สังคมศึกษา ม. 1 เทอม 1 เรียนอะไรบ้าง

การเรียนวิชาสังคมศึกษาระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 เทอม 1 เป็นการศึกษาหลากหลายมิติของสังคมมนุษย์ ครอบคลุมทั้งด้านศาสนา หน้าที่พลเมือง เศรษฐศาสตร์ ประวัติศาสตร์ และภูมิศาสตร์ ซึ่งเนื้อหาในวิชานี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในการสร้างพื้นฐานความเข้าใจด้านสังคมศาสตร์ และการดำรงชีวิตในสังคมร่วมกับผู้อื่น 

สังคมศึกษา ม. 1 เทอม 1 เรียนอะไรบ้าง

1. ศาสนา ศีลธรรม และจริยธรรม

2. หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดำเนินชีวิตในสังคม

3. เศรษฐศาสตร์

4. ประวัติศาสตร์

5. ภูมิศาสตร์

เนื้อหาการเรียนแต่ละเรื่อง

1. ศาสนา ศีลธรรม และจริยธรรม

ในส่วนนี้ น้อง ๆ จะได้เรียนรู้เกี่ยวกับบทบาทของศาสนาในชีวิตประจำวันและสังคมไทย ประกอบด้วยเนื้อหาเกี่ยวกับพุทธศาสนา เช่น:

- การสังคายนา และการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในประเทศไทย

- พระพุทธศาสนาต่อสังคมไทย และการสรุปพุทธประวัติของพระพุทธเจ้า

- ชาดก และเรื่องราวของ พุทธสาวก พุทธสาวิกา ที่เป็นตัวอย่างของศาสนิกชนที่ดี

- การศึกษาเรื่อง อริยสัจ 4 ซึ่งเป็นหลักธรรมสำคัญในพระพุทธศาสนา รวมถึง พุทธศาสนสุภาษิต ที่นำมาใช้ในชีวิตประจำวัน

นอกจากนี้ยังมีการสอนเรื่อง โยนิโสมนสิการ และการฝึกสวดมนต์แปลพร้อมแผ่เมตตา การปฏิบัติตนตามหลักศาสนาต่าง ๆ เพื่อเป็นศาสนิกชนที่ดีในสังคมไทย

ตัวอย่างโจทย์

1. โจทย์เรื่อง: พุทธศาสนสุภาษิต คำถาม: ให้อธิบายความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต "อตฺตานํ ทมยนฺติ ปณฺฑิตา" และยกตัวอย่างการนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน 

คำตอบตัวอย่าง: พุทธศาสนสุภาษิต "อตฺตานํ ทมยนฺติ ปณฺฑิตา" แปลว่า "บัณฑิตทั้งหลายย่อมฝึกตนเอง" หมายถึง คนที่มีปัญญาย่อมควบคุมตนเองให้ทำสิ่งที่ดี ตัวอย่างเช่น การฝึกควบคุมอารมณ์โกรธเมื่อเผชิญสถานการณ์ที่ไม่พึงประสงค์

2. โจทย์เรื่อง: อริยสัจ 4 คำถาม: จงอธิบายความหมายของ "ทุกข์" และ "สมุทัย" ในอริยสัจ 4 พร้อมยกตัวอย่างจากชีวิตประจำวัน 

คำตอบตัวอย่าง: "ทุกข์" หมายถึง ความไม่สบายกายและใจ เช่น ความเจ็บป่วย การสูญเสีย ส่วน "สมุทัย" หมายถึง สาเหตุของทุกข์ ซึ่งมาจากตัณหาหรือความอยาก ตัวอย่างเช่น การอยากได้สิ่งของที่มีราคาแพง ทำให้เกิดความทุกข์ใจเมื่อไม่สามารถครอบครองได้

3. โจทย์เรื่อง: ชาดก คำถาม: ให้อ่านเรื่องชาดกแล้วสรุปคุณธรรมที่ได้จากเรื่อง "พระเวสสันดรชาดก" พร้อมยกตัวอย่างการนำไปปฏิบัติในชีวิตประจำวัน 

คำตอบตัวอย่าง: คุณธรรมที่ได้จากเรื่องพระเวสสันดรชาดก คือ การให้ทานและความเสียสละ ในชีวิตประจำวันสามารถนำไปใช้โดยการแบ่งปันอาหารหรือสิ่งของให้กับผู้ที่ขาดแคลน

2. หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดำเนินชีวิตในสังคม

การเรียนในส่วนนี้จะเน้นไปที่กฎหมายและสิทธิหน้าที่ของพลเมืองไทย รวมถึงบทบาทที่เยาวชนต้องทำต่อสังคมและประเทศชาติ โดยเนื้อหาจะครอบคลุมหัวข้อดังนี้:

