สิทธิและหน้าที่ของนักเดินทางต่างประเทศ

การเดินทางทั้งในและต่างประเทศ เป็นประสบการณ์ที่น่าตื่นเต้น แต่เพื่อให้การเดินทางเป็นไปอย่างราบรื่น นักเดินทางทุกคนควรเข้าใจสิทธิและหน้าที่ของตนเอง ตามหลักกฎหมายการเดินทาง โดยเฉพาะ กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ที่เกี่ยวข้องกับนักเดินทาง ซึ่งครอบคลุมเรื่องการคุ้มครองผู้บริโภค ประกันภัยการเดินทาง และกฎหมายศุลกากรที่ต้องปฏิบัติตาม

สิทธิของนักเดินทางที่ควรรู้

การเดินทางทั้งในประเทศและต่างประเทศเต็มไปด้วยความท้าทาย นักเดินทางทุกคนควรทราบ สิทธิของตนเอง เพื่อให้ได้รับการคุ้มครองอย่างเหมาะสมและสามารถรับมือกับสถานการณ์ไม่คาดฝันได้ หากคุณเข้าใจ สิทธิของนักเดินทางตามกฎหมาย คุณจะสามารถเรียกร้องความเป็นธรรม และป้องกันการถูกเอาเปรียบจากสายการบิน โรงแรม หรือผู้ให้บริการท่องเที่ยวอื่น ๆ ได้ สิทธิของนักเดินทางที่ควรรู้ ดังนี้

1. สิทธิในการได้รับข้อมูลที่ถูกต้องและครบถ้วน

-นักเดินทางมีสิทธิได้รับข้อมูลเกี่ยวกับเงื่อนไขการเดินทาง เช่น ตั๋วเครื่องบิน โรงแรม การขนส่ง ประกันภัยการเดินทาง และเอกสารที่จำเป็น

-ข้อมูลเกี่ยวกับข้อกำหนดของแต่ละประเทศ เช่น วีซ่า กฎศุลกากร หรือข้อจำกัดในการนำเข้าสินค้า

-การแจ้งเตือนเกี่ยวกับ การเปลี่ยนแปลงเที่ยวบิน นโยบายการยกเลิก หรือค่าธรรมเนียมเพิ่มเติม

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง: กฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค และกฎหมายว่าด้วยการท่องเที่ยว

2. สิทธิในการขอคืนเงินหรือเปลี่ยนแปลงการเดินทาง

-หากสายการบินยกเลิกเที่ยวบิน นักเดินทางมีสิทธิขอคืนเงิน ค่าตั๋วเต็มจำนวน หรือขอเปลี่ยนเป็นเที่ยวบินใหม่โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย

-โรงแรมและที่พักบางแห่งมีนโยบายให้ ยกเลิกการจองฟรี ภายในระยะเวลาที่กำหนด

-หากมีปัญหากับบริษัททัวร์ เช่น การไม่ให้บริการตามที่ตกลง นักเดินทางสามารถเรียกร้องค่าชดเชยได้

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง: กฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค และกฎหมายว่าด้วยการให้บริการขนส่งสาธารณะ

3. สิทธิในการร้องเรียนเมื่อถูกเอาเปรียบ

-นักเดินทางสามารถร้องเรียนต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้องหากพบว่าถูกหลอกลวงหรือถูกเอาเปรียบ

-หน่วยงานที่รับเรื่องร้องเรียน เช่น สำนักงานคุ้มครองผู้บริโภค กรมการท่องเที่ยว สถานทูต หรือหน่วยงานกำกับดูแลธุรกิจท่องเที่ยวของประเทศนั้น ๆ

-สิทธิในการดำเนินคดีตามกฎหมาย หากถูกโกงโดยบริษัททัวร์ โรงแรม หรือสายการบิน

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง: กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ และกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค

4. สิทธิในการได้รับความช่วยเหลือจากสถานทูตไทยในต่างประเทศ

-หาก พาสปอร์ตหาย ถูกจับกุม หรือเจ็บป่วยรุนแรง นักเดินทางสามารถติดต่อ สถานเอกอัครราชทูตไทยหรือสถานกงสุลไทย ในประเทศนั้น ๆ

