352 Views
Favorite
จักรเฟือง
ลูกล้อที่มีฟันเฟืองที่ขอบโดยรอบ เรียกว่า จักรเฟือง ใช้ หลักการผ่อนแรงคล้ายกับกว้าน ลักษณะหลักที่ต่างกันก็คือ วงจักรเฟืองสองวง หมุนรอบแกนคนละแกน ซึ่งเรียกว่า เพลา แรง ส่งจากเพลาหนึ่งไปยังอีกเพลาหนึ่งนั้น ผ่านโดยทางฟันของจักร เฟืองทั้งสองวงซึ่งขัดประสานซึ่งกันและกัน จักรทั้งสองหมุนไป พร้อมกัน ถ้าจักรวงใหญ่มีฟัน ๕๐ ซี่ และวงเล็กมีฟันเพียง ๑๐ ซี่ เมื่อวงใหญ่หมุนไปได้หนึ่งรอบ วงเล็กต้องหมุนตามไปถึง ๕ รอบ ซึ่งเรียกว่าจักรเฟืองคู่นี้มีอัตราส่วนความเร็วหนึ่งต่อห้าจักรเฟือง จึงใช้สำหรับเปลี่ยนความเร็วในการหมุน ถ้าใช้กฎของ งานในที่นี้ แรงพยายามที่ใช้หมุนจักรเฟืองวงเล็ก จะทำให้เกิดแรงหมุนในจักรเฟืองวงใหญ่ถึงห้าเท่า เพราะว่าจักรเฟืองวงนี้ หมุนช้ากว่าตามอัตราส่วนความเร็วของมัน
เครื่องปั่นกรอด้ายแบบพื้นบ้านที่ใช้กันมานานแล้ว เป็นแนวแนะให้เกิดการใช้โซ่ สำหรับส่งแรงระหว่างจักรเฟืองสองวง ดังเช่นที่ใช้ในรถจักรยาน ถ้าจักรที่ใช้ถีบรถมีฟัน ๔๐ ซี่ และจักร ที่หมุนดุมล้อมีฟัน ๑๐ ซี่ คนขี่จักรยานถีบจักรหมุนไปหนึ่งรอบ จะหมุนวงล้อไปได้สี่รอบ ถ้าวงล้อมีเส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๗๐ เมตร ใช้ ¶= ๒๒/๗) รถจักรยานก็จะแล่นไปได้ ๘.๘๐ เมตร และถ้าจักรยานยิ่งมีเฟืองทดให้เร็วขึ้นเท่าไร ผู้ขับขี่ก็ต้องออก แรงถีบหนักขึ้นตามกัน
