"เปอร์เซ็นต์ (Percent)" เป็นคำที่เราได้ยินและใช้กันบ่อยครั้งในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นการคิดเปอร์เซ็นต์สินค้าลดราคา เปอร์เซ็นต์ของส่วนผสมในผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ภาษี การคิดเปอร์เซ็นต์อัตราดอกเบี้ยธนาคาร ไปจนถึงตัวเลขทางสถิติ ดังนั้น จึงมีความจำเป็นอย่างมากที่เราต้องเรียนรู้และทำความเข้าใจกับคำว่า เปอร์เซ็นต์

เปอร์เซ็นต์ หรือ Percent มาจากวลีของละตินว่า per centum ซึ่งหมายถึง แต่ละร้อย และต่อมาก็ถูกเขียนย่อลงเรื่อย ๆ กระทั่งในศตวรรษที่ 17 สัญลักษณ์ o o มักถูกใช้เป็นตัวย่อของ "เปอร์เซ็นต์" กระทั่งกลายเป็น o/o และพัฒนาเป็นสัญลักษณ์เปอร์เซ็นต์ (%) เช่นเดียวกับปัจจุบันในที่สุด ส่วนคำว่า "ร้อยละ" ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑยสถาน พ.ศ. 2554 ได้ให้ความหมายไว้ว่า ต่อร้อย, จำนวนส่วนในร้อยส่วน, เช่น ร้อยละ 10 คือ 10 ต่อ 100 หรือ 10 ส่วนใน 100 ส่วน ซึ่งมีความหมายเดียวกับเปอร์เซ็นต์นั่นเอง

ในความเป็นจริง เปอร์เซ็นต์หรือร้อยละก็คือ เลขเศษส่วน นั่นเอง แต่เป็นเศษส่วนที่พิเศษกว่าตัวเลขเศษส่วนอื่น ๆ เพราะมีส่วนเป็น 100 เสมอ ตัวอย่างเช่น 15% ก็คือ 15/100, 50% ก็คือ 50/100 หรือครึ่งหนึ่งของจำนวนทั้งหมด หากกล่าวว่า เราจะเก็บออมเงิน 15 บาท จากเงินทั้งหมด 100 บาท นั่นหมายความว่า เราเก็บออมเงิน 15% ส่วนอีก 85% อาจจะเก็บไว้สำหรับค่าใช้จ่ายต่าง ๆ แล้วถ้าบอกว่า เราจะเก็บออมเงิน 3,000 บาท จากเงินทั้งหมด 25,000 บาท หมายความว่าเราจะเก็บออมเงินกี่เปอร์เซ็นต์กันล่ะ

สำหรับผู้ที่มีอาการสับสนหรือไม่เข้าใจเรื่องเลขเศษส่วนก็อาจจะรู้สึกว่าการหาเปอร์เซ็นต์หรือร้อยละนั้นมันช่างเป็นเรื่องยุ่งยาก แต่ถ้าลองพยายามทำความเข้าใจมันอีกสักนิด ก็จะสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้มากทีเดียว โดยเฉพาะเวลาที่เสื้อผ้าหรือของใช้ต่าง ๆ ลดราคา หรือการคำนวณภาษี เราก็จะสามารถคำนวณจำนวนเงินที่ต้องจ่ายจริงได้อย่างรวดเร็วและถูกต้อง

การคำนวณหาเปอร์เซ็นต์

เมื่อ "เปอร์เซ็นต์" คือ เลขเศษส่วน โดยตัวเศษเป็นจำนวนใด ๆ ก็ตาม และตัวส่วนเป็น 100 การคำนวณหาเปอร์เซ็นต์จึงอาจทำได้โดยการเขียนให้อยู่ในรูปของเลขเศษส่วนก่อน
ตัวอย่างเช่น เครื่องใช้ไฟฟ้าลดราคา 30% ทำให้อยู่ในรูปของเศษส่วน จะได้ 30/100
สมมุติราคาเครื่องใช้ไฟฟ้าจากป้ายเป็น 800 บาท ดังนั้น 30% ของ 800 จึงเท่ากับ (30/100) x 800 = 240

ในทางกลับกัน การหาว่า 15 เป็นกี่เปอร์เซ็นต์ของ 25 อาจทำได้โดยการตั้งสมการหรือเทียบบัญญัติไตรยางศ์ ดังนี้
วิธีตั้งสมการ
สมมุติให้เปอร์เซ็นต์ที่ต้องการหาเป็น X
(X/100) x 25 = 15 (รูปแบบคล้ายกับสมการตัวอย่างเครื่องใช้ไฟฟ้าลดราคา)
แก้สมการได้เป็น (15x100)/25 = 60
ดังนั้น 15 เป็น 60% ของ 25

