นรรัชต์ ฝันเชียร
การคัดแยกขยะ นับเป็นกรรมวิธีเบื้องต้น ที่เราสามารถทำได้เองถ้ามีความใส่ใจและเห็นถึงความสำคัญมากพอ โดยวิธีการการแยกขยะง่ายๆ อย่างถูกวิธี สามารถแบ่งประเภทของขยะออกได้เป็น 4 กลุ่ม คือ
1. กลุ่มขยะอินทรีย์ เช่น พวกเศษอาหาร กิ่งไม้ ใบไม้ ซึ่งสามารถนำไปผลิตเป็นปุ๋ยได้ สีของถังขยะหรือถุงขยะจะเป็นสีเขียว
2. ขยะรีไซเคิล เช่น กระดาษ เศษเหล็ก โลหะ ขวดแก้ว ขวดพลาสติก ซึ่งสามารถนำไปผ่านกระบวนการรีไซเคิลได้ สีของถังขยะหรือถุงขยะจะเป็นสีเหลือง
3. ขยะทั่วไป เช่น ซองลูกอม ถุงขนม หลอดกาแฟ ถุงพลาสติก เป็นขยะที่ย่อยสลายได้ยากและไม่คุ้มที่จะนำไปรีไซเคิล แต่บางอย่างสามารถนำมาใช้ซ้ำได้ สีของถังขยะหรือถุงขยะจะเป็นสีน้ำเงิน
4. ขยะอันตราย เช่น กระป๋องสี ถ่านไฟฉาย กระป๋องยาฆ่าแมลง ขวดน้ำมันเครื่อง สีของถังขยะหรือถุงขยะจะเป็นสีแดงหรือบางพื้นที่จะใช้เป็นถังขยะสีเทาฝาส้ม
การแยกขยะที่เหมาะสมนั้น นอกจากจะทำให้ประเทศไทยกำจัดขยะได้อย่างมีประสิทธิภาพแล้ว ยังช่วยเพิ่มให้เรามีรายได้จากการนำที่คัดแยกไปขายเพื่อรีไซเคิลได้อีกด้วย ดังนั้นโรงเรียนจึงควรส่งเสริมให้นักเรียนรู้จักแยกขยะให้เป็น และมีจิตสำนึกในการแยกขยะ ซึ่งแนวทางที่โรงเรียนสามารถดำเนินการได้นั้นมีดังนี้
บรรจุภัณฑ์บางประเภท ถ้าไม่มีความจำเป็น เราสามารถลดปริมาณการใช้ลงได้ เช่น โฟม ถุงพลาสติก และหลอดกาแฟ โดยเฉพาะโฟมที่นอกจากจะเป็นมลภาวะแล้ว ยังส่งผลเสียต่อสุขภาพของผู้ใช้จากสารเคมีที่เกิดขึ้นจากการหุ้มห่ออาหารอีกด้วย โรงเรียนควรเริ่มต้นจากการหันมาใช้ภาชนะที่สามารถนำกลับมาใช้ซ้ำได้ หรือเลือกใช้วัสดุที่ย่อยสลายได้แทนบรรจุภัณฑ์ดังกล่าว พร้อมทั้งรณรงค์ให้นักเรียนและบุคลากรในโรงเรียนปฏิบัติตามคำแนะนำ ด้วยการติดป้ายรณรงค์ในพื้นที่ที่มีจะใช้บรรจุภัณฑ์เป็นประจำ เช่น โรงอาหาร หรือบริเวณหน้าโรงเรียน เป็นต้น
โรงเรียนควรส่งเสริมให้นักเรียนใช้วัสดุต่างๆให้คุ้มค่า เช่น กระดาษถ่ายเอกสาร แทนที่จะใช้เพียงหน้าเดียว เราควรที่จะใช้ทั้งสองหน้าเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด หรือรณรงค์ให้นักเรียนพกขวดน้ำสำหรับเติมน้ำดื่มแทนการซื้อขวดน้ำใหม่ เป็นต้น นอกจากนี้คุณครูอาจเชิญชวนนักเรียนนำเศษวัสดุบางประเภท เช่น ขวดน้ำพลาสติก กระป๋องน้ำอัดลม หรือไม้ไอศกรีม นำมาสร้างสรรค์เป็นงานประดิษฐ์ไว้ใช้สอยหรือนำไปจำหน่ายเป็นผลิตภัณฑ์ของโรงเรียนซึ่งช่วยสร้างรายได้อีกทางหนึ่ง
