ความกังวลเกี่ยวกับอาการสมาธิสั้นพลอยทำให้พ่อแม่แต่ละครอบครัวต้องคิดหนัก วิ่งปรึกษาหมอเกี่ยวกับพฤติกรรมของลูกน้อยกันเป็นแถว เพราะเกรงว่าลูกของตัวเองจะเรียนได้ไม่ดี ผลการเรียนตก ไม่สามารถเรียนทันเพื่อน หรือแม้แต่อาจจะมีปัญหากับโรงเรียน หรือเพื่อน ๆ แต่การศึกษาไม่นานนี้ชี้ว่า "สมาธิสั้น" ไม่ใช่ปัญหา แต่มันเป็น "พรจากฟ้า" ต่างหาก
สมาธิสั้น (Attention Deficit Hyperactivity Disorder, ADHD) เป็นลักษณะอาการผิดปกติที่เกิดขึ้นกับบางคนที่ไม่สามารถอยู่นิ่ง ๆ มุ่งความสนใจหรือใส่ใจสิ่งใดสิ่งหนึ่งได้เป็นเวลานาน หรืออาจจะไม่ได้เลย คนที่เป็นโรคสมาธิสั้นจะมีสมองที่ทำงานแตกต่างจากคนปกติในแง่การควบคุมความสนใจและกิจกรรมต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น โดยแบ่งเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่
1. กลุ่มอาการอยู่ไม่นิ่งและหุนหันโดยเห็นได้จากพฤติกรรมที่แสดงออก
2. กลุ่มขาดสมาธิซึ่งเห็นได้จากปัญหาทางด้านการเรียนรู้
แน่นอนว่าหากเป็นวิชาที่น่าเบื่อ ครูสอนไม่สนุก หรือยากเกินไป ก็ทำให้นักเรียนในห้องไม่สนใจ และมีปัญหากับการเรียน แต่มันไม่ได้แปลว่านักเรียนทั้งห้องเป็นพวกสมาธิสั้น คนที่มีปัญหาหรือเป็นโรคสมาธิสั้นจริง ๆ ไม่เพียงจะส่งผลต่อผลการเรียน ในแง่ความใส่ใจและการเรียนรู้เท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวันด้วย เช่น การขาดความมั่นใจ ปฏิสัมพันธ์กับครอบครัวและคนรอบข้างไม่ได้ ซึ่งทำให้เกิดการแยกตัว วิตกกังวล ต้องการหลีกหนีออกจากสังคมเพราะเกิดความแตกต่างและแปลกแยก จนอาจนำไปสู่ปัญหาที่รุนแรงกว่าอย่างยาเสพติด และอาชญากรรมในวัยรุ่นได้
แม้ว่าปัจจุบันจะยังไม่รู้สาเหตุแน่ชัดถึงต้นตอที่ทำให้การทำงานของสมองของคนที่เป็นโรคสมาธิสั้นทำงานแตกต่างจากคนอื่น ๆ แต่คาดเดาว่าอาจจะเกิดจากปัญหาการดื่มแอลกอฮอล์ของแม่ในขณะตั้งครรภ์ ซึ่งส่งผลกระทบต่อพัฒนาการทางสมองและพันธุกรรมของเด็กในครรภ์ เพราะ ADHD มีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับยีน ซึ่งทำให้คนที่เป็นโรคนี้มีเซลล์ประสาทที่รับสารโดพามีน (Dopamine) น้อยกว่าปกติ สารโดพามีนที่หลั่งออกมาเพื่อให้รู้สึกดี เหมือนได้รับรางวัล และเมื่อสารนี้หลั่งออกมาและมีตัวรับสารนี้น้อยกว่าปกติ จึงทำให้ไม่รู้สึกมีความสุขเมื่อทำกิจกรรม คนที่เป็นโรคสมาธิสั้นจึงรู้สึกเบื่อง่ายและไม่รู้สึกดีกับกิจกรรมที่คนส่วนใหญ่สนใจและมีความสุขที่ได้ทำ
วิธีการรักษาโรคนี้ก็มีตั้งแต่การบำบัดโดยปรับพฤติกรรม ซึ่งเป็นการเน้นย้ำและกระตุ้นในข้อกำหนดทางด้านกิจกรรมและสิ่งที่จะได้รับ ทำให้เป้าหมายชัดเจนและสนับสนุนให้ทำอย่างต่อเนื่อง และสม่ำเสมอ ภายใต้การดูและของแพทย์ หรือ การใช้ยาในกลุ่มที่ให้สารไรทาลิน (Ritalin) ซึ่งช่วยเพิ่มปริมาณสารโดพามีนให้สัมพันธ์กับตัวรับที่น้อยกว่าปกติ อย่างไรก็ดี มันยังอยู่ในขั้นตอนการยืนยันผลที่ได้ เนื่องจากยังต้องดูผลข้างเคียงระยะยาว
นอกจากนั้นผลการศึกษาเกี่ยวกับวิวัฒนาการของคนเรายังชี้ว่า กลุ่มคนที่มีสมาธิสั้นหรือตื่นตัวมากกว่าคนปกติในกิจกรรมต่าง ๆ มีความสามารถทางการทำกิจกรรม เช่น การหาอาหาร และการล่าสัตว์เหมือนอย่างที่มนุษย์ดึกดำบรรพ์เป็นกัน ซึ่งนั่นเป็นประโยชน์ต่อเผ่าพันธุ์ และวิธีการคิดที่อาจจะไม่จดจ่อต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ส่งผลให้คนกลุ่มนี้สามารถคิดนอกกรอบและมีความคิดสร้างสรรค์ ซึ่งเหมาะกับกลุ่มศิลปิน กลุ่มคนที่ต้องการความคิดใหม่ ๆ ไอเดียใหม่ ๆ การปรับตัว งานสายโฆษณาและศิลปะ เป็นต้น ซึ่งความสามารถเหล่านี้ฝึกได้ยากหรือฝึกไม่ได้เลยหากคุณเป็นประเภททำงานหรือคิดอย่างตรงไปตรงมา มันอาจดูน่าขันที่เด็กที่ไม่สนใจเรียนหลาย ๆ คนกลับกลายเป็นศิลปินที่ยิ่งใหญ่แห่งยุคก็เป็นได้