วิธีเทียบบัญญัติไตรยางศ์
จำนวนทั้งหมด 25 จำนวนที่สนใจเท่ากับ 15
ถ้าจำนวนทั้งหมด 100 จำนวนที่สนใจเท่ากับ (15x100)/25 = 60
ดังนั้น 15 จาก 25 คิดเป็น 60%

หรือทำตามขั้นตอนดังนี้
1) กำหนดจำนวนทั้งหมด เช่น ถ้าต้องการคำนวณเปอร์เซ็นต์ของการออกไปรับประทานอาหารนอกบ้านในแต่ละปี ก็ใช้วันในแต่ละปีเป็นจำนวนทั้งหมด ซึ่งก็คือ 365 วัน
2. นำจำนวนทั้งหมดไปหารจำนวนใด ๆ ที่สนใจ ในที่นี้คือการออกไปรับประทานอาหารนอกบ้าน สมมุติให้เป็น 50 วัน จะได้เป็น 50/365 หรือเท่ากับ 0.14
3) คูณด้วย 100 จะได้ว่า ใน 1 ปี ออกไปรับประทานอาหารนอกบ้านคิดเป็น 0.14x100 = 14%

อย่างไรก็ตาม โดยส่วนใหญ่สิ่งที่เราต้องการหาค่าเกี่ยวกับเปอร์เซ็นต์ ได้แก่ 1) การหาผลลัพธ์ว่า x% นั้นเท่ากับเท่าไร 2) การหาว่า x เป็นกี่ % ของ y และ 3) การหาจำนวนตั้งต้น

ตัวอย่าง 1) การหาผลลัพธ์ว่า x% นั้นเท่ากับเท่าไร เช่น เห็นป้ายเสื้อผ้าลดราคา 25% เราสามารถทราบส่วนลดได้ โดยนำราคาตั้งมาคูณกับเปอร์เซ็นต์ดังนี้
ราคาป้ายของเสื้อ 450 บาท ลดราคา 25%
ดังนั้น เสื้อตัวนี้มีส่วนลด 450 x (25/100) = 112.50 บาท

ตัวอย่าง 2) การหาว่า x เป็นกี่ % ของ y เช่น เก็บเงินออม 2,500 บาท จากเงิน 18,000 บาท เราสามารถทราบว่าเก็บเงินออมเป็นกี่เปอร์เซ็นต์ได้ โดยนำเงินออมหารด้วยเงินทั้งหมด แล้วคูณด้วย 100 ดังนี้
เก็บเงินออม 2,500 บาท จากเงินทั้งหมด 18,000 บาท
ดังนั้น เก็บเงินออม (2,500/18,000)x100 = 13.9%

ตัวอย่าง 3) การหาจำนวนตั้งต้น เช่น ถูกหักเงินภาษี 5% ของเงินทั้งหมด เป็นจำนวน 500 บาท แล้วเงินตั้งต้นเป็นกี่บาท
กรณีนี้เราสามารถตั้งเป็นบัญญัติไตรยางศ์หรือสมการขึ้นมา โดยสมมุติให้เงินตั้งต้นเป็น X บาท
จะได้ว่า (5/100) x X = 500
ดังนั้น เงินทั้งหมดคือ X = (500x100)/5 = 10,000 บาท

การใช้เครื่องคิดเลขหรือแอปพลิเคชันคำนวณหาค่าเปอร์เซ็นต์

ปัจจุบันมีเครื่องมือที่ช่วยอำนวยความสะดวกในการคำนวณหาค่าเปอร์เซ็นต์ ทั้งเครื่องคิดเลขและแอปพลิเคชัน สำหรับเครื่องคิดเลขนั้นหากต้องการหาค่า x% ก็สามารถกดเลข x แล้วตามด้วยสัญลักษณ์ % ได้เลย อย่างไรก็ตาม การจะนำไปใช้จริง ก็ยังคงต้องมีความเข้าใจแนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับเปอร์เซ็นต์อยู่ดี แต่หากเป็นแอปพลิเคชันบางแอปพลิเคชัน จะมีช่องให้กรอกตัวเลข แล้วระบบจะทำการคำนวณหาผลลัพธ์ให้เลย ซึ่งเหมาะสำหรับผู้ที่ยังไม่ค่อยเข้าใจแนวคิดพื้นฐานอยู่ไม่น้อยทีเดียว แอปพลิเคชันที่แนะนำ เช่น
 

เครื่องคำนวณเปอร์เซ็นต์

คำนวณเปอร์เซ็นต์ - การหาร้อยละ

เครื่องคิดเลข เปอร์เซ็นต์

Percentage calculator