15,571 Views
Favorite
ฉันท์
คำประพันธ์ประเภทฉันท์นี้ไทยได้แบบ อย่างมาจากคัมภีร์วุตโตทัย ซึ่งเขียนไว้เป็นภาษา บาลี สันสกฤต แต่ไทยเรานำมาคัดเลือกและ ดัดแปลงใช้ให้เข้ากับลักษณะของภาษาไทย มี การเติมสัมผัสให้ไพเราะเพราะพริ้งยิ่งขึ้น ในที่นี้ จะนำเสนอฉันท์เพียง ๔ ชนิด พอเป็นตัวอย่าง สำหรับผู้สนใจดังต่อไปนี้
วิชชุมมาลาฉันท์ ๘
วิชชุมมาลา แปลว่า ระเบียบสายฟ้า หมายถึง ฉันท์ที่มีลีลาอย่างสายฟ้าแลบ
คณะและพยางค์
ฉันท์บทหนึ่งมี ๔ บาท บาทละ ๒ วรรค วรรคละ ๔ คำ ๒ วรรคเป็น ๘ คำ จึงเขียน ๘ หลังชื่อวิชชุมมาลาฉันท์
วิชชุมมาลาฉันท์นี้คล้ายกาพย์สุรางคนางค์ เพียงแต่เพิ่มวรรคต้นขึ้นอีก ๑ วรรคเท่านั้น รวม ทั้งบทมี ๔ บาท ๘ วรรค ส่วนกาพย์สุรางคนางค์มีเพียง ๗ วรรค
สัมผัส
สัมผัสบังคับดูได้จากแผนตามเส้นโยง สัมผัส และจากตัวอย่างคำที่สัมผัสกันใช้วงกลม สีเข้ม
คำครุ คำลหุ
บังคับครุล้วนทุกวรรค ( ั หรือ ครุ)
อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑
อินทร- วิเชียร แปลว่า เพชรพระอินทร์ หมายถึง ฉันท์ ที่มีลีลาอย่างเพชรของพระอินทร์
คณะและพยางค์
ฉันท์บทหนึ่งมี ๒ บาท บาทละ ๒ วรรค วรรคต้นมี ๕ คำ วรรคท้ายมี ๖ คำ รวมบาท ละ ๑๑ คำ จึงเขียน ๑๑ ไว้ท้ายชื่อฉันท์
สัมผัส
สัมผัสบังคับดูได้จากแผนตามเส้นโยง สัมผัส และจากตัวอย่าง
คำครุ คำลหุ
บังคับครุ ลหุ ตามที่เขียนไว้ใน แผน และตามตัวอย่าง
ภุชงคประยาตฉันท์ ๑๒
ภุชงคประยาต แปลว่า งูเลื้อย หมายความว่า ฉันท์นี้มีลีลาอย่างงูเลื้อย
คณะและพยางค์
ฉันท์บทหนึ่งมี ๒ บาท บาทละ ๒ วรรค วรรคต้นและวรรคท้าย มีวรรคละ ๖ คำเท่ากัน รวม ๒ วรรคเป็น ๑๒ คำ จึง เขียน ๑๒ ไว้ท้ายชื่อฉันท์
สัมผัส
สัมผัสบังคับดูได้จากแผนตามเส้นโยง สัมผัส และจากตัวอย่าง
คำครุ คำลหุ
บังคับครุ ลหุ ตามที่เขียนไว้ใน แผนและตามตัวอย่าง
วสันตดิลกฉันท์ ๑๔
วสันตดิลก แปลว่า รอยแต้มที่กลีบเมฆ ในฤดูฝน น่าจะหมายถึง ฉันท์อันมีลีลาว่า ฤดูฝนได้เริ่มต้นแล้ว
คณะและพยางค์
ฉันท์บทหนึ่งมี ๒ บาท บาทหนึ่งมี ๒ วรรค วรรคต้นมี ๘ คำ วรรคท้ายมี ๖ คำ รวมทั้งบาทมี ๑๔ คำ
สัมผัส
สัมผัสบังคับดูได้จากแผนตามเส้นโยง สัมผัส และจากตัวอย่างคำที่สัมผัสกันใช้วงกลม สีเข้ม
คำครุ ลหุ
บังคับ ครุ และลหุ ตามที่เขียนไว้ ในแผน
ฉันท์ยังมีอีกหลายชนิดที่มิได้นำมาเสนอ ไว้ ณ ที่นี้ หากเยาวชนผู้ใดสนใจ อาจศึกษา เพิ่มเติมจากตำราฉันทลักษณ์ของพระยาอุปกิต ศิลปสาร หรือจากหนังสือเรียนภาษาไทย การเขียน ๒ (ท.๐๔๒ ชั้น ม.ปลาย โรงพิมพ์อักษรเจริญทัศน์)
