ปัญหาการเงินที่หลายคนต้องเผชิญคือ “เงินเดือนหายไปไหนหมด?” รู้ตัวอีกทีเงินในบัญชีก็ร่อยหรอ ทั้งๆ ที่ก็จำไม่ได้ว่าใช้จ่ายอะไรไปบ้าง หากเรากำลังรู้สึกแบบนี้ นั่นเป็นสัญญาณว่าถึงเวลาแล้วที่เราควรมี คู่มือทำบัญชีรายรับรายจ่ายง่าย ๆ ด้วยตัวเอง การทำบัญชีดูเหมือนเป็นเรื่องยุ่งยากและน่าเบื่อ แต่ความจริงแล้วมันคือเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยให้เรามองเห็นภาพรวมทางการเงินของตัวเองได้อย่างชัดเจน และช่วยให้เราควบคุมเงินในกระเป๋าได้ แทนที่จะปล่อยให้เงินเป็นฝ่ายควบคุมเรา

บทความนี้จะพาเราไปรู้จักกับ วิธีทำบัญชีรายรับรายจ่าย ที่เรียบง่าย ไม่ต้องใช้สูตรคำนวณที่ซับซ้อน และไม่ว่าเราจะใช้กระดาษ, Excel, หรือแอปพลิเคชัน ก็สามารถเริ่มต้นได้ทันที เพื่อก้าวแรกสู่การมีวินัยทางการเงินที่ยั่งยืน

ทำไมต้องทำบัญชีรายรับรายจ่าย?

ก่อนจะลงลึกถึงวิธีการ มาทำความเข้าใจกันก่อนว่าการทำบัญชีนั้นมี ประโยชน์ทำบัญชีรายรับรายจ่าย ที่สำคัญอย่างไรบ้าง
- เห็นภาพรวมทางการเงินที่แท้จริง เราจะรู้ว่าในแต่ละเดือนเรามีรายได้จากแหล่งใดบ้าง และเงินของเราถูกใช้ไปกับอะไรมากที่สุด ทั้งค่าอาหาร, ค่าเดินทาง, ค่าช้อปปิ้ง, หรือค่ากาแฟ สิ่งเหล่านี้จะแสดงให้เห็นถึง "พฤติกรรมการใช้เงิน" ของเราอย่างตรงไปตรงมา
- ค้นพบ "รอยรั่ว" ที่ทำให้เงินหาย หลายครั้งที่เงินของเราหมดไปกับค่าใช้จ่ายเล็กๆ น้อยๆ ที่เรามองข้ามไป เช่น ค่าบริการรายเดือนที่ไม่เคยใช้, ค่าเดินทางที่ไม่จำเป็น, หรือการกินข้าวนอกบ้านบ่อยเกินไป การทำบัญชีจะช่วยให้เรามองเห็นรอยรั่วเหล่านี้และหาทางอุดมันได้
- สร้างแผนการใช้เงินที่ทำได้จริง เมื่อเรารู้ว่าตัวเองใช้จ่ายไปกับอะไร เราก็จะสามารถจัดทำงบประมาณการใช้เงินในเดือนถัดไปได้อย่างเหมาะสมและเป็นไปได้จริงมากขึ้น|
- ช่วยให้บรรลุเป้าหมายทางการเงิน ไม่ว่าจะเป็นการออมเงินเพื่อซื้อรถ, ซื้อบ้าน, หรือท่องเที่ยว การทำบัญชีจะช่วยให้เราติดตามความคืบหน้าของเป้าหมายได้ และมีข้อมูลที่จำเป็นในการปรับแผนให้สำเร็จได้เร็วขึ้น

องค์ประกอบสำคัญของการทำบัญชี รายรับ vs. รายจ่าย

การทำบัญชีรายรับรายจ่ายมีองค์ประกอบหลักเพียง 2 ส่วนเท่านั้น คือ "รายรับ" และ "รายจ่าย" ซึ่งเราต้องบันทึกอย่างสม่ำเสมอ
1. รายรับ (Income) คือเงินทุกบาททุกสตางค์ที่เข้ามาในกระเป๋าของเรา ไม่ใช่แค่เงินเดือนเท่านั้น แต่ยังรวมถึงรายได้เสริมจากการทำงานพิเศษ, โบนัส, ค่าคอมมิชชั่น, หรือแม้แต่เงินที่ได้รับเป็นของขวัญ
2. รายจ่าย (Expenses) คือเงินทุกบาทที่ออกจากกระเป๋าของเรา สิ่งสำคัญคือการ จัดหมวดหมู่รายจ่าย ให้ชัดเจน เพื่อให้เราเข้าใจพฤติกรรมการใช้จ่ายของตัวเองได้ดียิ่งขึ้น ควรแบ่งออกเป็น 3 หมวดหลักๆ ดังนี้
- รายจ่ายจำเป็น (Needs) ค่าใช้จ่ายคงที่ที่ต้องจ่ายทุกเดือน เช่น ค่าเช่าบ้าน, ค่าผ่อนรถ, ค่าน้ำ, ค่าไฟ, และค่าโทรศัพท์
- รายจ่ายไม่จำเป็น (Wants) ค่าใช้จ่ายที่ยืดหยุ่นได้และเพื่อความสุขส่วนตัว เช่น ค่าช้อปปิ้ง, ค่าดูหนัง, ค่ากินข้าวนอกบ้าน, และค่าสมัครสมาชิกต่างๆ
- การออม/การลงทุน (Savings/Investment) เงินที่เรากันไว้สำหรับอนาคต

