Home
Education
Classroom
Knowledge
Blog
TV
ธรรมะ
กิจกรรม
โครงการทรูปลูกปัญญา

การแต่งตั้งสมเด็จพระสังฆราชองค์ใหม่ "ประมุขแห่งคณะสงฆ์"

Posted By Plookpedia | 15 ก.พ. 60
22,668 Views

  Favorite

หลังจากแผ่นดินไทยสูญสิ้นสมเด็จพระสังฆราชมานานกว่า ๓ ปี จวบจนกาลนี้ ๑๒ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๐ เมื่อเสียงระฆังจากวัดพระแก้วดังก้องกังวาลขึ้นในแผ่นดินรัชกาลที่ ๑๐ นั่นเป็นศุภสัญญาณว่าการสถาปนา "สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก" องค์ที่ ๒๐ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ได้บังเกิดขึ้นแล้ว 

 

http://www.manager.co.th/Weekend/ViewNews.aspx?NewsID=9600000014103
   สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (อัมพร อมฺพโร) พระสังฆราชองค์ที่ ๒๐ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์,
จาก http://www.manager.co.th/Weekend/ViewNews.aspx?NewsID=9600000014103

 

ตำแหน่งสมเด็จพระสังราชมีที่มาอย่างไร?

       คำว่า "สังฆราช" แปลว่า ราชาของสงฆ์ ราชาของหมู่คณะ สมเด็จพระสังฆราช จึงหมายถึง พระมหาเถระผู้เป็นใหญ่สูงสุดในสังฆมณฑล (วงการคณะสงฆ์) และทรงเป็นประธานการปกครองคณะสงฆ์ ตำแหน่งนี้มีที่มาจากคณะสงฆ์ไทยที่นำแบบอย่างมาจากลัทธิลังกาวงศ์นับแต่สมัยกรุงสุโขทัย เมื่อครั้งที่พ่อขุนรามคำแหงมหาราชได้ทรงอัญเชิญพระเถระผู้ใหญ่จากลังกาที่เชี่ยวชาญในพระไตรปิฎก เข้ามาเผยแผ่พระพุทธศาสนาฝ่ายเถรวาทในประเทศไทย

 

https://nooornchurue.wordpress.com/category/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%9C%E0%B8%A2%E0%B9%81%E0%B8%9C%E0%B9%88%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98/
การแพร่กระจายของศาสนาพุทธ นิกายเถรวาท ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
การแพร่กระจายของศาสนาพุทธนิกายเถรวาทในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้, จาก  https://nooornchurue.wordpress.com/category/การเผยแผ่ศาสนาพุทธ/

 

การแต่งตั้งสมเด็จพระสังฆราชองค์ใหม่

    เมื่อตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราชว่างลง กระทรวงศึกษาธิการโดยกรมการศาสนาซึ่งมีอธิบดีเป็นเลขาธิการมหาเถรสมาคม (องค์กรบริหารกิจการพระพุทธศาสนาสูงสุดของประเทศไทย) จะรวบรวมพระประวัติและผลงานของสมเด็จพระราชาคณะทุกรูป (สมณศักดิ์ของพระสงฆ์ไทยที่รองจากสมเด็จพระสังฆราช) เสนอต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ เมื่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการนำเสนอคณะรัฐมนตรีจนผ่านการพิจารณาแล้ว นายกรัฐมนตรีจะเป็นผู้นำขึ้นกราบบังคมทูลพระมหากษัตริย์ให้โปรดทรงพิจารณาวินิจฉัย สถาปนาพระสงฆ์รูปใดรูปหนึ่งขึ้นเป็นสมเด็จพระสังฆราชตามพระราชอัธยาศัย แล้วจึงมีพระบรมราชโองการประกาศสถาปนา ซึ่งนายกรัฐมนตรีจะทำการลงนามรับสนองพระบรมราชโองการต่อไป

 

