นรรัชต์  ฝันเชียร

        นับว่าเป็นความแตกตื่นในวงการการศึกษาเลยก็ว่าได้ เกี่ยวกับโพสต์ของผู้ปกครองท่านหนึ่งที่ระบุว่าลูกของเขา ซึ่งเป็นนักเรียนวัย 14 ปี กำลังผ่าตัดแก้ปัญหากระดูกสันหลังคด ซึ่งแพทย์ได้ชี้ว่าเกิดเหตุจากการยกของหนัก ทำให้ผู้ปกครองมองว่าเป็นเพราะ ลูกต้องแบกกระเป๋านักเรียนไปโรงเรียน แม้ว่าต่อมาข้อสันนิฐานนี้จะถูกหักล้างโดยแพทย์กระดูก ที่มองว่ากระเป๋านักเรียนนั้นไม่ใช่สาเหตุที่แท้จริงที่ทำให้นักเรียนวัย 14 ปี มีอาการกระดูกสันหลังคด แต่ก็นับเป็นการปลุกกระแสปัญหาการสะพายกระเป๋านักเรียนให้อยู่ในการพูดคุยในโลกออนไลน์อีกครั้ง

        กระเป๋านักเรียน เป็นอุปกรณ์อำนวยความสะดวกที่มีไว้เพื่อเก็บหนังสือ สมุด และอุปกรณ์การเรียนที่เป็นของส่วนตัวต่าง ๆ เพื่อนำไปศึกษาเล่าเรียนที่โรงเรียน โดยมีทั้งแบบที่เป็นเป้สะพายไหล่ กับแบบที่เป็นกระเป๋าหูหิ้ว และในปัจจุบันด้วยปัญหาการที่นักเรียนต้องแบกหนังสือเรียนมาก ๆ ทำให้ส่วนใหญ่เริ่มให้นักเรียนหันไปใช้กระเป๋านักเรียนแบบล้อลากมากขึ้น โดยเฉพาะในเด็กเล็ก

        ในยุคหนึ่ง กระเป๋านักเรียนนับได้ว่าเป็นแฟชั่นในวัยเรียน เด็กในระดับอนุบาลและประถมศึกษาชอบที่จะเลือกกระเป๋านักเรียนตามตัวการ์ตูนที่ชื่นชอบ ในขณะที่ในระดับมัธยมศึกษาอาจมองที่แบรนด์ยอดนิยม ซึ่งหนึ่งในแบรนด์ยอดนิยมของกระเป๋านักเรียนนั้นก็หนีไม่พ้น JACOB ด้วยสนมราคาที่สูงเกินกว่ากระเป๋านักเรียนทั่ว ๆ ไป ทำให้การมีกระเป๋านักเรียนแบรนด์นี้ในครอบครอง คือการแสดงให้เห็นถึงความโดดเด่นในหมู่เพื่อนฝูง จึงมีนักเรียนหลายคนที่อยากเป็นเจ้าของกระเป๋าแบรนด์นี้ นอกจากนี้ยังเป็นกระเป๋านักเรียนที่ขายต่อได้ในราคาดี จึงเป็นของมีราคาชิ้นหนึ่ง ที่น่าจะอยู่ในความทรงจำของใครหลาย ๆ คน

        แม้ว่าปัจจุบันความรู้สึกต่อกระเป๋านักเรียนของนักเรียนทั่วไปอาจจะเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม เพราะส่วนใหญ่โรงเรียนจะสนับสนุนให้นักเรียนใช้กระเป๋าที่เป็นของโรงเรียน แต่กระเป๋านักเรียนก็นับว่าเป็นอุปกรณ์ใส่สัมภาระที่สำคัญและอยู่คู่กับนักเรียนมาช้านาน จนกลายเป็นสัญลักษณ์อย่างหนึ่งของการมาโรงเรียน