- กฎหมายที่คุ้มครองสิทธิของบุคคล เช่น สิทธิเสรีภาพและสิทธิที่ได้รับการคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญ

- บทบาทของเยาวชนในสังคม เพื่อเตรียมตัวเป็นประชาชนที่มีคุณภาพในอนาคต

- วัฒนธรรมไทย และความแตกต่างของวัฒนธรรมในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

การศึกษาเกี่ยวกับ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย และ อำนาจอธิปไตย (นิติบัญญัติ บริหาร ตุลาการ) เป็นการเน้นความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับระบบการเมืองและการปกครองในประเทศไทย

ตัวอย่างโจทย์

1. โจทย์เรื่อง: สิทธิและหน้าที่ของพลเมือง คำถาม: จงอธิบายความหมายของคำว่า "สิทธิ" และ "หน้าที่" ของพลเมือง พร้อมยกตัวอย่างสิทธิและหน้าที่ของพลเมืองไทยที่ควรปฏิบัติ 

คำตอบตัวอย่าง: "สิทธิ" หมายถึง สิ่งที่พลเมืองได้รับตามกฎหมาย เช่น สิทธิในการแสดงความคิดเห็น สิทธิในการเลือกตั้ง ส่วน "หน้าที่" หมายถึง สิ่งที่พลเมืองต้องปฏิบัติตามกฎหมาย เช่น การจ่ายภาษี การปฏิบัติตามกฎหมาย

2. โจทย์เรื่อง: วัฒนธรรมไทยกับวัฒนธรรมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ คำถาม: จงเปรียบเทียบความเหมือนและความแตกต่างระหว่างวัฒนธรรมไทยและวัฒนธรรมในประเทศเพื่อนบ้าน เช่น ประเทศลาวหรือกัมพูชา 

คำตอบตัวอย่าง: วัฒนธรรมไทยและลาวมีความเหมือนกันในเรื่องการนับถือพุทธศาสนาและประเพณีทำบุญ แต่แตกต่างกันในเรื่องภาษาและวิธีการแต่งกาย เช่น คนลาวนิยมสวมผ้าซิ่นในการทำงานประจำวัน ในขณะที่คนไทยนิยมสวมชุดที่ประยุกต์จากวัฒนธรรมตะวันตก

3. โจทย์เรื่อง: อำนาจอธิปไตย คำถาม: จงอธิบายอำนาจอธิปไตยทั้ง 3 ประการในประเทศไทย ได้แก่ อำนาจนิติบัญญัติ อำนาจบริหาร และอำนาจตุลาการ ว่าแต่ละอำนาจมีบทบาทหน้าที่อย่างไร 

คำตอบตัวอย่าง: อำนาจนิติบัญญัติ มีหน้าที่ออกกฎหมาย (โดยรัฐสภา) อำนาจบริหารมีหน้าที่ในการปฏิบัติตามกฎหมาย (โดยรัฐบาล) และอำนาจตุลาการมีหน้าที่ในการตีความกฎหมายและตัดสินคดีความ (โดยศาล)

3. เศรษฐศาสตร์

เศรษฐศาสตร์ในระดับมัธยมศึกษาปีที่ 1 จะสอนให้นักเรียนเข้าใจพื้นฐานเศรษฐกิจและพฤติกรรมทางเศรษฐศาสตร์ เช่น:

- การบริโภคอย่างมีประสิทธิภาพ และแนวคิดการบริโภคที่เหมาะสม

- ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ที่เน้นการใช้ชีวิตอย่างพอประมาณ พอเพียง และมีเหตุผล

- การเรียนรู้เรื่อง การลงทุน การออม ที่มีผลต่อระบบเศรษฐกิจและปัจจัยการผลิต

นอกจากนี้ นักเรียนจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับ กฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค และการเข้าใจเกี่ยวกับสถาบันการเงินต่าง ๆ รวมถึงแนวคิดเรื่อง อุปสงค์-อุปทาน ซึ่งเป็นพื้นฐานทางเศรษฐศาสตร์

ตัวอย่างโจทย์

1. โจทย์เรื่อง: การบริโภคอย่างมีประสิทธิภาพ คำถาม: จงอธิบายแนวทางการบริโภคอย่างมีประสิทธิภาพ และยกตัวอย่างการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าในชีวิตประจำวัน 

คำตอบตัวอย่าง: การบริโภคอย่างมีประสิทธิภาพหมายถึงการใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์สูงสุด ไม่สิ้นเปลืองและคำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ตัวอย่างเช่น การปิดไฟเมื่อไม่ใช้งาน การใช้ถุงผ้าทดแทนถุงพลาสติก

