ลักษณะการทำงาน

       วิสัญญีแพทย์จะใช้ศาสตร์หลายอย่างประกอบกันในการทำหน้าที่ โดยหลัก ๆ แล้ว อย่างแรกคือต้องเข้าใจหลักการทำงานของระบบต่าง ๆ ในร่างกายมนุษย์ ส่วนไหนทำหน้าที่อะไร ถ้าเกิดความผิดปกติจะแสดงสัญญาณอะไรที่ต้องสังเกต และนำความรู้นี้ไปผนวกกับองค์ความรู้ในการใช้ยาต่าง ๆ งานส่วนมากนั้นเริ่มตั้งแต่การประเมินผล วินิจฉัย การเตรียมความพร้อมก่อนผ่าตัด การดูแลเฝ้าระวังในระหว่างผ่าตัด ไปจนถึงการติดตามผล อาการของคนไข้หลังการผ่าตัด
โดยวิสัญญีแพทย์นั้นต้องมีไหวพริบและการตัดสินใจที่รวดเร็วฉับไว ในขณะเดียวกันก็ต้องมีความละเอียดรอบคอบ ถี่ถ้วนให้มากที่สุด เพราะงานที่ทำนั้นต้องแข่งกับเวลา และเกี่ยวโยงถึงความเป็นความตายของคนไข้โดยตรง จึงเป็นอาชีพที่ค่อนข้างเครียดและมีความกดดันสูงไม่น้อยไปกว่าศัลยแพทย์เลย

• การระงับความเจ็บปวดแก่คนไข้
• การวางยาเฉพาะทางต่าง ๆ เช่น การวางยาสลบของการผ่าตัดสมอง การผ่าตัดหัวใจ
• การรักษาชีวิตของคนไข้ระหว่างการผ่าตัด
• การดูแลติดตามผลและให้คำแนะนำแก่ผู้ป่วยทั้งก่อนและหลังผ่าตัด

ขั้นตอนการทำงาน

• ทำการประเมินเคสผู้ป่วยที่จะเข้ารับการผ่าตัด เพื่อวางแผนเตรียมการทำงานได้อย่างถูกต้องและปลอดภัย โดยพิจารณาจากผลการตรวจและทำการปรึกษากับแพทย์คนอื่น
• ประเมินความพร้อมของผู้ป่วย และเลือกวิธีการที่จะใช้ในการทำวิสัญญี เช่น ใช้ยาชาเฉพาะจุด ดมยาสลบ บล็อกไขสันหลัง ประเมินเวลาที่ต้องใช้ตามประเภทของการผ่าตัด เพื่อกะปริมาณของยาที่ต้องใช้ และสอดคล้องกับสภาพร่างกายคนไข้
• อาจมีการพูดคุยทำความเข้าใจกับคนไข้ก่อนวางยา ว่าจะหลับยาว หลับสั้น หรือมีการปลุกให้ตื่นขึ้นมาระหว่างการผ่าตัดไหม เพื่อให้คนไข้รับรู้ขั้นตอนการทำงานด้วย
• จัดเตรียมอุปกรณ์ สำหรับการผ่าตัดในส่วนที่ต้องรับผิดชอบ เช่น อาจต้องใช้ จอภาพ (Monitor) พื้นฐาน ใส่ท่อสายยางต่าง ๆ ที่ต้องใช้สำหรับผู้ป่วยแต่ละกรณี ซึ่งความต้องการจะแตกต่างกันไป
• ก่อนทำการวางยาสลบเพื่อผ่าตัด จำเป็นต้องให้คนไข้งดน้ำ อาหาร ขั้นต่ำอย่างน้อย 6 ชั่วโมงให้ท้องว่าง เวลาให้ยาสลบเข้าสู่ร่างกายและผ่านกระเพาะอาหารจะได้ไม่มีอาการสำลักจากเศษอาหารที่หลงเหลืออยู่ และต้องไปเยี่ยมคนไข้ในคืนก่อนผ่าตัดเพื่อเช็คสภาพร่างกาย สภาพจิตใจ ดูว่าลืมกินยาอะไรไหม ฯลฯ
• ระหว่างการผ่าตัด วิสัญญีแพทย์ต้องคอยเฝ้าสังเกตดูสัญญาณชีพ เช่น ความดันโลหิตและเครื่องช่วยหายใจ ว่าเกิดสิ่งผิดปกติหรือไม่ และเป็นผู้ที่รับมือแก้ไขสถานการณ์ เพราะศัลยแพทย์จะใช้สมาธิกับการลงมือผ่าตัดอยู่
• หลังผ่าตัด ต้องคอยติดตามอาการของคนไข้ในช่วงพักฟื้นต่อว่ามีอาการผิดปกติหรือผลข้างเคียงจากยา จากการผ่าตัดใด ๆ หรือไม่ และให้คำแนะนำคนไข้ในการปฏิบัติตัวต่าง ๆ