 

http://www.dra.go.th/th/aboutus.php#s
ตราสัญลักษณ์กรมการศาสนา, จาก http://www.dra.go.th/th/aboutus.php#s

 

http://mahathera.onab.go.th/index.php
ตราสัญลักษณ์มหาเถรสมาคม, จาก http://mahathera.onab.go.th/index.php

   

คุณสมบัติของสมเด็จพระสังฆราช

๑. ต้องเป็นสมเด็จพระราชาคณะ

๒. มีศีลสมาจารวัตรเพียงพร้อม ไม่ด่างพร้อย เป็นที่เคารพสักการะของคณะสงฆ์และประชาชน 

๓. ได้บำเพ็ญศาสนกิจเป็นประโยชน์แก่พระศาสนาและราชอาณาจักรเป็นอย่างมาก ทั้งยังสามารถปฏิบัติภารกิจต่อไปได้

 

   สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ์ บดินทรเทพยวรางกูร ร.๑๐  มีพระราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้แก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายว่าด้วยคณะสงฆ์ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติขึ้นไว้โดยคําแนะนําและยินยอมของสภานิตบัญญัติแห่งชาติ เกิดเป็น  “พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๖๐” ขึ้น  โดยยกเลิกความในมาตรา 7 แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. ๒๕๐๕ ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕  ที่บัญญัติให้เสนอนามสมเด็จพระราชาคณะผู้มีอาวุโสสูงสุดให้เป็นหนึ่งในคุณสมบัติของพระสังฆราช

โดยพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๖๐  จะถวายคืนพระราชอำนาจแด่พระมหากษัตริย์ในการแต่งตั้งสมเด็จพระสังฆราช  จึงได้ใช้ความต่อไปนี้แทน “มาตรา 7 พระมหากษัตริย์ทรงสถาปนาสมเด็จพระสังฆราชองค์หนึ่ง และให้นายกรัฐมนตรีลงนามรับสนองพระบรมราชโองการ”

 

วันสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช

      แต่เดิมทีไม่ได้กำหนดวันสำหรับทำพิธีสถาปนาขึ้นเป็นพิเศษ โดยถือเอาวันเฉลิมพระชนมพรรษาหรือวันฉัตรมงคลเป็นวันพิธีสถาปนา  ขึ้นอยู่กับว่าช่วงเวลาที่กำลังจะมีพิธีสถาปนานั้นอยู่ใกล้กับวันพระราชพิธีใด  

       ต่อมาเมื่อครั้งทรงสถาปนาสมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (จวน อุฎฐายี) ขึ้นเป็นสมเด็จพระสังฆราชใน พ.ศ. ๒๕๐๘ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ร.๙ ทรงดำริว่าตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราชสำคัญยิ่งในพระพุทธศาสนา จึงสมควรจัดพิธีสถาปนาขึ้นเป็นพิเศษต่างหาก ไม่ถือเอาวันเฉลิมพระชนมพรรษา หรือวันฉัตรมงคลเป็นวันสถาปนาเหมือนครั้งในอดีต

 

 

       นับแต่นั้นมาจะทรงมีพระกระแสรับสั่งให้สำนักพระราชวังจัดพิธีการโดยกำหนดวัน เวลา และรายการตามพระราชประเพณีขึ้น ท่ามกลางสังฆมณฑล ณ พระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม  จากนั้นประกอบพิธีเจริญชัยมงคลคาถา และลั่นระฆังทุกวัดทั่วประเทศในช่วงเวลาที่สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวถวายน้ำแด่สมเด็จพระสังฆราชด้วยพระมหาสังข์ทักษิณาวรรต (หอยสังข์ที่เวียนไปทางด้านขวา ตามคติความเชื่อของศาสนาพราหมณ์-ฮินดูถือเป็นสิ่งมงคล)