2. โจทย์เรื่อง: ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง คำถาม: อธิบายหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 3 ส่วนหลัก และยกตัวอย่างการนำปรัชญานี้ไปใช้ในชีวิตประจำวัน 

คำตอบตัวอย่าง: ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงประกอบด้วย 3 ส่วนหลัก คือ ความพอประมาณ ความมีเหตุผล และการมีภูมิคุ้มกันในตัวเอง ตัวอย่างการใช้ในชีวิตประจำวันคือ การใช้จ่ายอย่างพอประมาณ มีการออมเงินไว้สำหรับใช้ในยามจำเป็น

3. โจทย์เรื่อง: อุปสงค์และอุปทาน คำถาม: จงอธิบายความหมายของคำว่า "อุปสงค์" และ "อุปทาน" พร้อมยกตัวอย่างสินค้าชนิดหนึ่งที่เกิดการเปลี่ยนแปลงในอุปสงค์และอุปทาน 

คำตอบตัวอย่าง: อุปสงค์ หมายถึง ความต้องการซื้อสินค้าหรือบริการของผู้บริโภค ส่วนอุปทาน หมายถึง ปริมาณสินค้าหรือบริการที่ผู้ขายเสนอขายในตลาด ตัวอย่างเช่น เมื่อมีการเปิดตัวโทรศัพท์มือถือรุ่นใหม่ ความต้องการ (อุปสงค์) จะสูงขึ้น ทำให้สินค้าขาดตลาด (อุปทานไม่เพียงพอ)

4. ประวัติศาสตร์

การเรียนประวัติศาสตร์ในระดับนี้จะเน้นการศึกษาเหตุการณ์สำคัญในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะเรื่องราวในอดีตของประเทศไทย เช่น:

- การศึกษาช่วงเวลาต่าง ๆ ในประวัติศาสตร์ โดยใช้ ศักราช ต่าง ๆ เช่น พุทธศักราชและคริสต์ศักราช

- การนำวิธีการทางประวัติศาสตร์มาศึกษาเหตุการณ์ต่าง ๆ

- การเรียนรู้เกี่ยวกับ แหล่งอารยธรรมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และพัฒนาการของประเทศในภูมิภาค

หัวข้อสำคัญอื่น ๆ รวมถึงเรื่องราวประวัติศาสตร์ของไทยในสมัยก่อนสุโขทัยและการก่อตั้ง อาณาจักรสุโขทัย ซึ่งเป็นราชธานีแรกของไทย

ตัวอย่างโจทย์

1. โจทย์เรื่อง: การใช้ศักราชในประวัติศาสตร์ คำถาม: จงอธิบายความแตกต่างระหว่าง พุทธศักราช (พ.ศ.) และ คริสต์ศักราช (ค.ศ.) พร้อมทั้งยกตัวอย่างเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ที่ใช้ศักราชทั้งสองรูปแบบ 

คำตอบตัวอย่าง: พุทธศักราช (พ.ศ.) นับจากปีที่พระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพาน ส่วนคริสต์ศักราช (ค.ศ.) นับจากปีที่พระเยซูคริสต์ประสูติ ตัวอย่างเช่น การก่อตั้งกรุงสุโขทัยเป็นราชธานีเกิดขึ้นในปี พ.ศ. 1781 ซึ่งตรงกับปี ค.ศ. 1238

2. โจทย์เรื่อง: การศึกษาประวัติศาสตร์ คำถาม: จงอธิบายว่าทำไมการศึกษาประวัติศาสตร์จึงสำคัญ และการเรียนรู้ประวัติศาสตร์สามารถนำมาใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างไร คำ

ตอบตัวอย่าง: การศึกษาประวัติศาสตร์มีความสำคัญเพราะช่วยให้เราเข้าใจความเป็นมาของเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่มีผลต่อปัจจุบันและอนาคต การเรียนรู้ประวัติศาสตร์ช่วยให้เราไม่ทำผิดซ้ำรอยในอดีต เช่น การศึกษาเกี่ยวกับสงครามเพื่อเรียนรู้ผลเสียหายและหลีกเลี่ยงความขัดแย้ง

3. โจทย์เรื่อง: แหล่งอารยธรรมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ คำถาม: จงอธิบายความสำคัญของแหล่งอารยธรรมในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ต่อพัฒนาการทางสังคมและเศรษฐกิจของประเทศในภูมิภาคนี้ 

