท

เคล็ดลับการเรียน 

• การศึกษาทางเศรษฐศาสตร์ส่วนใหญ่จะเป็นการเข้าใจถึงทฤษฎีต่าง ๆ เพื่อสร้างกรอบการคิดให้สามารถวิเคราะห์ผลกระทบได้อย่างเป็นระบบ ดังนั้นสิ่งสำคัญคือต้องหมั่นศึกษาทฤษฎีใหม่ ๆ เพราะนั่นหมายถึงมุมมองการคิดแบบใหม่ที่อาจจะสร้างโอกาสในการลงทุนที่ดีขึ้นได้ 
• ส่วนการเตรียมตัว การเริ่มต้นอ่านหนังสือการลงทุนจากนักลงทุนชื่อดังจะเป็นวิธีที่ทำให้เรามีวิธีคิดที่ดีและเริ่มต้นการวิเคราะห์ได้อย่างถูกต้อง แต่ท้ายที่สุดสิ่งที่จะทำให้เราเก่งขึ้นได้คือการลงมือเข้าไปศึกษาข้อมูลของบริษัทในเชิงลึก ซึ่งจะกลายเป็นความรู้สะสมและสามารถนำไปต่อยอดวิเคราะห์บริษัทอื่นที่เกี่ยวข้องกันได้

ชีวิตนักศึกษา 

• ชั้นปี 1-2 จะเน้นการศึกษาทางด้านความรู้พื้นฐานทางเศรษฐศาสตร์, วิชาด้านคณิตศาสตร์ และวิชาพื้นฐานอื่นๆ ที่เรียนรวมกับคณะอื่น ๆ ซึ่งถือว่าสำคัญเพราะเป็นรากฐานที่จำเป็นในการศึกษาวิชาที่ซับซ้อนมากขึ้นในชั้นปี 3-4
• ชั้นปี 3-4 จะเริ่มมีการแตกแขนงศึกษาในสาขาวิชาเอกที่เราสนใจ หลัก ๆ จะเป็น เศรษฐศาสตร์การเงิน, เศรษฐศาสตร์ธุรกิจ และเศรษฐศาสตร์เพื่อการพัฒนา
• ชั้นปี 4 ภาคเรียนที่ 2 จะมีการให้ไปฝึกงานในองค์กรต่าง ๆ เพื่อเปิดประสบการณ์ภายใต้สภาพแวดล้อมการทำงานจริง

       การทำกิจกรรมระหว่างเรียนส่งผลต่อชีวิตการทำงานไม่น้อยไปกว่าการศึกษาเนื้อหาวิชาต่าง ๆ ซึ่งเป็นการเปิดโอกาสให้เราได้เจอคนที่มีความสนใจคล้ายกัน ทำให้เราสามารถเข้าไปสัมผัสวงการต่าง ๆ ได้ในเบื้องต้น และได้มีเพื่อนใหม่ที่อาจจะคอยเกื้อหนุนกันได้ในอนาคต ดังนั้นจึงไม่ควรละเลยการเข้าร่วมกิจกรรม 
โดยในฝั่งการเงินกิจกรรมที่ผมแนะนำให้เข้าร่วมที่สุดคือ โครงการ Young Financial Star ของ TSI ตลาดหลักทรัพย์ ซึ่งเป็นกิจกรรมที่น้อง ๆ จะได้เข้าไปสัมผัสโลกการลงทุนในหลายสาขา ได้รับคำแนะนำในการทำงานในอาชีพต่าง ๆ รวมถึงได้ Connection จากทั้งเพื่อน ๆ พี่ ๆ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

ค่าเทอมตลอดหลักสูตร

• มหาวิทยาลัยรัฐบาล ประมาณ 10,000 - 20,000 บาทต่อเทอม
• มหาวิทยาลัยเอกชน เริ่มต้นที่ประมาณ 270,000 บาทขึ้นไป ตลอดหลักสูตร

ทุนการศึกษา

       ทุนการศึกษาหลัก ๆ จะเป็นโครงการจัดทำบทวิจัยจากตลาดหลักทรัพย์ และโครงการสนับสนุนการสอบใบอนุญาตต่าง ๆ โดยมีหน่วยงานหลักคือ TSI ซึ่งเป็นองค์กรด้านองค์ความรู้ของตลาดหลักทรัพย์

• นายหน้าซื้อขายหลักทรัพย์ หรือ โบรกเกอร์ 
• ผู้แนะนำการลงทุน
• นักลงทุน
• พนักงานการเงิน
• นักลงทุนสัมพันธ์
• นักวิเคราะห์สินเชื่อ