อุบัติเหตุทางน้ำ ไม่ว่าจะเป็นการพลัดตกเรือ ตกน้ำ หรือจมน้ำ ล้วนอันตรายทั้งสิ้น หากเราทำความเข้าใจหลักการช่วยเหลือตัวเองเบื้องต้น ก็จะสามารถช่วยให้เรารอดพ้นจากภาวะวิกฤตที่อาจเกิดขึ้นได้

ทักษะการเอาตัวรอดทางน้ำเป็นสิ่งสำคัญ เพราะเราไม่อาจรู้ได้เลยว่าเมื่อไหร่ที่จะต้องเดินทางทางน้ำบ้าง และจะเกิดอันตรายใดขึ้นในอนาคต กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย จึงได้เผยแพร่ คู่มือประชาชนในการเตรียมตัวให้รอดปลอดภัยพิบัติ เพื่อเสริมทักษะการเอาตัวรอด วิธีป้องกัน และให้ความช่วยเหลือผู้อื่น เพื่อเป็นแนวทางในการปรับใช้ ซึ่งสาระความรู้เกี่ยวกับการเอาตัวรอดจากการจมน้ำ เรานำมาสรุปไว้ให้ดังนี้

1. ตั้งสติ

เมื่อเกิดอุบัติเหตุตกน้ำ สิ่งที่ควรทำเป็นอันดับแรกคือพยายามตั้งสติให้ได้ไวที่สุด ไม่กรีดร้องหรือตะเกียกตะกาย เพราะอาจส่งผลให้ได้รับบาดเจ็บและจมน้ำไวขึ้นได้ การตั้งสติจะช่วยให้เรารู้ว่าเราจมน้ำอยู่ที่จุดไหน รอบตัวมีอะไรอันตรายอะไรบ้าง และมีสิ่งไหนจะช่วยให้เราลอยตัวอยู่เหนือน้ำได้

2. ว่ายน้ำออกจากตัวเรือให้เร็วที่สุด

หากเรือโดยสารล่ม พลัดตกเรือ หรือพลัดตกจากโป๊ะเรือ เมื่อตั้งสติได้แล้วให้พยายามว่ายน้ำออกจากเรือหรือโป๊ะให้ได้มากที่สุด เพื่อป้องกันการถูกน้ำดูดเข้าไปใต้ท้องเรือหรือใต้โป๊ะ ถอดสิ่งที่ถ่วงน้ำหนักตัวเองออกโดยเร็ว และมองหาสิ่งที่จะช่วยยึดหรือช่วยให้เราลอยตัวได้

3. อย่าฝืนว่ายน้ำเข้าฝั่ง

เพราะขณะจมน้ำเป็นการยากที่จะเดาทิศทางลมและกระแสน้ำ การฝืนว่ายน้ำเข้าหาฝั่งอาจทำให้เราหมดแรงหรือเป็นตะคริวจนส่งผลให้จมน้ำเสียชีวิตได้

4. พยายามลอยตัวเหนือผิวน้ำ

การลอยตัวเหนือผิวน้ำ คือ การพยายามให้ใบหน้าพ้นน้ำให้ได้มากที่สุด วิธีที่ง่ายและเร็วที่สุดคือการนอนหงาย อย่าเกร็งตัว กางแขนและขาทั้งสองข้างออก คล้ายรูปร่างปลาดาว จากนั้นใช้มือวักน้ำเบา ๆ พร้อมทั้งใช้ขาตีน้ำเบา ๆ หากกระแสน้ำแรงหรือเชี่ยวให้เปลี่ยนเป็นนอนคว่ำ ไม่เกร็งตัว และเงยหน้ามาสูดอากาศเข้าปอดเป็นครั้งคราว

5. พยายามหลบสิ่งกีดขวาง

ระหว่างที่ลอยตัว ควรสังเกตทิศทางน้ำและลอยตัวไปตามกระแสน้ำ หมั่นมองรอบตัวว่ามีอะไรกีดขวางอยู่หรือไม่ หากมีควรพยายามหลบ อย่าลอยเข้าไปในกอพืชหรือกลุ่มผักตบ เพราะอาจมาพันแข้งขาทำให้เกิดอันตรายได้ จากนั้นให้พยายามว่ายตามกระแสน้ำไปยังทิศทางที่มีฝั่ง หากเหนื่อยให้สลับมาท่าปลาดาว หายเหนื่อยจึงค่อย ๆ ว่ายต่อ

6. ขอความช่วยเหลือ

เมื่อสังเกตเห็นเรือหรือผู้คน ให้ชูมือขึ้นและร้องตะโกนขอความช่วยเหลือ ไม่ควรว่ายเข้าไปใกล้เรือมากเกินไป เพราะอาจถูกน้ำดูดเข้าไปใต้ท้องเรือได้ ในกรณีที่สวมใส่เสื้อชูชีพ ที่เสื้อชูชีพจะมีนกหวีดติดไว้ ให้นำนกหวีดมาเป่าเพื่อขอความช่วยเหลือ

สิ่งสำคัญเป็นอันดับแรกในการเดินทางทางน้ำ คือ การสวมใส่เสื้อชูชีพ เพราะเสื้อชูชีพสามารถช่วยให้เราลอยตัวและหาทางเอาตัวรอดจากการจมน้ำได้ง่ายขึ้น แต่หากไม่สามารถสวมใส่ได้ เมื่อต้องเดินทางทางน้ำเราควรมองหาตำแหน่งเสื้อชูชีพหรือห่วงยางชูชีพบนเรือทุกครั้งที่โดยสาร เมื่อเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันจะได้หาทางเอาตัวรอดได้อย่างทันท่วงที