พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและโครงการหลวง

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและโครงการหลวง 

การที่โครงการหลวงเป็นโครงการของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวนั้น ทำให้ปรากฏผล ดังต่อไปนี้ คือ 

๑. หลายประเทศทูลเกล้าฯ ถวายพืชเมืองหนาว และช่วยเหลือรับเจ้าหน้าที่ไปดูงาน 
๒. ประชาชนโดยเสด็จพระราชกุศล ทูลเกล้าฯ ถวายเงินและวัสดุ 
๓. สินค้า "ดอยคำ" ได้รับความนิยมเลื่อมใสมากกว่าธรรมดา 
๔. ข้าราชการต่างกรมกอง และมหาวิทยาลัย อาสาเข้ามาทำงานอย่างกลมเกลียว บางโครงการ เช่น การผลิตหัวพันธุ์มันฝรั่งปลอดโรค มีมหาวิทยาลัย ๓ แห่ง และสำนักงาน ๑ แห่ง ช่วยเหลือกันดำเนินการ

ส่วนหลักการปฏิบัติที่มีรับสั่งให้ใช้ ปรากฏผล คือ

๑. ปิดทองหลังพระ คือ ทำดี โดยไม่ประสงค์โอ้อวด และชิงดีชิงเด่น ทำให้ได้คนดีมาร่วมงาน

๒. ช่วยชาวเขาให้สามารถช่วยตัวเอง การที่ไม่แจกปุ๋ย ยา พืชพันธุ์ ทำให้ชาวเขาไม่มีนิสัยชอบขอของ และภายหน้าจะรู้จักดำเนินการด้วยตนเอง

๓. การลดขั้นตอน ทำให้กิจการดำเนินไปได้รวดเร็ว การลดขั้นตอนหมายความว่า ต้องมีการกระจายอำนาจ มากเท่าที่จะกระทำได้ ศูนย์พัฒนาแต่ละแห่งมีหัวหน้าในสนาม ซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่ประจำรับผิดชอบต่อผู้ประสานงาน ซึ่งเป็นข้าราชการอาสา ผู้ประสานงานมีสิทธิสั่งงาน หรือใช้จ่ายเงินได้เอง นอกจากกรณีพิเศษ เช่น ต้องการใช้เงินมากกว่าธรรมดา เป็นต้น ส่วนการปลูกพืชสำคัญ เช่น ผัก ไม้ดอก ไม้ผล มันฝรั่ง และกาแฟ ต่างก็มีกลุ่ม ซึ่งพบกัน เพื่อแจ้งความก้าวหน้า และปัญหาของตน กลุ่มเหล่านี้สามารถตัดสินดำเนินการได้เอง

การกระจายอำนาจย่อมลดอำนาจและ งานของผู้อำนวยการได้มาก 

ผู้อำนวยการ 

ผู้อำนวยการมีหน้าที่ดังต่อไปนี้ 

๑. ถวายรายงาน และขอพระราชทานคำปรึกษา 
๒. กระจายข่าวความก้าวหน้า และปัญหา ของหน่วยต่างๆ โดยมีการประชุมโครงการหลวง เดือนละครั้ง 
๓. แนะนำ เพราะโดยที่ไม่มีความรู้โดย เฉพาะเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เช่น เรื่องเกษตร เมื่อไป ตรวจเยี่ยมโครงการต่างๆ ก็อาจเห็นปัญหาได้อย่างกว้างๆ และแนะวิธีแก้ได้ 
๔. ประสานงาน โดยมากในรูปของการร้องขอให้คนนั้นมาช่วยโครงการนี้ เป็นต้น 
๕. สนับสนุน ในรูปของเงิน วัสดุ และการดูงานต่างประเทศ เป็นต้น

สำนักงานโครงการหลวง 

โครงการหลวงมีสำนักงานอยู่ในสำนักงาน เกษตรภาคเหนือ ซึ่งให้ยืมอาคาร ภารกิจแยก เป็นฝ่าย ดังนี้ 

๑. ฝ่ายสำนักงาน 
๒. ฝ่ายยานยนต์ 
๓. ฝ่ายจัดซื้อ 
๔. ประชาสัมพันธ์ 
๕. ฝ่ายคัดบรรจุและจัดส่ง 
๖. ฝ่ายขาย 
๗. ฝ่ายบัญชี 

นอกจากฝ่ายบัญชี ซึ่งจำต้องเกี่ยวข้อง ใกล้ชิดกับผู้อำนวยการทุกฝ่ายข้างต้นนี้ล้วนแต่ มีข้าราชการอาวุโสเป็นอาสาสมัครดูแลอยู่ 

แบบฉบับที่พระราชทาน 

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงตั้งโครงการหลวงเมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๒ เพราะขณะนั้น ไม่มีหน่วยงานของทางราชการ ปฏิบัติงานอยู่อย่างให้ผลเพียงพอ แต่ขณะนี้มีหน่วยราชการหลาย หน่วยดำเนินการพัฒนาบนที่สูง บางหน่วยก็ร่วมงานอยู่กับโครงการหลวง กล่าวได้ว่า วิธีที่โครงการหลวงดำเนินการ ตามพระราชดำรินั้น เป็นวิธีที่ให้ผลดี จะเป็นแบบฉบับให้โครงการอื่นๆ ได้