เด็กฝึกงาน : ผู้พิทักษ์ นักดู(แล)นก

เรื่อง: ศรินทร เอี่ยมแฟง  ภาพ: ชมรมพิทักษ์พันธุ์นกกำแพงแสน

ผู้พิทักษ์ นักดู(แล)นก

ไม่ไกลจากกรุงเทพฯ กลุ่มนิสิต ม.เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน ที่รักการดูนก ปลูกฝังความรักและหวงแหนสิ่งแวดล้อมอันอุดมสมบูรณ์ในสถาบันของพวกเขา ผ่านกิจกรรมของ ชมรมพิทักษ์พันธุ์นกกำแพงแสน จากรุ่นสู่รุ่นมาเป็นเวลากว่า 20 ปี การทำงานแบบผู้พิทักษ์นกที่เข้มแข็งและต่อเนื่อง สร้างชื่อให้ชมรมเล็กๆ ในมหาวิทยาลัยกลายเป็นหนึ่งในกลุ่มนักดูนกที่มีบทบาทสำคัญ

กำแพงแสน แหล่งดูนกน้ำของเอเชีย
พื้นที่ 7,000 ไร่ของวิทยาเขตกำแพงแสนในอดีต เต็มไปด้วยป่าที่อุดมสมบูรณ์และมีความหลากหลายทางธรรมชาติ กลายเป็นจุดอพยพของนกกว่า 250 ชนิด ซึ่งนอกจากนกแล้วยังเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ชนิดอื่นๆ ด้วย เมื่อมีการสร้างมหาวิทยาลัยซึ่งจำเป็นต้องบุกรุกพื้นที่ของสัตว์ป่าเมื่อ 20 ปีที่แล้ว นิสิตกลุ่มหนึ่งจึงก่อตั้ง “ชมรมพิทักษ์พันธุ์นกกำแพงแสน” ขึ้นด้วยจิตสำนึกของการอนุรักษ์ธรรมชาติ โดยมีนกเป็นสื่อกลาง

“รุ่นพี่จะสอนว่าการดูนกไม่ใช่เพื่อความสวยงามเท่านั้น แต่ดูให้มีความรู้เกี่ยวกับสภาพแวดล้อมที่นกอยู่ด้วย นกบอกอะไรได้บ้าง บอกได้ว่าที่นั่นอุดมสมบูรณ์อย่างไร อย่างเช่นนกเงือกต้องอยู่ในพื้นที่ที่สูงกว่าระดับน้ำทะเลมาก และอยู่ในป่าดิบชื้น เพราะฉะนั้นที่ไหนมีนกเงือกแสดงว่าป่านั้นอุดมสมบูรณ์” นิว-ณัฐวุฒิ บุญมีลาภ คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ สาขาการจัดการ ปี 4 ประธานชมรมพิทักษ์พันธุ์นกกำแพงแสน เล่าย้อนถึงประวัติความเป็นมาและภารกิจของชมรมฯ

สามปีที่แล้ว “นิว” เข้าเป็นสมาชิกชมรมเพราะความสนใจในธรรมชาติ โดยเฉพาะนกที่มีความสวยงามตามธรรมชาติ มีความหลากหลาย และมีเสียงที่ไพเราะ เขาเล่าเพิ่มเติมถึงสาเหตุที่ชมรมฯ ไม่ใช่คำว่าอนุรักษ์ เพราะคำว่า “พิทักษ์” ให้ความหมายถึงการเข้าไปดูแลและปกป้อง แต่อนุรักษ์คือรักษาไว้ให้คงอยู่

ให้ความรู้ สร้างความรัก พิทักษ์ประชากรนก
ชมรมพิทักษ์พันธุ์นกกำแพงแสนมีสมาชิกขาประจำราว 30 คน จัดกิจกรรมตลอดปี ภารกิจหลักคือการผลิตนักดูนกรุ่นใหม่ เริ่มต้นจากค่ายดูนกในกำแพงแสนเพื่อให้ความรู้พื้นฐานในการดูนกและความรู้เรื่องนกประจำถิ่น เมื่อน้องพร้อมแล้วจึงจัดค่ายหลักที่เรียกว่า Bird Camp เสริมประสบการณ์ต่างพื้นที่เพื่อการดูนกที่หลากหลายยิ่งขึ้น ค่ายนี้จะมีรุ่นพี่รุ่นก่อนๆ กลับมาร่วมกิจกรรมด้วยอย่างอบอุ่น

“เราจัดทัวร์รถตะลัยรอบมหาวิทยาลัยเพื่อดูนก เพราะพื้นที่มีความหลากหลาย มีที่ราบลุ่ม บึงน้ำ นาข้าว ที่แห้งแล้ง เป็นป่า นกชายเลนบางชนิดพบได้ที่นี่ บ่อน้ำก็มีนกเป็ดน้ำ เป็ดแมนดาริน เป็ดหางแหลม ในป่าก็มีนกอพยพ มีเหยี่ยวด้วย ส่วนค่าย Bird Camp เราจะเชิญรุ่นพี่และคนที่มีความรู้เรื่องนกไปค่ายทุ่งใหญ่นเรศวร เขาใหญ่ แก่งกระจาน นอกจากนี้ก็จะมีกิจกรรมถ่ายรูปนก เราคงไม่ล่ามัน เก็บภาพความสวยงามไว้อย่างเดียว”

“นิว” ยืนยันว่ากิจกรรมต่างๆ ที่ทำจะเน้นย้ำเรื่องการไม่บุกรุกพื้นที่และรบกวนนก ในการออกค่ายแต่ละครั้งจะมีการสำรวจประชากรนกว่ามีจำนวนเพิ่มหรือลดอย่างไร และที่ขาดไม่ได้คือการละลายพฤติกรรมให้รักและหวงแหนธรรมชาติมากขึ้น

สิเน่หา จ้าวเวหา
การดูนกเมื่อเริ่มต้นไม่จำเป็นต้องอาศัยอุปกรณ์ใดๆ แค่ใช้ใจรักในธรรมชาติและการฝึกดูด้วยตา (โดยมีพี่เลี้ยงให้คำแนะนำ) หลังจากสะสมความรู้แล้วจึงเรียนรู้การใช้อุปกรณ์สองชนิด ได้แก่ กล้องส่องทางไกล (Binocular) ที่ส่องนกได้ในระยะ 10 เมตร หรือกล้องตาเดียว (Telescope) ซึ่งมีระยะซูมไกล ที่ขาดไม่ได้คือคู่มือดูนกในประเทศไทยเพื่อใช้อ้างอิงหรือค้นหาชื่อชนิดของนก

ประธานชมรมพิทักษ์พันธุ์นกกำแพงแสนเปรียบเทียบชมรมฯ ว่า “เหมือนนกที่บินได้ระดับบินร่อนไปเรื่อยๆ” ทุกคนพร้อมต้อนรับนักดูนกที่กำแพงแสน โดยแนะนำช่วงเวลาที่เหมาะสมคือช่วงหน้าหนาวที่นกจะอพยพหนีหนาวจากไซบีเรียมาที่นี่ “นกประจำถิ่นซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของชมรม คือนกกระรางหัวขวาน จะพบเห็นได้บ่อยที่สุด” “นิว” ทิ้งท้าย

สนใจกิจกรรมดูนกติดต่อได้ที่เฟซบุ๊ค “ชมรมพิทักษ์พันธุ์นก กำแพงแสน (Preservation and Conservation of Birds)”

ที่มา : นิตยสาร plook ฉบับที่ 31 เดือนกรกฎาคม 2556