มาดูประวัติศาสตร์เยเมน ราวกับต้องคำสาปในเรื่องสงครามกลางเมือง

สวัสดีครับ วันนี้เป็นบทความแรกในบล็อกของทรูปลูกปัญญานะครับ เคยลงไว้ในเว็บของบิ๊กเอเชียแล้วด้วย วันนี้ เราจะมาอธิบายประวัติศาสตร์ช่วงหลังๆ ของประเทศๆ หนึ่ง  ในเอเชียของเรานี่แหละครับ ประเทศนี้คือ ประเทศเยเมน

เยเมน กับสงครามกลางเมืองที่ดูเหมือนว่า มันจะยากที่จะจบสิ้น เรื่องราวจะเป็นยังไง เราไปดูจากภาพเหล่านี้กันครับ

เยเมนหรือ สาธารณรัฐเยเมนเป็นประเทศที่ตั้งอยู่ติดกับทางใต้ของซาอุดิอาระเบีย และทางตะวันตกของโอมาน รวมถึงมีพรหมแดนใกล้กับทวีปแอฟริกา ซึ่งจัดว่าเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญแห่งหนึ่งของโลกเรา เมืองหลวง อยู่ที่กรุงซานา สกุลเงิน เรียล เยเมน รวมเป็นประเทศเดียวกันเมือวันที่ 22 พฤษภาคม 1990 โดยก่อนรวมประเทศ เยเมน แบ่งเป็นเยเมนเหนือ ปกครองคล้ายๆกับระบอบกึ่งรัฐสภากึ่งประธานาธิบดี ส่วนเยเมนใต้ปกครองในระบอบคอมมิวนิสต์ ซึ่งมีเรื่องราวความเป็นมา ดังนี้

การรวมตัวเข้ามานั้น ไม่ใช่ว่าเป็นเรื่องง่าย เยเมนทั้งสองต้องเจอปัญหากระทบกระทั่งทั้งด้านเขตแดนและด้านต่างๆ กันมาหลายครั้งหลายครา ครั้นรวมประเทศแล้ว วิกฤตทางการเมืองระหว่างพวกที่ต้องการรวมกันอยู่ กับ พรรคสังคมนิยม ที่ต้องการแยกเยเมนใต้กลับไปเป็นประเทศเอกราชอีกประเทศดังเดิม แต่การต่อสู้ก็แพ้ไป ทำให้เยเมนยังคงเป็นหนึ่งเดียวอยู่

ครั้นพอถึงกระแสอาหรับสปริงที่มีการต่อต้านผู้นำเผด็จการณ์ ผู้นำคอรัปชั่น หรือ ผู้นำที่ครองอำนาจยาวนานในตะวันออกกลาง ประธานาธิบดีซาเลท์ของเยเมน ก็คืออีกคนหนึ่งที่อยู่ในกระแสต่อต้านผู้นำตะวันออกกลางครั้งนี้ เพราะเขาอยู่ในอำนาจนานเกือบ 30 ปี (รวมขณะเป็นประธานาธิบดีเยเมนเหนือด้วย)

ไม่เพียงเท่านั้น กระแสของนิกายต่างๆในอิสลาม ไม่ได้อยู่ร่วมกันง่ายเหมือนกับของพุทธ หรือ ของคริสต์ แต่สำหรับชาวมุสลิมในตะวันออกกลางแล้ว ซุนนี กับ ชีอะห์ ถือเป็นความขัดแย้งที่เกิดมาพร้อมกับตัว ฮูธิ เป็นมุสลิมชีอะห์คนหนึ่งที่พยายามปกป้องพิธีของพวกเขาจากกการรุกรานโดยซุนนี (ในเพจมุสลิมบางเพจของประเทศไทยซึ่งเป็นชาวซุนนี ได้ต่อต้านการกระทำของชีอะห์มาก ถึงกระทั้งบอกว่าชีอะห์ไม่ใช่อิสลาม แต่เป็นศาสนาของชีอะห์ของเขา พิธีกรรมต่างๆไม่ใช่อิสลาม) (เป็นความเห็นเฉพาะฝ่าย โปรดใช้วิจารณญาณ) รวมถึงฝั่งรัฐบาลที่เป็นซุนนีเช่นกัน โดยนายฮูธิเองถูกสังหารในเหตุการปกป้องนิกายของเขาครั้งนั้น (ในปี 2004)