        ปัญหาที่เกิดขึ้นกับกระเป๋านักเรียนนั้น อยู่ที่น้ำหนักของกระเป๋า เพราะเนื่องจากความรู้ที่มีมากขึ้น ทำให้นักเรียนจำเป็นต้องมีหนังสือหรืออุปกรณ์ในการเรียน รวมถึงของใช้ส่วนตัวต่าง ๆ ในกระเป๋ามากขึ้น ซึ่งส่งผลให้กระเป๋ามีน้ำหนักที่เกินมาตรฐาน โดยปกติเกณฑ์น้ำหนักของกระเป๋านักเรียนที่เหมาะสมนั้น ควรไม่เกิน 10-20 เปอร์เซ็นต์ของน้ำหนักตัวนักเรียน ซึ่งการที่นักเรียนแบกกระเป๋าที่มีน้ำหนักมากเกินไป อาจส่งผลให้กระดูกสันหลังโค้ง มีอาการปวดหลัง ปวดคอและไหล่ และอาจมีผลต่อความสูงของนักเรียนได้ในระยะยาว นอกจากนั้น ปัญหาเหล่านี้ก็ยังส่งผลต่อประสิทธิภาพการเรียนรู้ของนักเรียนอีกด้วย แต่อย่างไรก็ดี ยังไม่มีงานวิจัยใดที่บ่งชี้อย่างชัดเจนว่า การแบกกระเป๋านักเรียนที่เกินกว่ามาตรฐานนั้นส่งผลให้กระดูกสันหลังผิดรูป แต่การที่นักเรียนต้องแบกกระเป๋านักเรียนที่มีน้ำหนักที่เกินมาตรฐานก็ไม่ใช่ลักษณะที่เหมาะสม

สำหรับแนวทางในการแก้ปัญหาการแบกกระเป๋าที่เกินมาตรฐานของนักเรียนนั้น ผู้เขียนขอเสนอแนวทางที่สามารถส่งเสริมให้นักเรียนดำเนินการได้ ดังนี้

ส่งเสริมให้นักเรียนจัดกระเป๋าตามตารางสอน

        ตารางสอน คือ ตารางที่บันทึกรายการการจัดการเรียนการสอนโดยแยกเป็นวิชา วันเวลา และสถานที่สอน ซึ่งการจัดกระเป๋าตามตารางสอนนั้น เป็นวิธีการจัดระเบียบกระเป๋านักเรียนที่มีมาช้านาน ช่วยให้กระเป๋านักเรียนมีความเป็นระเบียบและเป็นโอกาสดีในการตรวจสอบงานหรือการบ้านที่คั่งค้าง นอกจากนี้การจัดกระเป๋านักเรียนตรงตามตารางสอนในแต่ละวันยังเป็นการสร้างวินัยในตนเอง ช่วยให้เราไม่หลงลืมข้าวของต่าง ๆ ที่จำเป็นต่อการเรียนในแต่ละวัน

        สำหรับคุณครู การส่งเสริมให้นักเรียนจัดกระเป๋าตามตารางสอนนั้น คุณครูจะต้องแจ้งกับนักเรียนแต่เนิ่น ๆ ว่าจะเรียนจากหนังสือเล่มใดในวันเวลาใด ไม่ควรสลับวันที่สอนหรือสลับหนังสือที่จะสอน เพราะนักเรียนอาจไม่ได้เตรียมมา และทำให้นักเรียนมองไม่เห็นความสำคัญของการจัดกระเป๋าตามตารางสอนได้

รณรงค์ให้ใช้กระเป๋านักเรียนแบบลาก

        กระเป๋านักเรียนแบบลาก เป็นกระเป๋านักเรียนที่เกิดขึ้นมาในยุคที่มีกระแสต่อต้านการแบกกระเป๋าที่หนักเกินไปของนักเรียน ซึ่งกระเป๋าแบบลากนี้มีลักษณะคล้ายกับกระเป๋าเดินทางที่มีล้อสามารถลากพื้นได้ ซึ่งทำให้นักเรียนไม่ต้องมีภาระในการแบกน้ำหนักกระเป๋า กระเป๋าแบบนี้เป็นที่นิยมมากโดยเฉพาะในนักเรียนระดับปฐมวัยและประถมศึกษา ซึ่งการสนับสนุนให้นักเรียนในวัยเด็กเล็กใช้กระเป๋าในลักษณะนี้ แม้ราคาอาจจะสูงกว่ากระเป๋าทั่วไป แต่ก็ส่งผลดีต่อสุขภาพของนักเรียนในระยะยาว

