เวลาที่ดูภาพยนตร์ หลายคนน่าจะเคยได้ยินคำคำหนึ่ง ที่กัปตันมักจะพูดเวลาเกิดเหตุฉุกเฉินอย่างเช่น เครื่องบินกำลังจะตก ว่า “Mayday mayday mayday!” (เมย์เดย์ เมย์เดย์ เมย์เดย์!) แล้วเคยสงสัยหรือไม่คะ ว่าคำนี้คืออะไร ทำไมนักบินต้องพูดแบบนี้ การส่งสัญญาณขอความช่วยเหลือนั้น เราใช้วิธีใดได้บ้าง ครั้งนี้จะพาไปหาคำตอบให้หายสงสัยกันค่ะ

Mayday

คือ สัญญาณสากลใช้แจ้งเหตุร้าย เหตุฉุกเฉินที่อันตรายถึงชีวิต ผ่านทางวิทยุสื่อสาร คำนี้มาจากภาษาฝรั่งเศส คือ "m'aider" หมายถึง "ช่วยฉันด้วย" เกิดขึ้นในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 1 ซึ่งในตอนนั้น การจราจรทางอากาศในยุโรปเริ่มเจริญรุ่งเรืองขึ้นอย่างมาก การติดต่อสื่อสารกันระหว่างเครื่องบินจึงเพิ่มขึ้น เจ้าหน้าที่ควบคุมจราจรทางอากาศ ที่ชื่อว่า Frederick Stanley Mockford ได้คิดหาคำสั้น ๆ เพื่อเป็นสัญญาณขอความช่วยเหลืออย่างเร่งด่วนฉุกเฉิน ชนิดคอขาดบาดตาย แบบที่ทุกหน่วยได้ยินจะต้องรีบมาช่วยในทันทีทันใด ซึ่งในตอนนั้นเอง เขาก็มักได้ยินนักบินชาวฝรั่งเศสพูดว่า m'aider" (ออกเสียงว่า เมเดอร์) ซึ่งแปลว่า “ช่วยฉันด้วย” จึงนำมาแปลงเป็นคำว่า Mayday เพื่อง่ายต่อการออกเสียงในภาษาอังกฤษ อีกทั้งยังไม่ซ้ำซ้อนกับคำอื่นทั่วไปด้วย ต่อมาคำนี้ได้นำไปใช้อย่างแพร่หลาย ไม่เฉพาะแต่นักบิน แต่รวมถึง กัปตันเดินเรือ เจ้าหน้าที่กู้ภัย ยามชายฝั่ง นักดับเพลิง คำนี้ เวลาพูดจะต้องพูด 3 ครั้ง ว่า “Mayday mayday mayday!”

SOS

หลายคนอาจจะคิดว่า SOS ต้องเป็นตัวย่อของคำอะไรสักคำแน่ ๆ แต่ความจริงแล้ว SOS ไม่ได้ย่อจากอะไรทั้งนั้น แต่กลับมีที่มาจากรหัสมอร์ส เริ่มจากในกลางปี ค.ศ. 1830 ซึ่งเป็นช่วงที่โทรเลขเริ่มเป็นที่นิยม จึงมีการคิดรหัสมอร์สขึ้นเพื่อเป็นรหัสสื่อสารอย่างง่าย ใช้เพียงเสียงสั้นและเสียงยาวแทนตัวอักษร ตัวเลข หรือคำ เวลาเขียน เสียงสั้น คือ จุด เสียงยาวคือ ขีด เช่น .- คือ A .--- คือ B สำหรับสัญญาณที่ขอความช่วยเหลือนั้น รหัสมอร์สจะใช้เสียงสั้น 3 ครั้ง สลับกับเสียงยาว 3 ครั้ง คือ …---… ซึ่งสามารถกดส่งสัญญาณต่อไปได้เรื่อย ๆ จนกว่าจะมีผู้ได้รับสัญญาณ …---…---…---…---…--- ที่กลายเป็น SOS ก็เพราะเจ้ารหัส …---… ดันไปตรงกับตัวอักษร SOS พอดี ต่อมาถึงแม้รหัสมอร์สไม่ค่อยเป็นที่นิยมเพราะเกิดความสับสนได้ง่าย แต่ก็ยังมีการใช้อยู่บ้างในกรณีฉุกเฉิน เช่น การขอความช่วยเหลือในกลางทะเลที่ห่างไกล บ้างก็ใช้แสงสะท้อนกระจก บ้างก็เปิดหลอดไฟสลับสั้นยาวไปมา สุดท้าย SOS จึงกลายมาเป็นสัญลักษณ์การขอความช่วยเหลือ และในช่วงหลังก็มีผู้นำ SOS ไปลองคิดว่าให้ย่อมาจาก Save Our Soul หรือ Save Our Ship
 

Pan pan
เป็นอีกคำที่ใช้ขอความช่วยเหลือได้ คำนี้ นักบินจะใช้เมื่อเกิดเหตุการณ์ฉุกเฉิน หรือเหตุวุ่นวายขึ้น แต่ยังไม่เร่งด่วนมากเท่า mayday คือยังสามารถควบคุมสถานการณ์ได้อยู่ เช่น มีคนป่วยกะทันหัน มีเหตุทะเลาะวิวาทกัน ต้องขอลงจอดฉุกเฉิน หรือใบพัดเรือไม่ทำงาน แล่นไม่ได้แต่ก็ยังลอยลำอยู่ได้อีกนาน เป็นเหตุร้ายหรือมีบางอย่างเสียหายแต่ไม่ถึงกับเร่งด่วน หรือถึงแก่ชีวิต Pan pan เป็นการแจ้งเพื่อให้ทีมกู้ภัยและหน่วยช่วยเหลือต่าง ๆ เตรียมพร้อมรับมือหรือส่งคนมาช่วย คำว่า Pan มาจากคำว่า Panne ในภาษาฝรั่งเศสแปลว่า เสียหาย ขัดข้อง เวลาพูดให้พูด 3 ครั้ง เป็น “Pan pan, pan pan, pan pan”
เรียบเรียงโดย บงกช จราวิวัฒน์