-สถานทูตสามารถช่วยเหลือในกรณีต่อไปนี้
ออกเอกสารหนังสือเดินทางชั่วคราว (Emergency Travel Document)
ให้คำแนะนำด้านกฎหมาย และช่วยติดต่อทนายความ
ช่วยประสานงานส่งตัวกลับประเทศไทยหากเกิดเหตุฉุกเฉิน

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง: กฎหมายว่าด้วยงานกงสุล และกฎหมายว่าด้วยการคุ้มครองพลเมืองไทยในต่างประเทศ

5. สิทธิในการได้รับการรักษาพยาบาลและประกันภัยการเดินทาง

-หากนักเดินทางซื้อ ประกันภัยการเดินทาง จะมีสิทธิได้รับค่ารักษาพยาบาลหากเกิดอุบัติเหตุหรือเจ็บป่วย

-ในบางประเทศ เช่น กลุ่มประเทศ เชงเก้น (Schengen Visa) นักเดินทางต้องมี ประกันสุขภาพขั้นต่ำ 30,000 ยูโร จึงจะได้รับวีซ่า

-นักเดินทางควรตรวจสอบว่า ประเทศปลายทางมีระบบสาธารณสุขแบบไหน และนักท่องเที่ยวสามารถเข้ารับการรักษาได้หรือไม่

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง: กฎหมายว่าด้วยประกันภัย และกฎหมายสุขภาพของประเทศปลายทาง

6. สิทธิในการปกป้องข้อมูลส่วนตัว

-นักเดินทางมีสิทธิให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เก็บรักษาข้อมูลส่วนตัวอย่างปลอดภัย

-หากสายการบิน โรงแรม หรือบริษัททัวร์ นำข้อมูลไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาต นักเดินทางสามารถร้องเรียนหรือดำเนินคดีตามกฎหมายได้

-การซื้อประกันภัยการเดินทาง หรือการกรอกข้อมูลขอวีซ่า ต้องระวังการรั่วไหลของข้อมูล

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง: กฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (PDPA)

ตัวอย่างสถานการณ์จริงเกี่ยวกับสิทธิของนักเดินทาง

กรณีที่ 1: สายการบินยกเลิกเที่ยวบินกะทันหัน

นักเดินทางจองตั๋วเครื่องบินไปยุโรป แต่สายการบินยกเลิกเที่ยวบินโดยไม่แจ้งล่วงหน้า นักเดินทางมีสิทธิขอคืนเงินเต็มจำนวน หรือขอเปลี่ยนไปเที่ยวบินอื่นโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย

กรณีที่ 2: นักเดินทางถูกโรงแรมปฏิเสธการเข้าพัก

นักเดินทางจองโรงแรมผ่านเว็บไซต์ แต่เมื่อไปถึงโรงแรมกลับถูกปฏิเสธการเข้าพัก นักเดินทางสามารถเรียกร้องค่าชดเชย หรือแจ้งหน่วยงานคุ้มครองผู้บริโภคเพื่อดำเนินการทางกฎหมาย

กรณีที่ 3: กระเป๋าเดินทางสูญหายระหว่างการเดินทาง

นักเดินทางรับกระเป๋าไม่ครบจากสายการบิน และพบว่ากระเป๋าหาย นักเดินทางมีสิทธิเรียกร้องค่าชดเชยจากสายการบินตามข้อกำหนดของ อนุสัญญามอนทรีออล (Montreal Convention 1999)

หน้าที่ของนักเดินทางที่ต้องปฏิบัติ

นอกจากสิทธิแล้ว นักเดินทางต้องมี ความรับผิดชอบและปฏิบัติตามกฎหมายของประเทศปลายทาง เพื่อหลีกเลี่ยงปัญหาทางกฎหมาย

1. ปฏิบัติตามกฎหมายของประเทศที่เดินทางไป

นักเดินทางต้องศึกษากฎหมายของประเทศที่ไป เช่น กฎเกี่ยวกับศุลกากร การนำเข้าสินค้า หรือข้อจำกัดเกี่ยวกับยาและเวชภัณฑ์