สถานที่ทำงาน

• โรงพยาบาล คลินิก สถานพยาบาล สถานีอนามัย ภายในห้องผ่าตัด ห้องพักผู้ป่วย 
• หน่วยงานฝ่ายการแพทย์ของกระทรวง ทบวง กรมต่าง ๆ 

ผู้ที่ต้องทำงานด้วย

• ศัลยแพทย์ ทันตแพทย์ หรือแพทย์เจ้าของไข้ที่วิสัญญีแพทย์ต้องให้ยาคนไข้ ก่อนแพทย์ท่านนั้นจะทำหัตถกรรมใด ๆ
• นักเทคนิครังสี
• พยาบาล พนักงานผู้ช่วยแผนกอื่นในโรงพยาบาล ฯลฯ
• คนไข้ 

ตำแหน่งและเส้นทางการเติบโตในสายอาชีพ

• สายวิชาการ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ รองศาสตราจารย์ ศาสตราจารย์
• สายรัฐบาล มีการเลื่อนขั้นตามระบบราชการ
• สายเอกชน หากมีความสามารถอาจได้เป็นหัวหน้าแผนก หรือขึ้นเป็นตำแหน่งผู้บริหาร

รายได้

       วิสัญญีแพทย์เป็นแพทย์เฉพาะทาง จะมีค่าตอบแทนที่แตกต่างกันตามความสามารถเฉพาะทางของตน โดยประมาณรายได้อยู่ที่ 60,000 บาท/เดือน ขึ้นไป 
หากทำงานในโรงพยาบาลเอกชน จะมีรายได้ประมาณ 150,000 - 300,000 บาท/เดือน บวกค่าทำหัตถการของวิสัญญีแพทย์ ไม่เกิน 10% ของค่ารักษา
นอกจากนั้นยังสามารถรับเคสเพื่อหารายได้เสริมตามความขยันได้อีก จึงทำให้เป็นอาชีพที่มีรายได้ค่อนข้างสูงพอสมควร

การแข่งขันและความต้องการของตลาด

       ปัจจุบันสำหรับอาชีพวิสัญญีแพทย์นี้ยังไม่ถือว่าขาดแคลนมากนักในเมือง แต่ในต่างจังหวัดและโรงพยาบาลบางที่อาจยังขาดอยู่ ซึ่งเป็นเรื่องปกติของแพทย์ โรงพยาบาลรัฐฯ  บางที่อาจยังเป็นวิสัญญีพยาบาลเป็นผู้ช่วยวางยาสลบไม่ใช่วิสัญญีแพทย์ แม้จะสามารถทำได้ แต่ก็จะไม่ครอบคลุมเท่าวิสัญญีแพทย์ ดังนั้นจึงยังมีความต้องการอาชีพนี้อยู่เช่นกัน