คำตอบตัวอย่าง: แหล่งอารยธรรมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น อาณาจักรฟูนันและอาณาจักรศรีวิชัย มีบทบาทสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของภูมิภาค โดยมีการค้าขายระหว่างประเทศและการเผยแพร่วัฒนธรรม เช่น การเผยแผ่ศาสนาพุทธและศาสนาฮินดู

5. ภูมิศาสตร์

วิชาภูมิศาสตร์ใน ม.1 จะเน้นการใช้เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ เช่น แผนที่ และการศึกษาภัยธรรมชาติและผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติในทวีปต่าง ๆ โดยเนื้อหาครอบคลุม:

- การเรียนรู้เรื่อง เส้นแบ่งเวลา และการเปรียบเทียบเวลาของประเทศไทยกับทวีปอื่น ๆ

- การศึกษาเกี่ยวกับ ภัยธรรมชาติ ในทวีปเอเชีย ออสเตรเลีย และโอเชียเนีย

- การทำความเข้าใจเกี่ยวกับ ปัจจัยทางกายภาพและสังคม ที่ส่งผลต่อการเคลื่อนย้ายของประชากรในภูมิภาคต่าง ๆ

นอกจากนี้ นักเรียนยังได้เรียนรู้เกี่ยวกับ การใช้ทรัพยากรธรรมชาติ และการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมในทวีปต่าง ๆ

ตัวอย่างโจทย์

1. โจทย์เรื่อง: เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ คำถาม: จงอธิบายความสำคัญของแผนที่ในการศึกษาภูมิศาสตร์ และยกตัวอย่างการใช้แผนที่ในชีวิตประจำวัน 

คำตอบตัวอย่าง: แผนที่เป็นเครื่องมือสำคัญในการศึกษาภูมิศาสตร์ เพราะช่วยในการแสดงตำแหน่งของสถานที่ต่าง ๆ รวมถึงลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ ตัวอย่างการใช้แผนที่ในชีวิตประจำวัน เช่น การใช้แผนที่เพื่อดูเส้นทางขับรถ หรือการใช้แผนที่โลกในการศึกษาการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ

2. โจทย์เรื่อง: เส้นแบ่งเวลา คำถาม: จงอธิบายความหมายของเส้นแบ่งเวลาโลก (เส้นแบ่งเขตวันสากล) และอธิบายว่าการเปลี่ยนวันเกิดขึ้นได้อย่างไรเมื่อเดินทางข้ามเส้นแบ่งเขตวัน 

คำตอบตัวอย่าง: เส้นแบ่งเวลาโลก หรือเส้นแบ่งเขตวันสากล เป็นเส้นที่กำหนดให้เมื่อข้ามจากฝั่งหนึ่งไปยังอีกฝั่งหนึ่ง เวลาจะเปลี่ยนไป 1 วัน เช่น หากเดินทางข้ามจากฝั่งตะวันตกไปยังฝั่งตะวันออก จะต้องเพิ่มเวลา 1 วัน แต่ถ้าเดินทางจากฝั่งตะวันออกไปยังฝั่งตะวันตก จะต้องลบเวลา 1 วัน

3. โจทย์เรื่อง: ภัยธรรมชาติ คำถาม: จงอธิบายสาเหตุและผลกระทบของภัยธรรมชาติ เช่น แผ่นดินไหวหรือสึนามิ พร้อมยกตัวอย่างประเทศที่เคยประสบเหตุการณ์ดังกล่าว 

คำตอบตัวอย่าง: แผ่นดินไหวเกิดจากการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก ซึ่งอาจทำให้เกิดความเสียหายต่ออาคารบ้านเรือนและสึนามิได้ ตัวอย่างประเทศที่เคยประสบเหตุการณ์แผ่นดินไหวคือ ประเทศญี่ปุ่นที่มีแผ่นดินไหวและสึนามิครั้งใหญ่ในปี ค.ศ. 2011

เนื้อหาของวิชาสังคมศึกษา ม.1 เทอม 1 ครอบคลุมทั้ง 5 สาขาหลัก ได้แก่ ศาสนา หน้าที่พลเมือง เศรษฐศาสตร์ ประวัติศาสตร์ และภูมิศาสตร์ ซึ่งเป็นการวางรากฐานสำคัญสำหรับการศึกษาวิชาสังคมศาสตร์ในระดับสูงขึ้น การเรียนรู้ในแต่ละหัวข้อมีการเชื่อมโยงกับการใช้ชีวิตจริงในสังคม น้อง ๆ จะได้ฝึกทักษะการวิเคราะห์และการคิดอย่างมีเหตุผลในการใช้ชีวิตเป็นพลเมืองที่ดีในอนาคต