และการมองข้ามสัญญาณบางอย่างไปนี่เอง ที่อาจจะเป็นสาเหตุของการเจ็บป่วยทางกายหลาย ๆ อย่าง รวมไปถึงปัญหาทางด้านพัฒนาการและพฤติกรรมในอนาคตอีกด้วยค่ะ
วันนี้ครูพิมจึงอยากจะมาชวนคุณพ่อคุณแม่ตรวจเช็คสัญญาณเบื้องต้นของอาการเจ็บป่วยทางจิตใจของลูก ๆ เพื่อให้เกิดการป้องกันและช่วยเหลือกันได้ก่อนที่จะสายเกินไป สัญญาณเหล่านี้จะมีอะไรบ้าง มาสำรวจไปพร้อม ๆ กันเลยนะคะ
การเปลี่ยนแปลงที่มักจะสังเกตได้ง่ายที่สุดก็คือการนอนนั่นเองค่ะ เด็ก ๆ หลายคนมีอาการนอนหลับยาก นอนผิดเวลา ตื่นผิดเวลา หรืองอแงหงุดหงิดง่ายหลังตื่นนอน ซึ่งเป็นผลจากการนอนหลับไม่สนิท สะดุ้ง ฝันร้าย รวมไปถึงการฉี่รดที่นอนทั้งที่ไม่เคยเป็นมานานแล้ว อาการเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงสภาพจิตใจบางอย่าง เช่น ความเครียด ความกังวล ความกลัว ซึ่งไม่ใช่เรื่องที่เราควรมองข้ามหรือตำหนิเด็ก หากไม่ได้ทราบสาเหตุที่แท้จริงของพฤติกรรมนี้ค่ะ
เด็ก ๆ จำนวนไม่น้อยที่กลับมามีพฤติกรรมติดแม่หรือผู้เลี้ยงแบบชนิดไปไหนไม่ได้ ทั้ง ๆ ที่ก่อนหน้านี้ไม่เคยมีปัญหา พฤติกรรมนี้สะท้อนความกังวลภายในจิตใจของเด็ก ๆ อย่างชัดเจนทีเดียวค่ะ และยังบ่งบอกถึงความรู้สึกโดดเดี่ยว ไม่มั่นใจ และไม่เป็นตัวของตัวเองอีกด้วย ซึ่งความรู้สึกเหล่านี้ หากปล่อยให้เด็ก ๆ ต้องจัดการด้วยตนเองแล้วนั้น อาจจะเป็นการยากจนเกินไป จนนำไปสู่ปัญหาทางใจในด้านอื่น ๆ ได้ค่ะ
“นั่นก็ไม่เอา นี่ก็ไม่เอา หาเหตุผลให้ตัวเองพอใจไม่ได้” พฤติกรรมนี้อาจจะไม่ใช่พฤติกรรมที่บอกว่าเด็กคนนั้นเป็น “เด็กนิสัยไม่ดี” เสมอไปนะคะ ในทางตรงกันข้าม การที่เด็กรู้สึกหงุดหงิดง่ายผิดปกติหรือไม่รู้ว่าตนเองต้องการอะไร จึงเรียกร้องอย่างไม่มีเหตุผล อาจจะเกิดขึ้นจากความรู้สึกทางลบบางอย่างภายในจิตใจก็เป็นได้ค่ะ
เด็กที่ท้อแท้ง่าย ไม่มีแรงจูงใจ หลายครั้งมาจากความรู้สึกทางลบกับตนเองที่สะสมมาเป็นระยะเวลานาน รวมถึงการที่รู้สึกว่า สิ่งที่ตนเองทำนั้นไม่ตอบสนองความต้องการของตนอย่างแท้จริง การเปลี่ยนความสนใจของเด็ก ๆ นั้น อาจจะเป็นเรื่องปกติค่ะ แต่หากความสนใจในสิ่งใดสิ่งหนึ่งหายไปอย่างไม่มีที่มา หรือไม่เกิดความชอบใหม่ ๆ ทดแทน อาจจะเป็นไปได้ว่า สภาพจิตใจของเด็ก ๆ กำลังมีปัญหาอยู่นั่นเอง
การแสดงความแปลกแยก หรือปลีกตัวเองออกมาจากสังคม เป็นอีกหนึ่งข้อสังเกตที่บ่งบอกว่าเด็ก ๆ กำลังต้องการการสนับสนุนทางใจอย่างเร่งด่วนค่ะ แต่การแสดงออกของเด็กนั้นอาจจะดูตรงกันข้าม เพราะเด็กยังไม่เข้าใจว่าจะต้องสื่อสารความรู้สึกภายในจิตใจออกมาให้ผู้อื่นรับรู้ได้อย่างไร หรือบางครั้งก็เกิดจากความไม่เข้าใจในปัญหาของตนเอง ซึ่งพฤติกรรมในลักษณะนี้ ผู้ใกล้ชิดควรให้ความช่วยเหลือและแสดงความห่วงใยกับเด็กอย่างจริงใจนะคะ
ครูพิม ณัฏฐณี สุขปรีดี
นักจิตวิทยาผู้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนาศักยภาพเด็กเล็กและการเลี้ยงลูกเชิงบวก