4 Views
Favorite
ในยุคที่ชีวิตเต็มไปด้วยความเร่งรีบและการแข่งขันสูง การมี “การจัดการความเครียดและภาวะ Burnout” อย่างมีประสิทธิภาพคือทักษะที่สำคัญไม่แพ้ทักษะทางอาชีพ เพราะความเครียดสะสมและความเหนื่อยล้าทางอารมณ์ไม่ได้เพียงทำให้เรารู้สึกไม่สบายใจ แต่ยังส่งผลกระทบต่อสุขภาพกาย สมรรถภาพในการทำงาน และความสัมพันธ์กับคนรอบข้างอย่างรุนแรง หากปล่อยไว้โดยไม่ดูแล อาจนำไปสู่ภาวะซึมเศร้า วิตกกังวลเรื้อรัง หรือแม้แต่การหมดไฟในชีวิต
การเข้าใจกลไกของความเครียดและ Burnout รวมถึงการมีวิธีรับมืออย่างเหมาะสม คือกุญแจสำคัญในการฟื้นคืนสมดุลให้กับชีวิต และรักษาเราภาพชีวิตอย่างยั่งยืน
ความเครียด (Stress) เป็นปฏิกิริยาปกติของร่างกายเมื่อต้องรับมือกับแรงกดดัน เช่น งานเร่งด่วน ปัญหาส่วนตัว หรือสถานการณ์ที่ไม่แน่นอน หากได้รับการจัดการอย่างเหมาะสม ความเครียดสามารถช่วยกระตุ้นให้เราทำงานได้ดีขึ้น แต่ Burnout หรือ ภาวะหมดไฟในการทำงาน คือภาวะที่ร่างกายและจิตใจอ่อนล้าเกินจุดที่สามารถฟื้นฟูได้ด้วยการพักผ่อนตามปกติ มักเกิดจากความเครียดสะสมระยะยาวร่วมกับความรู้สึกไร้พลัง หมดหวัง และขาดแรงจูงใจในการทำสิ่งต่าง ๆ ซึ่งต่างจากความเครียดชั่วคราว อาการของ Burnout มีทั้งด้านร่างกาย เช่น อ่อนเพลียเรื้อรัง ปวดศีรษะ นอนไม่หลับ และด้านจิตใจ เช่น ซึมเศร้า หงุดหงิดง่าย ขาดสมาธิ หรือแม้แต่รู้สึกเบื่อชีวิตโดยไม่มีเหตุผล
แม้ Burnout มักเกี่ยวข้องกับงาน แต่ต้นเหตุไม่ได้มาจากปริมาณงานเพียงอย่างเดียว ความรู้สึกขาดการควบคุม ไม่มีอิสรภาพในการตัดสินใจ ขาดการยอมรับหรือความสำเร็จในสิ่งที่ทำ ล้วนเป็นแรงผลักดันให้เกิดภาวะหมดไฟ นอกจากนี้สภาพแวดล้อมที่แข่งขันสูง หรือขาดความสมดุลระหว่างชีวิตกับงาน ก็มีบทบาทสำคัญเช่นกัน
อาการเล็ก ๆ เช่น ปวดหัวบ่อย นอนหลับไม่ลึก เหนื่อยตลอดวัน หรือขาดความสนใจในสิ่งที่เคยรัก อาจเป็นสัญญาณว่าเราเริ่มเข้าสู่ภาวะ Burnout การสังเกตและยอมรับสภาพความรู้สึกของตนเองเป็นขั้นตอนแรกในการเยียวยา
หลายคนมีมาตรฐานสูงเกินไปกับตัวเอง เช่น ต้องทำงานให้เสร็จทุกอย่างในวันเดียว หรือกลัวการปฏิเสธงาน ควรหัดตั้งขอบเขต เช่น “วันนี้ขอทำให้ดีที่สุดในขอบเขตเวลาที่มี” แทนที่จะพยายามทำให้สมบูรณ์แบบเสมอ
พักไม่ได้หมายถึงการเล่นมือถือระหว่างงาน แต่คือการ “ถอยออกมาอย่างตั้งใจ” เช่น ออกไปเดินเล่น อ่านหนังสือ ฟังเพลง หรือฝึกหายใจลึก ๆ เพื่อให้ระบบประสาทกลับสู่ภาวะสมดุล ควรมีวันพักอย่างน้อยสัปดาห์ละ 1 วัน ที่เราไม่ต้องแตะงานเลย