การต่อต้านรัฐบาลของนายซาเลท์ในปี 2011 กลุ่มของฮูธิ (บรรดาลูกน้องหรือพรรคพวกของฮูธิ) ได้ออกมาร่วมต่อต้านรัฐบาลนี้เช่นกัน เกิดการต่อรองกันหลายเรื่อง ทั้ง ซาเลท์จะไม่ลงเลือกตั้งประธานาธิบดีในสมัยหน้า จะไม่ตั้งลูกชายไว้สืบทอดก็ดี สุดท้ายผู้ประท้วงต้องการคือ ใช้ประธานาธิปดีซาเลท์ลาออก และท้ายที่สุดประธานาธิบดีซาเลท์ ก็หนีไปที่ซาอุดิอาระเบีย รวมถึงเพื่อไปรักษาตัวด้วย (เขาสุขภาพไม่ค่อยดี) ก็มีการลงมติในสภาซึ่งหนีไปประชุมที่ซาอุดิอาระเบียว่าซาเลท์จะส่งต่ออำนาจให้กับรองปธน.ของเขาภายใน 30 วัน แลกกับการที่เขาจะไม่ถูกดำเนินคดี แต่ผู้ประท้วงก็ไม่ยอมเพราะเห็นว่าสภาไม่ได้เป็นตัวแทนของประชาชนอย่างแท้จริง

แต่สุดท้ายก็เป็นตามนั้น เยเมนจัดการเลือกตั้งทั่วไปในปี 2012 โดยมีผู้สมัครคือ นายฮาดี อดีตรองประธานาธิบดีในสมัยซาเลท์ และได้รับการโหวดให้ชนะเลือกตั้ง 99.8% จากผู้มาใช้สิทธิ 65% ของผู้มีสิทธิเลือกตั้ง และฮาดีก็ได้รับตำแหน่งประธานาธิปดี และ ซาเลท์ได้กลับมาในเยเมนอีกครั้งเพื่อเข้าพิธีสาบานตนของฮาดี

เหตุการณ์ในเยเมนยังไม่จบ และดูเหมือนจะรุนแรงขึ้นกว่าเดิม หลังจากเยเมนสงบไปพักหนึ่ง แต่อีก 2 ปีต่อมาจากการไม่พอใจในนโยบายของฮาดี ทำให้กลุ่มฮาธิ ได้ออกมาต่อต้านรัฐบาลของเยเมนอีกครั้ง ทั้งเรื่องนโยบาย รวมถึง เรื่องนิกายในศาสนาด้วย ในครั้งนี้ ฮาธิพกผู้นำในมุสลิมชีอะห์อย่างอิหร่าน หรือ แม้แต่อดีตประธานาธิบดีซาเลท์เองก็ดูแหมือนว่าจะกลับมาอยู่เบื้องหลังพวกฮาธิซะเอง หรือบางเว็บไซต์บอกว่าทั้งพวกซีเรีย ก็ได้มาสนับสนุนฮาธิด้วย

ส่วนฮาดีซึ่งเป็นซุนนี ก็ได้ร่วมกับซาอุดิอาระเบียผู้นำแห่งซุนนี รวมถึงอีกหลายประเทศ เช่น จอร์แดน ก็สนับสนุนฮาดี และนอกจากสองฝ่ายนี้ ฝ่ายที่ตั้งท่าจะกินทุกอย่างอย่างอัลเคดาห์ หรือ กลุ่มรัฐอิสลาม ไอสิส ก็ได้เข้ามาแจมในสงครามครั้งนี้เหมือนกัน

สงครามเยเมนในวันนี้เหมือนจะนิ่งๆอยู่ ทดแทนไปด้วยเหตุของโรคระบาดอย่างอหิวตกโรค ในกรุงซานา แต่ก็ไม่ทราบว่าเรื่องราวต่างๆในเยเมนจะลงรอบกันเมื่อไหร่ เยเมนเหมือนจะถูกแบ่งเป็นสองประเทศอีกครั้งไหม หรือ อาจจะมากกกว่านั้น

ถ้าถามว่าทำไม เยเมนถึงเป้นประเทศที่มีสงครามกลางเมืองอยู่ตลอด อาจจะเป็นเพราะว่านี้อาจจะคือสงครามตัวแทนของพวกชาติมหาอำนาจอาหรับ โดยอาจจะใช้นิกาย หรือ แนวคิดทางการเมืองบางอย่าง คล้ายๆกับลัทธิคอมมิวนิสต์ หรือ เสรีประชาธิปไตยที่เกิดขึ้นในสงครามเย็น อาจจะเพื่อไม่ให้ฝ่ายตรงข้ามยึดดินแดนแห่งนี้ เพราะเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญ หรือ อาจจะเพื่ออะไรสักอย่าง แต่ที่แน่ๆ ผู้ที่ได้รับผลกรรมก็คือชาวเยเมน

สุดท้ายก็ขอให้คนไทยดูเรื่องราวนี้เป็นตัวอย่างนะครับ น่าเสียดายที่วิชาประวัติศาสตร์ของไทยไม่ได้สอนถึงเหตุการณ์ในช่วงสงครามเย็น ซึ่งจะมีผลต่ออะไรหลายๆอย่างในโลกนับจากนี้ไป และยังแฝงแง่คิดอีกหลายอย่างที่คนในโลกควรจะรู้