ไขมันทรานส์ (Trans Fat) คือกรดไขมันไม่อิ่มตัวที่ผ่านกระบวนการเติมไฮโดรเจนบางส่วน (Partially Hydrogenated Oil) เพื่อให้มีความคงตัวสูงขึ้น ทนต่อความร้อน และยืดอายุการเก็บรักษาอาหาร แม้ว่าจะช่วยให้อาหารกรอบ อร่อย และเก็บได้นาน แต่ผลเสียต่อสุขภาพกลับรุนแรงอย่างมาก
- เพิ่มระดับ LDL (ไขมันเลว) และลดระดับ HDL (ไขมันดี)
- เพิ่มความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด
- เชื่อมโยงกับโรคเบาหวานและภาวะอ้วน
องค์การอนามัยโลก (WHO) แนะนำให้จำกัดการบริโภคไขมันทรานส์ให้น้อยกว่า 1% ของพลังงานที่ได้รับต่อวัน
เค้ก คุกกี้ โดนัท พาย หรือครัวซองต์ มักใช้น้ำมันพืชที่ผ่านการเติมไฮโดรเจนหรือมาการีนเพื่อทำให้เนื้อขนมนุ่มและหอมกรอบ ขนมเหล่านี้คือแหล่งหลักของอาหารมีไขมันทรานส์ที่เรากินโดยไม่รู้ตัว
นักเก็ต เฟรนช์ฟรายส์ ไก่ทอด หรือมันฝรั่งแผ่นสำเร็จรูป คือ อาหารแฝงไขมันทรานส์ที่พบได้ทั่วไป เนื่องจากใช้น้ำมันทอดซ้ำหรือใช้น้ำมันที่มีไขมันทรานส์สูง
มาการีนเป็นแหล่งไขมันทรานส์โดยตรง เพราะทำจากน้ำมันพืชที่เติมไฮโดรเจน นิยมใช้ทาขนมปังหรือเป็นส่วนผสมในการทำเบเกอรี่
อาหารแช่แข็ง พิซซ่า แฮชบราวน์ หรือพายสำเร็จรูป มักมีการใช้ไขมันทรานส์เพื่อคงรูปและเพิ่มรสชาติ ทำให้เป็นอีกกลุ่มที่ควรเลี่ยง
ครีมเทียมสำหรับกาแฟหรือวิปปิ้งครีม เป็นอาหารแฝงไขมันทรานส์ที่หลายคนไม่รู้ เพราะแม้จะมีรสชาติอร่อย แต่ก็เพิ่มความเสี่ยงต่อสุขภาพในระยะยาว
หากอยากเลี่ยงอาหารมีไขมันทรานส์ สิ่งสำคัญคือการอ่านฉลากโภชนาการก่อนซื้อ โดยควรสังเกตดังนี้
- อย่าหลงเชื่อฉลาก “0 กรัมไขมันทรานส์” ทันที เพราะตามกฎหมาย หากมีน้อยกว่า 0.5 กรัมต่อหนึ่งหน่วยบริโภค สามารถระบุเป็น 0 ได้
- เลือกผลิตภัณฑ์ที่ใช้น้ำมันพืชธรรมชาติ เช่น น้ำมันถั่วเหลือง น้ำมันมะกอก
ไขมันทรานส์เป็นภัยเงียบที่อยู่รอบตัวเราในรูปแบบของอาหารมีไขมันทรานส์ และอาหารแฝงไขมันทรานส์ โดยเฉพาะในเบเกอรี่ ของทอด และอาหารแปรรูป แม้ปัจจุบันหลายประเทศรวมถึงไทยได้มีมาตรการควบคุม แต่ก็ยังพบการใช้ในบางผลิตภัณฑ์