 

https://www.facebook.com/ArtHistoryClassroom/photos/a.1082028495222248.1073741829.1080964818661949/1260435714048191/?type=3&theater
ภาพจากหนังสือ"พระมหาสังข์พิธี" และ FB Page ห้องเรียนประวัติศาสตร์ศิลป์, 
จาก https://www.facebook.com/ArtHistoryClassroom/photos/a.1082028495222248.1073741829.1080964818661949/1260435714048191/?type=3&theater
 

 

และถวายพระสุพรรณบัฏ คือ “ลานทอง” มีลักษณะเป็นแผ่นทองคำบาง ๆ ทำตามอย่างใบลานที่ใช้ในการจดจารหนังสือและพระธรรมคัมภีร์ โดยนำทองคำไปแผ่ให้มีรูปร่างและความยาวเท่า ๆ กับ ใบลานและจารตัวอักษรเป็นพระนามเต็ม ชื่อพระอารามที่สถิต และข้อความอีกเล็กน้อย พร้อมถวายพระตราตำแหน่ง พัดยศ และเครื่องประกอบสมณศักดิ์ ซึ่งถือเป็นธรรมเนียมปฏิบัติตามโบราณราชประเพณี 

 

https://hilight.kapook.com/view/149136
พระราชพิธีจารึกพระสุพรรณบัฏ, จาก https://hilight.kapook.com/view/149136

 

อำนาจหน้าที่ของสมเด็จพระสังฆราช

       ในอดีตสมเด็จพระสังฆราชมีอำนาจหน้าที่ในการปกคองคณะสงฆ์ตามพระธรรมวินัยและระเบียบแบบแผนในฐานะที่เป็นพระมหาเถระผู้ใหญ่สุดของคณะสงฆ์เท่านั้น เนื่องจากยังไม่มีกฎหมายใด ๆ เกี่ยวกับคณะสงฆ์มารองรับ 

       ต่อมาเมื่อมีการประกาศใช้ พ.ร.บ. คณะสงฆ์ พ.ศ. ๒๔๘๔ อำนาจหน้าที่สมเด็จพระสังฆราชเจ้าจึงกลายเป็นอำนาจสูงสุดเด็ดขาด ไม่ขึ้นกับองค์พระมหากษัตริย์ หรือฝ่ายบ้านเมืองอีก ซึ่งตามกฎหมายสมเด็จพระสังฆราชในฐานะสกลมหาสังฆปริณายกนั้น จะทรงบัญชาการคณะสงฆ์โดยพระองค์เองได้ และในฐานะประธานกรรมการมหาเถรสมาคม ย่อมมีอำนาจหน้าที่รับผิดชอบในการบริหารคณะสงฆ์และกิจการพระศาสนาทั้งหมด

 

 

แหล่งข้อมูล
ประวัติตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราชไทย สืบค้นเมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2560
มหาเถระสมาคม สืบค้นเมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2560
พิธีสถาปนาสังฆราช จากอดีตถึงปัจจุบัน สืบค้นเมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2560
FB Page : ห้องเรียนประวัติศาสตร์ศิลป์ สืบค้นเมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2560
สมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สืบค้นเมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2560
เส้นทางการแต่งตั้งสมเด็จพระสังฆราชองค์ที่ 20 สืบค้นเมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2560
FB Page : คลังประวัติศาสตร์ไทย สืบค้นเมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2560
พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2560 สืบค้นเมื่อวันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2560
พระมหาสังข์พิธี สืบค้นเมื่อวันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2560
เว็บไซต์ทรูปลูกปัญญาดอทคอมเป็นเพียงผู้ให้บริการพื้นที่เผยแพร่ความรู้เพื่อประโยชน์ของสังคม ข้อความและรูปภาพที่ปรากฏในบทความเป็นการเผยแพร่โดยผู้ใช้งาน หากพบเห็นข้อความและรูปภาพที่ไม่เหมาะสมหรือละเมิดลิขสิทธิ์ กรุณาแจ้งผู้ดูแลระบบเพื่อดำเนินการต่อไป
Tags
  • Posted By
  • Plookpedia
  • 15 Followers
  • Follow