จัดพื้นที่ให้นักเรียนเก็บของที่โรงเรียนได้

        หลายโรงเรียนจะมีพื้นที่ให้นักเรียนเก็บสิ่งของส่วนตัวหรือหนังสือเรียนไว้ที่โรงเรียน เช่น ตู้ล็อคเกอร์หรือใต้โต๊ะนักเรียน ซึ่งเป็นการลดภาระสิ่งที่ที่นักเรียนต้องแบกได้ แต่อย่างไรก็ดี แนวทางนี้มีข้อจำกัดหลายอย่างเช่น จำเป็นต้องมีพื้นที่เพียงพอ มีการป้องกันทรัพย์สิน และอาจไม่ใช่แนวทางส่งเสริมให้นักเรียนทบทวนความรู้ที่บ้าน จึงควรพิจารณาวิธีการและมาตรการให้เหมาะสมกับบริบทของโรงเรียน

เปลี่ยนหนังสือเรียนเป็นดิจิทัล

ปัญหาน้ำหนักกระเป๋านักเรียนนั้น ส่วนหนึ่งมาจากหนังสือเรียนที่นักเรียนต้องแบกไปโรงเรียนทุกวัน การใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีโดยการทำหนังสือเรียนทั้งหมด เป็น E-book แล้วให้นักเรียน Download ซึ่งสามารถ Download มาอ่านจากที่ไหนก็ได้ผ่านอุปกรณ์สื่อสาร หรือจัดทำเป็นบทความในเว็บไซต์โรงเรียน เพื่อให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลได้ตามต้องการ  สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้นักเรียนใช้ประโยชน์ในการเรียนรู้จากเทคโนโลยีมากขึ้น และลดปัญหาการแบกกระเป๋าเกินมาตรฐานของนักเรียนตามแนวทางของการศึกษายุคใหม่อีกด้วย แต่อย่างไรก็ดี การใช้แนวทางนี้ โรงเรียนต้องมั่นใจว่านักเรียนมีความพร้อมในเรื่องการใช้เทคโนโลยีและมีอุปกรณ์สื่อสารที่เหมาะสม นอกจากนี้ยังต้องทำความเข้าใจทั้งกับคุณครู นักเรียน ร่วมถึงผู้ปกครอง เพื่อให้เกิดการส่งเสริมแนวทางนี้อย่างเหมาะสม

        ในอนาคตข้างหน้า หนังสือเรียนที่นักเรียนเรียนกันอยู่นี้ทั้งหมด อาจแปลสภาพเป็น E-Book เพื่อให้ง่ายต้องการใช้สอย นักเรียนอาจไม่ต้องหิ้วกระเป๋ามาโรงเรียน เพียงแต่พกอุปกรณ์สื่อสารหรือคอมพิวเตอร์พกพา ก็สามารถมาเรียนได้ แต่ก่อนจะถึงยุคสมัยนั้น การทำให้กระเป๋าที่เกินมาตรฐานของนักเรียนลดลงและไม่เป็นภาระต่อสุขภาพของนักเรียนนั้นจะช่วยให้นักเรียนสนุกกับการมาโรงเรียน และเรียนรู้ได้อย่างมีความสุข เรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องของความอ่อนแอหรือความไม่มีน้ำอดน้ำทน แต่เป็นเรื่องที่ต้องมีการแก้ปัญหา ขนาดเราตัวเองยังไม่ชอบแบกของหนัก ๆ เลย แล้วประสาอะไรกับนักเรียนตัวเล็ก ๆ ล่ะครับ จริงไหม

เอกสารอ้างอิง

https://www.it24hrs.com/2018/heavy-school-bag-dangerous/

https://news.thaipbs.or.th/content/146733