อากาศร้อน ๆ ใครก็อยากอาบน้ำเย็น ๆ ให้ชื่นใจ แต่สำหรับบางคนกลับติดการอาบน้ำอุ่นไปแล้ว แล้วจะอาบน้ำเย็นหรือน้ำอุ่นดีล่ะ คำถามนี้ยังไม่มีคำตอบที่ชัดเจน เพราะการอาบน้ำเย็นหรือน้ำอุ่นล้วนส่งผลต่อร่างกายของเราแตกต่างกัน เรียกได้ว่า ดีคนละแบบ

ไม่ว่าจะเป็นการอาบน้ำเย็นหรือน้ำอุ่น ก็มีผลต่อการรักษาสมดุลของร่างกาย (homeostasis) เนื่องจากมนุษย์เป็นสัตว์เลือดอุ่น ร่างกายของเราจะรู้สึกสบายได้ในช่วงอุณหภูมิแคบ ๆ เท่านั้น คือ 36.5-37.5 องศาเซลเซียส ถ้าสูงกว่านี้อาจพิจารณาได้ว่าเป็นไข้ หรือต่ำกว่านี้ก็จะเข้าใกล้ภาวะตัวเย็นเกินหรือไฮโปเทอร์เมีย (Hypothermia) แต่ร่างกายจะพยายามอย่างมากเพื่อให้แน่ใจว่าอุณหภูมิของเราจะไม่เปลี่ยนแปลงมากนัก

สำหรับการอาบน้ำเย็นนั้นมีประโยชน์ต่อสุขภาพ น้ำเย็นถูกนำมาใช้ในการบำบัดด้วยวารีบำบัดมายาวนาน โดยจะส่งผลดีต่อการไหลเวียนเลือด การนำกระแสประสาท และผิวหนัง เพิ่มอัตราการเผาผลาญพลังงานมากขึ้น

ความเย็นที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วอาจทำให้ระบบประสาทตกใจได้ด้วย โดยช่วงอุณหภูมิ 32, 24 และ 14°C ทำให้การนำกระแสประสาทลดลง แรงกระตุ้นไฟฟ้าในเส้นประสาทเดินทางช้าลง ทำให้ประสาทรู้สึกช้าลง ซึ่งช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายได้ น้ำเย็นจึงเป็นประโยชน์อย่างมากสำหรับผู้ที่มีความวิตกกังวลหรือผู้ที่ต้องการสงบสติอารมณ์

อีกสิ่งหนึ่งที่แพทย์ผิวหนังและนักวิทยาศาสตร์เห็นพ้องต้องกันคือประโยชน์ของน้ำเย็นต่อผิว ผิวของเราถูกปกคลุมด้วยชั้นน้ำมันบาง ๆ ที่เรียกว่าซีบัม (sebum) คนเรามีซีบัมอยู่ทั่วร่างกาย แต่เมื่อมีซีบัมสะสมมาก ๆ ก็จะทำให้เกิดสิวอุดตันได้ อย่างไรก็ตาม หากไม่มีซีบัม ผิวของเราก็จะแห้ง เราจะสูญเสียน้ำจำนวนมากผ่านผิวหนัง ซึ่งในกรณีนี้จะเกิดขึ้นจากการอาบน้ำร้อนที่ดึงซีบัมออกจากผิวหนัง ทำให้ผิวหนังระคายเคืองได้ ดังนั้น ผู้ที่มีโรคผิวหนังหรือเป็นผื่นแพ้อักเสบจึงควรหลีกเลี่ยงการอาบน้ำร้อน

ส่วนการอาบน้ำร้อนสามารถควบคุมแบคทีเรียได้ ทั้งชนิดและจำนวนของแบคทีเรียมีอยู่ในท่อน้ำร้อนน้อยกว่าท่อน้ำเย็นอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งหมายความว่าน้ำร้อนมีฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่อยู่ในก๊อกน้ำ แต่การศึกษานี้เป็นการศึกษาในน้ำดื่ม ดังนั้นจึงยังไม่ชัดเจนว่ามีผลกระทบต่อการอาบน้ำด้วยหรือไม่ และในผู้ที่มีอาการคลื่นไส้อาเจียน พบว่าการอาบน้ำร้อนช่วยบรรเทาอาการดังกล่าวได้ นอกจากนี้ยังช่วยลดความเจ็บปวดและความวิตกกังวลระหว่างการคลอด และช่วยให้การไหลเวียนเลือดดีขึ้นในผู้ที่เป็นโรคหัวใจเรื้อรังได้อีกด้วย

น้ำร้อนยังมีประโยชน์ ทำให้เราผ่อนคลาย แม้ว่าจะไม่มีผลต่อระบบประสาทเท่ากับน้ำเย็นก็ตาม น้ำร้อนทำให้การนอนหลับดีขึ้น และสามารถทำลายพันธะระหว่างซีบัมและสิ่งสกปรก ซึ่งสามารถป้องกันการเกิดสิวสำหรับผู้ที่มีผิวมันได้

น่าเสียดายที่คำตอบว่าอาบน้ำอุ่นหรืออาบน้ำเย็นดีกว่ากันยังไม่ชัดเจน อย่างน้อยในทางวิทยาศาสตร์ก็ยังทราบว่า หากปัญหาของคุณคือสิว หัวใจล้มเหลว มีอาการคลื่นไส้อาเจียน การอาบน้ำอุ่นคือตัวเลือกที่เหมาะสม แต่สำหรับโรคผื่นแพ้อักเสบ ให้หลีกเลี่ยงน้ำร้อนทุกครั้งที่ทำได้

ไม่ว่าจะเลือกแบบใด สิ่งที่สำคัญที่สุดคืออย่าอาบน้ำที่ร้อนหรือเย็นมากเกินไป เพราะน้ำร้อนจัดอาจทำให้ผิวหนังไหม้จนต้องไปโรงพยาบาล ในขณะที่การอาบน้ำเย็นจัดเป็นเวลานานอาจทำให้ร่างกายช็อกเข้าสู่ภาวะอุณหภูมิต่ำได้ แม้ว่าร่างกายของเราจะรักษาสมดุลทางความร้อนได้ดีเยี่ยม แต่การทำให้ร่างกายออกนอกสมดุลมากเกินไปก็อาจเป็นอันตรายอยู่ดี