ขั้นตอนทำบัญชีด้วยตัวเองแบบง่ายๆ

ไม่ว่าเราจะเลือกใช้เครื่องมือใดก็ตาม ขั้นตอนการทำบัญชีจะเหมือนกันหมด มีเพียง 4 ขั้นตอนง่ายๆ ที่เราสามารถเริ่มต้นได้ทันที

1. เลือกเครื่องมือที่เหมาะกับเรา

- กระดาษและสมุดบันทึก วิธีคลาสสิกที่ง่ายที่สุด เหมาะสำหรับคนที่ชอบการเขียนด้วยลายมือ เพียงแค่แบ่งหน้าออกเป็นคอลัมน์ วันที่, รายการ, รายรับ, และรายจ่าย
- โปรแกรม Excel หรือ Google Sheets เหมาะสำหรับคนที่ชอบการจัดการด้วยคอมพิวเตอร์ เราสามารถสร้างตารางคำนวณง่ายๆ และใช้สูตรคำนวณเพื่อสรุปยอดรวมได้
- แอปพลิเคชันทำบัญชี ตัวเลือกที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในปัจจุบัน มีแอปพลิเคชันให้เลือกมากมายทั้งแบบฟรีและเสียเงิน เช่น Piggipo, Make by KBank หรือ Spendee ซึ่งบางแอปสามารถเชื่อมต่อกับบัญชีธนาคารเพื่อบันทึกรายการให้อัตโนมัติ ทำให้สะดวกสุดๆ

2. บันทึกทุกการใช้จ่าย

นี่คือหัวใจสำคัญของความสำเร็จในการทำบัญชี พยายามบันทึกทุกครั้งที่มีการใช้จ่าย ไม่ว่าจะเป็นเงินจำนวนน้อยแค่ไหนก็ตาม สร้างนิสัยให้บันทึกเป็นประจำทุกวัน เพื่อไม่ให้ลืม และเมื่อถึงสิ้นเดือนเราจะได้ไม่ต้องย้อนหลังมาไล่ดูใบเสร็จกองโต

3. สรุปและวิเคราะห์ผล

เมื่อถึงสิ้นเดือน ให้เราสรุปยอดรวมรายรับและรายจ่ายในแต่ละหมวดหมู่ จากนั้นลองนั่งดูผลลัพธ์ที่ได้ แล้วถามตัวเองว่า "เงินส่วนใหญ่หมดไปกับอะไร?" "มีค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็นส่วนไหนที่สามารถลดได้บ้าง?" การวิเคราะห์ข้อมูลจะช่วยให้เรามองเห็นจุดอ่อนและจุดแข็งในการใช้เงินของตัวเอง

4. ปรับแผนการเงินในเดือนถัดไป

ใช้ข้อมูลที่ได้จากการวิเคราะห์มาตั้งเป้าหมายการใช้เงินสำหรับเดือนถัดไป เช่น "เดือนหน้าจะลดค่าใช้จ่ายการช้อปปิ้งออนไลน์ลง 1,000 บาท" หรือ "จะตั้งงบประมาณสำหรับค่ากินข้าวนอกบ้านไม่เกิน 2,000 บาท" การทำเช่นนี้จะทำให้การทำบัญชีเป็นเรื่องที่มีประโยชน์และเห็นผลลัพธ์อย่างเป็นรูปธรรม

เคล็ดลับที่จะทำให้เราทำบัญชีได้ต่อเนื่อง

- เริ่มต้นจากจุดเล็กๆ ไม่จำเป็นต้องบันทึกอย่างละเอียดทุกบาทตั้งแต่แรก ลองเริ่มต้นจากการบันทึกเฉพาะค่าใช้จ่ายหลักๆ ก่อน แล้วค่อยๆ เพิ่มรายละเอียดเมื่อเราเริ่มคุ้นชิน
- ทำอย่างสม่ำเสมอ การทำบัญชีคือการสร้างนิสัย ไม่ใช่เรื่องที่ทำครั้งเดียวจบ ลองตั้งเตือนในโทรศัพท์มือถือให้บันทึกรายรับรายจ่ายทุกวัน หรือทำในเวลาเดิมๆ เช่น ก่อนนอน
- อย่าโกหกตัวเอง บันทึกทุกรายการอย่างซื่อสัตย์ อย่าข้ามรายการที่รู้สึกไม่สบายใจที่จะบันทึก เพราะนั่นจะทำให้ข้อมูลไม่ถูกต้องและไม่สามารถใช้ประโยชน์ได้จริง

แหล่งข้อมูลอ้างอิง
7 ขั้นตอน ทำบัญชีรายรับรายจ่าย อย่างง่าย 

วิธีทำบัญชีรายรับรายจ่ายด้วยตัวเอง เริ่มต้นง่าย ใช้งานได้จริง 

ทำบัญชีรายรับรายจ่ายง่ายๆ ใช้จ่ายไม่มีสะดุด ด้วย MAKE by KBank