การที่ประเทศไทยไม่ได้รณรงค์ให้เกิดการคัดขยะอย่างจริงจัง ทำให้ประเทศไทยมีปริมาณขยะที่สามารถรีไซเคิลได้เพียงเล็กน้อยจะปริมาณขยะทั้งหมด ซึ่งสาเหตุอย่างหนึ่งคือขยะส่วนใหญ่ปะปนกันจนไม่สามารถคัดแยกเพื่อนำไปรีไซเคิลได้ สิ่งนี้ทำให้ประเทศไทยมีต้นทุนในการกำจัดขยะจำนวนมากและยังขาดทุนจากขยะรีไซเคิลที่ไม่สามารถคัดแยกได้อีกด้วย ดังนั้นเพื่อสร้างจิตสำนึกที่ดี โรงเรียนควรเป็นสถาบันพื้นฐานต่อจากครอบครัวในการส่งเสริมให้นักเรียนรู้จักแยกขยะให้เหมาะสม โดนเริ่มต้นจากการสอนหรือจัดกิจกรรมการแยกขยะเพื่อให้นักเรียนมีทักษะพื้นฐานในการแยกแยะประเภทของขยะต่างๆได้อย่างถูกต้อง จากนั้นจึงจัดเตรียมถังขยะสำหรับการคัดแยกให้เพียงพอต่อปริมาณขยะที่เกิดขึ้นในโรงเรียน อีกทั้งควรวางถังขยะให้สอดคล้องกับพื้นที่ในโรงเรียน ซึ่งจะช่วยให้นักเรียนมีแนวโน้มที่จะปฏิบัติตามมากขึ้น
สำหรับบางคน ขยะนั้นเป็นเหมือนขุมทอง เพราะสามารถนำมาคัดแยกและขายเพื่อนำไปรีไซเคิล ซึ่งสามารถสร้างรายได้ในระดับที่น่าสนใจไม่น้อย ดังนั้นแทนที่โรงเรียนจะปล่อยให้ขยะถูกทิ้งไปอย่างไร้ค่า การจัดตั้งธนาคารขยะในโรงเรียนน่าจะเป็นแนวทางที่น่าสนใจมากกว่า โดยเปิดโอกาสให้นักเรียนนำขยะมาฝากกับธนาคาร ลงบันทึกปริมาณขยะที่นำมาฝากในสมุดบัญชี จากนั้นเมื่อธนาคารนำขยะไปขาย นักเรียนก็จะสามารถเบิกเงินตามปริมาณขยะที่นักเรียนฝาก วิธีนี้ นอกจากโรงเรียนจะระบายขยะได้อย่างมีประสิทธิภาพแล้ว ยังช่วยสร้างรายได้ให้นักเรียนและโรงเรียน อีกทั้งยังส่งเสริมให้นักเรียนเห็นคุณค่าของขยะและการออมเงินอีกด้วย
ขยะอินทรีย์จำพวกเศษอาหาร สำหรับโรงเรียนโดยเฉพาะโรงเรียนขนาดใหญ่ เป็นขยะที่มีประมาณค่อนข้างมาก เพราะนักเรียนและบุคลากรมีการรับประทานอาหารทุกวัน โรงเรียนควรมีถังใส่เศษอาหารเพื่อให้นักเรียนเทเศษอาหาร ก่อนนำภาชนะไปวางในที่ที่จัดไว้ ซึ่งเศษอาหารที่รวบรวมได้นี้ โรงเรียนอาจนำไปผลิตเป็นปุ๋ยชีวภาพ สำหรับใช้เลี้ยงพืชพรรณทางการเกษตรในโรงเรียน หรือนำไปผลิตเป็นแก๊สชีวภาพซึ่งสามารถนำไปใช้ประโยชน์ต่างๆได้มากมาย ทั้ง ใช้หุงต้มในครัว หรือ ใช้เป็นพลังงานทดแทนในโรงเรียน ซึ่งช่วยลดค่าใช้จ่ายต่างๆของทางโรงเรียนได้อีกทางหนึ่ง
การคัดแยกและกำจัดขยะนั้น แม้ว่าจะเป็นเรื่องที่ดี แต่เหนือสิ่งอื่นใด การดูแลเรื่องของความสะอาดถือเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด เพราะโรงเรียนจำเป็นต้องให้ความสำคัญกับสุขภาพพลานามัยที่เหมาะสมของนักเรียนด้วย ดังนั้นจึงควรมีการจัดเก็บขยะที่มิดชิด ปลอดภัย ไม่เกิดกลิ่นเหม็น และไม่เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์นำพาหะหรือเชื้อโรค นอกจากนี้การส่งเสริมให้นักเรียนมีเวรประจำวันในการช่วยกันเก็บขยะที่อยู่ในบริเวณโรงเรียน ก็นับเป็นแนวทางที่ดีที่ช่วยให้โรงเรียนมีความสะอาดอยู่เสมอ และยังเป็นการสร้างจิตสำนึกที่ดีสำหรับนักเรียนในการทิ้งขยะให้ถูกที่อีกด้วย
เอกสารอ้างอิง