กิจกรรมเล็ก ๆ เช่น จิบกาแฟเงียบ ๆ ตอนเช้า ดูพระอาทิตย์ตก ฟังเสียงธรรมชาติ หรือการฝึกสติ (Mindfulness) สามารถช่วยให้เราอยู่กับปัจจุบัน ลดความวิตกกังวล และชะลอความคิดลบที่ทำให้เหนื่อยใจ
หากงานล้นมือ ลองเขียนสิ่งที่ต้องทำทั้งหมดแล้วจัดลำดับความสำคัญ เริ่มจากสิ่งสำคัญจริง ๆ และกล้าปฏิเสธงานที่ไม่ใช่หน้าที่ หรือไม่ตรงกับเป้าหมายหลัก เพราะการปฏิเสธคือการปกป้องพลังงานของเราในระยะยาว
การออกกำลังกาย เช่น เดินเร็ว โยคะ หรือการยืดเหยียดเบา ๆ ช่วยกระตุ้นสารเอ็นดอร์ฟินที่ทำให้รู้สึกดี ในขณะที่การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เช่น อาหารที่มีโอเมก้า-3 แมกนีเซียม หรือวิตามิน B รวม สามารถเสริมสมดุลเคมีในสมองที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์ได้อย่างดี
บางครั้งการพูดคุยกับคนใกล้ชิด เพื่อนร่วมงาน หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต เป็นวิธีปลดปล่อยและหาทางออกที่ได้ผลที่สุด โดยเฉพาะในกรณีที่เรารู้สึกหมดหนทาง การขอความช่วยเหลือไม่ใช่ความอ่อนแอ แต่คือความกล้าหาญในการดูแลตัวเอง
คนที่ Burnout มักรู้สึกว่าสิ่งที่ทำ “ไม่มีความหมาย” การกลับมาทบทวนว่าเราทำงานนี้ไปเพื่ออะไร และมีเป้าหมายชีวิตใดที่ใหญ่กว่านั้น อาจช่วยจุดไฟให้กับชีวิตอีกครั้ง บางคนพบแรงบันดาลใจจากการช่วยเหลือผู้อื่น หรือการตั้งเป้าหมายใหม่ที่สอดคล้องกับความเชื่อของตนเอง
หากเรามีอาการต่อเนื่อง เช่น รู้สึกหมดพลังมากกว่า 2 สัปดาห์ติดต่อกัน มีความคิดลบต่อชีวิต หรือมีภาวะซึมเศร้าอย่างรุนแรง ควรปรึกษาจิตแพทย์ หรือนักจิตวิทยา เพื่อรับคำแนะนำและการบำบัดอย่างเหมาะสม เพราะบางครั้งการพักผ่อนเพียงอย่างเดียวอาจไม่เพียงพอในการฟื้นฟู
ความเครียดคือสัญญาณ ไม่ใช่ศัตรู ความเครียดไม่ใช่เรื่องที่ต้องหลีกเลี่ยงตลอดเวลา แต่คือสัญญาณเตือนให้เรากลับมาทบทวนชีวิตใหม่ “การจัดการความเครียดและภาวะ Burnout” อย่างมีสตินั้นสามารถเริ่มต้นจากสิ่งเล็ก ๆ เช่น การหยุดพัก การตั้งขอบเขต การหายใจช้า ๆ และการยอมรับว่าชีวิตไม่จำเป็นต้องสมบูรณ์แบบเสมอไป
เมื่อเราเริ่มให้ความสำคัญกับความสุขภายในไม่แพ้ความสำเร็จภายนอก เราจะพบว่าชีวิตที่สมดุลและเต็มไปด้วยพลังนั้นอยู่ใกล้กว่าที่คิด และสามารถสร้างขึ้นได้ด้วยมือของเราเองในทุกวัน
แหล่งข้อมูล