หลีกเลี่ยงการกระทำที่ผิดกฎหมาย เช่น การพกพาของต้องห้าม หรือการละเมิดกฎหมายแรงงาน

2. รักษาทรัพย์สินและเอกสารการเดินทาง

ต้องเก็บรักษา หนังสือเดินทาง วีซ่า และเอกสารสำคัญ ไว้ในที่ปลอดภัย

ควรมีสำเนาเอกสารสำคัญเก็บไว้ในระบบออนไลน์ หรือฝากกับบุคคลที่ไว้ใจ

3. ปฏิบัติตามเงื่อนไขของประกันภัยการเดินทาง

หากทำ ประกันภัยการเดินทาง นักเดินทางต้องเข้าใจขอบเขตความคุ้มครอง เช่น ค่ารักษาพยาบาล กรณีเที่ยวบินล่าช้า หรือกระเป๋าเดินทางสูญหาย

ต้องแจ้งเหตุฉุกเฉินต่อบริษัทประกันภัยทันทีที่เกิดเหตุ

กฎหมายการเดินทางที่สำคัญ

เมื่อคุณเดินทางทั้งในประเทศและต่างประเทศ กฎหมายการเดินทางเป็นสิ่งที่ ต้องศึกษาและปฏิบัติตาม เพื่อป้องกันปัญหาทางกฎหมาย ไม่ว่าคุณจะเป็นนักท่องเที่ยว นักธุรกิจ หรือผู้ที่เดินทางเพื่อการศึกษา การเข้าใจข้อกำหนดทางกฎหมายจะช่วยให้การเดินทางราบรื่น และสามารถปกป้องสิทธิของคุณได้  

กฎหมายการเดินทาง ครอบคลุมหัวข้อสำคัญ เช่น

1. กฎหมายเกี่ยวกับหนังสือเดินทางและวีซ่า

หนังสือเดินทาง (Passport) และวีซ่า (Visa) เป็นเอกสารสำคัญที่ใช้ในการเดินทางข้ามประเทศ การไม่มีเอกสารที่ถูกต้องอาจทำให้คุณถูกปฏิเสธการเข้าประเทศ หรือถูกส่งกลับทันที

หนังสือเดินทาง

หนังสือเดินทางต้องมีอายุเหลือไม่น้อยกว่า 6 เดือน นับจากวันเดินทาง

ต้องไม่มีความเสียหาย เช่น หน้าข้อมูลฉีกขาด หรือเลอะหมึกจนอ่านไม่ได้

หากพาสปอร์ตสูญหายในต่างประเทศ ควรแจ้งสถานทูตไทยประจำประเทศนั้นทันที

วีซ่า

วีซ่าเป็นใบอนุญาตให้เข้าประเทศปลายทาง ซึ่งแต่ละประเทศมีข้อกำหนดที่แตกต่างกัน

บางประเทศอนุญาตให้ เข้าประเทศโดยไม่ต้องขอวีซ่า (Visa-Free) แต่บางประเทศต้องขอ วีซ่าล่วงหน้า

หากอยู่เกินกำหนด (Overstay) จะมีค่าปรับ และอาจถูกห้ามเข้าประเทศนั้นในอนาคต

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง: พ.ร.บ.หนังสือเดินทาง พ.ศ. 2558 และกฎหมายตรวจคนเข้าเมืองของแต่ละประเทศ

2. กฎหมายศุลกากรและภาษีขาเข้า-ขาออก

การเดินทางระหว่างประเทศต้องปฏิบัติตาม กฎหมายศุลกากร เพื่อป้องกันปัญหาเรื่องของนำเข้า-ส่งออกที่ผิดกฎหมาย

สิ่งที่ต้องสำแดงต่อศุลกากร

เงินสดหรือสิ่งของมีค่าที่มีมูลค่าเกิน 20,000 ดอลลาร์สหรัฐ หรือ 450,000 บาท (ต้องแจ้งศุลกากรตามข้อกำหนดของแต่ละประเทศ)