• หากไม่ได้อยู่รพ.รัฐฯ จะมีความยืดหยุ่นสูง ไม่จำเป็นต้องอยู่เวรตลอด 
• เป็นสาขาที่รายได้ค่อนข้างสูง และเป็นที่ต้องการ และสามารถรับเคสงานที่อื่นเพิ่มได้
• เป็นงานที่ได้รับคุณค่าทางจิตใจจากการช่วยเหลือเยียวยาผู้อื่น

• มีความกดดันสูง ต้องทำงานในสภาวะตึงเครียด พลาดนิดเดียวอาจหมายถึงชีวิตของคนไข้ได้
• มีเวลานอนและพักผ่อนน้อยตั้งแต่สมัยเป็นนักศึกษาแพทย์
• เวลาที่ทำงานอยู่จะไม่สามารถปลีกตัวไปไหนได้เลยเพราะเกี่ยวพันถึงชีวิต

• มีความสนใจหรือความชอบในอาชีพ มีคุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณ
• เป็นคนละเอียดรอบคอบ ใส่ใจรายละเอียดจุดเล็ก ๆ มีความรับผิดชอบ
• คิดไวทำไว มีทักษะการใช้มือ ทำหัตถการคล่องแคล่ว
• รับแรงกดดันในการทำงานได้ เพราะหน้าที่ในห้องผ่าตัดนั้นหากผิดพลาดแม้นิดเดียวก็หมายถึงชีวิตของคนไข้

• ทักษะวิชาชีพของวิสัญญีแพทย์ การให้ยาระงับความรู้สึก การกู้ชีพ การดูแลผู้ป่วย กระบวนการคุณภาพและความปลอดภัย
• ทักษะการรับมือแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า มีไหวพริบ การควบคุมสติ 
• มีความละเอียดรอบคอบสูง เพราะเกี่ยวข้องกับชีวิตคนในสถานการณ์คับขัน
• ทักษะทางวิทยาศาสตร์และทักษะภาษาอังกฤษ
• ทักษะด้านการสื่อสาร จิตวิทยาในการปฏิสัมพันธ์กับผู้คน

การศึกษา

        เลือกเรียนสายวิทย์-คณิต ในระดับมัธยมศึกษา และเข้าเรียนคณะแพทย์เป็นเวลา 6 ปี ตามหลักสูตรแพทยศาสตร์บัณฑิต จากนั้นสอบใบประกอบวิชาชีพเวชกรรม หากใครต้องใช้ทุน จากนี้จะเป็นช่วงที่ทำงานชดใช้ทุนก่อนประมาณ 1-3 ปี (อาจไม่ถึง 3 ปีหากได้ทุนไปเรียนเฉพาะทางก่อน) หลังจากนั้นจึงเลือกศึกษาต่อแพทย์เฉพาะทางด้านวิสัญญีแพทย์อีก 3 ปี เมื่อเรียนจบจะได้รับวุฒิบัตรแสดงความรู้ความชำนาญในการประกอบวิชาชีพเวชกรรม สาขาวิสัญญีวิทยา (ว.ว. สาขาวิสัญญีวิทยา) จากนั้นจึงทำการสอบวุฒิบัตรวิสัญญีวิทยาซึ่งอนุมัติโดยแพทย์สภาสำหรับราชวิทยาลัยวิสัญญีแพทย์แห่งประเทศไทยและหากต้องการเป็นวิสัญญีแพทย์เฉพาะทางต้องศึกษาต่ออีก 2 ปี

สถาบันที่เปิดสอน

• คณะแพทยศาสตร์ สาขาวิสัญญีวิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• คณะแพทยศาสตร์ สาขาวิสัญญีวิทยา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
• คณะแพทยศาสตร์ สาขาวิสัญญีวิทยา มหาวิทยาลัยขอนแก่น
• คณะแพทยศาสตร์ ภาควิชาวิสัญญีวิทยา มหาวิทยาลัยนเรศวร
• คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดลภาควิชาวิสัญญีวิทยา
• คณะแพทยศาสตร์และบัณฑิตวิทยาลัย ภาควิชาวิสัญญี มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