สินค้าที่นำเข้าหรือส่งออก เช่น อาหารแปรรูป ยา สัตว์มีชีวิต หรือวัตถุโบราณ

เครื่องดื่มแอลกอฮอล์และบุหรี่ มีข้อจำกัดในปริมาณที่นำเข้าประเทศ

ของต้องห้ามและของต้องจำกัด

ยาเสพติด อาวุธปืน และวัตถุอันตราย ถือเป็นของต้องห้ามในทุกประเทศ

สินค้าละเมิดลิขสิทธิ์ หรือของปลอม อาจถูกยึดและมีโทษปรับหรือจำคุก

สินค้าบางประเภทต้องมีใบอนุญาต เช่น อาหารเสริม หรือสมุนไพรบางชนิด

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง: พ.ร.บ.ศุลกากร พ.ศ. 2560 และกฎหมายศุลกากรของแต่ละประเทศ

3. กฎหมายเกี่ยวกับสิทธิของผู้โดยสารสายการบิน

หากเกิดปัญหาเกี่ยวกับ เที่ยวบินล่าช้า การยกเลิกเที่ยวบิน หรือกระเป๋าสูญหาย นักเดินทางมีสิทธิเรียกร้องค่าชดเชยจากสายการบิน

สิทธิของผู้โดยสาร
หากเที่ยวบินถูกยกเลิก ผู้โดยสารมีสิทธิขอคืนเงินเต็มจำนวน หรือขอเปลี่ยนเที่ยวบินใหม่โดยไม่มีค่าใช้จ่าย
กรณีเที่ยวบินล่าช้า เกิน 3 ชั่วโมง ผู้โดยสารสามารถขออาหาร น้ำดื่ม หรือที่พักฟรีจากสายการบิน
หากกระเป๋าเดินทางสูญหายหรือเสียหาย ผู้โดยสารสามารถเรียกร้อง ค่าชดเชยสูงสุด 1,288 SDR (ประมาณ 60,000 บาท) ตามอนุสัญญามอนทรีออล

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง: อนุสัญญาว่าด้วยการขนส่งทางอากาศ (Montreal Convention 1999) และกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภคของแต่ละประเทศ

4. กฎหมายเกี่ยวกับการเดินทางข้ามแดนและข้อจำกัดทางสุขภาพ

ในช่วงสถานการณ์พิเศษ เช่น การแพร่ระบาดของโรคบางชนิด หลายประเทศกำหนดข้อจำกัดในการเดินทาง เช่น

-ต้องแสดง ใบรับรองการฉีดวัคซีน (Vaccine Certificate) เช่น วัคซีนไข้เหลืองหรือโควิด-19
-ต้องแสดงผลตรวจ RT-PCR หรือ ATK ภายในระยะเวลาที่กำหนด
-ห้ามนำเข้า ยาบางประเภท ที่มีสารต้องห้ามตามกฎหมายของประเทศนั้น ๆ

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง: กฎหมายสาธารณสุขระหว่างประเทศ และข้อกำหนดขององค์การอนามัยโลก (WHO)

5. กฎหมายเกี่ยวกับการนำเข้าสินค้าและของต้องห้าม

บางประเภท กฎหมายเกี่ยวกับการนำเข้าสินค้าและของต้องห้าม

ทศมีกฎหมายควบคุมการนำเข้าสินค้า เช่น ของที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรม สัตว์ป่า และพืชคุ้มครอง

ของต้องห้ามในบางประเทศ

งาช้างและผลิตภัณฑ์จากสัตว์ป่า (ผิดกฎหมายในหลายประเทศ)

ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากพืชบางชนิด ที่อาจเป็นพืชต้องห้ามตามอนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศของสัตว์ป่าและพืชป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ (CITES)

สื่อหรือสิ่งพิมพ์ที่ขัดต่อศีลธรรมและกฎหมายของประเทศปลายทาง

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง: กฎหมายว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศของสัตว์ป่า (CITES) และกฎหมายศุลกากรของแต่ละประเทศ

การเดินทางไม่ว่าจะเป็น การเดินทางท่องเที่ยว การเดินทางเพื่อธุรกิจ หรือการศึกษาต่อ นักเดินทางควรเข้าใจ สิทธิของนักเดินทาง หน้าที่ของนักเดินทาง และกฎหมายการเดินทาง ที่เกี่ยวข้องเพื่อให้การเดินทางราบรื่น

ข้อมูลอ้างอิง

กระทรวงการต่างประเทศ