Hard Skills

• ทักษะและความรู้ทางวิสัญญีวิทยา

• ทักษะทางด้านภาษาอังกฤษ

• ทักษะการทำหัตถการ ฝึกฝนการใช้มือให้คล่องแคล่ว

Soft skills

• ฝึกการตัดสินใจ การแก้ปัญหาเฉพาะหน้าอย่างรวดเร็ว คิดและลงมือทำให้ไว
• เพิ่มความละเอียดรอบคอบ ฝึกการสังเกตสัญญาณผิดปกติต่าง ๆ
• ฝึกทักษะการสื่อสารให้มีประสิทธิภาพในเวลาจำกัด การให้ข้อมูลแก่ผู้ป่วยและญาติ

กิจกรรมต่าง ๆ 

• ห้องสมุดที่รวบรวมหนังสือวิชาการและงานวิจัย
• แหล่งความรู้ออนไลน์ต่าง ๆ

คำบอกเล่าจากคนในสายอาชีพ

       "ความภูมิใจของเราก็คือรอยยิ้มของคนไข้ บางคนผ่าตัดตื่นมา สิ่งแรกคือยิ้มเลย ขอบคุณครับผมไม่รู้สึกอะไรเลย สบายจังไม่เหมือนมาผ่าตัดเลย เพราะการผ่าตัดทุกคนกลัวเจ็บ
แต่ถ้าวิสัญญีแพทย์เก่งมากจะไม่เจ็บเลย ตื่นขึ้นมาสบายเลย รอยยิ้มและคำขอบคุณนี่แหละคือสิ่งสำคัญ"

นพ.มาร์วิน เทพโสพรรณ อาจารย์ประจำภาควิสัญญีวิทยา คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

วิชาที่เรียน

• Correlated basic medical science พื้นฐานการแพทย์ทั่วไป
• Sciences in Anesthesiology ความรู้พื้นฐานสำหรับการระงับความรู้สึก คือ สรีรวิทยา, เภสัชวิทยา, ชีวเคมี, ฟิสิกส์, เครื่องมือต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับวิสัญญีวิทยา
• Clinical Anesthesiology การให้ยาระงับความรู้สึกสำหรับผู้ป่วยที่มารับการผ่าตัด และการดูแลผู้ป่วยนอกห้องผ่าตัด
• Pain Therapy การดูแลผู้ป่วยโรคปวดเฉียบพลันและเรื้อรัง
• English for medical graduates ความรู้ภาษาอังกฤษทางการแพทย์
• Laws and Ethics in Anesthesia Basic correlated medical sciences ความรู้ด้านกฎหมายและจริยธรรมทางการแพทย์

เคล็ดลับการเรียน

       การเรียนสายแพทย์นั้น ความขยันเป็นเรื่องที่สำคัญมาก ต้องมีความตั้งใจและทุ่มเทให้กับสิ่งที่เรียน ตั้งใจอ่านหนังสือ จดจำเนื้อหา เก็บเกี่ยวสิ่งที่ได้ในการฝึกปฏิบัติ การแบ่งเวลาให้เป็นก็สำคัญมาก นอกจากความเครียด ความกดดันในการเรียนแล้ว เวลาทำงานก็ต้องพบแรงกดดันและเรื่องราวหลากหลายที่ปะทะเข้ามา ก็ต้องรู้จักแยกแยะ มีความเห็นใจและเข้าใจ แต่ไม่เก็บมาจมกับตัวเอง ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้คนเรียนแพทย์หลายคนเกิดความเครียดได้ง่าย

ชีวิตในรั้วมหาวิทยาลัย

• พยาบาลด้านวิสัญญีแพทย์ 
• ศัลยแพทย์

ขอขอบพระคุณนายแพทย์มาร์วิน เทพโสพรรณ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ผู้ให้สัมภาษณ์และเอื้อเฟื้อข้อมูล