การทำน้ำปลา

ปรากฎการณ์ ณ โรงเรียนเทศบาล ๑ บ้านชะอำ (ชะอำวิทยาคาร)

โรงเรียนเทศบาล ๑ บ้านชะอำ (ชะอำวิทยาคาร) ตั้งอยู่ที่เลขที่ ๑๔ ถนนนราธิป ตำบลชะอำ อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี สังกัดเทศบาลเมืองชะอำ จังหวัดเพชรบุรี จัดการศึกษาในระดับช่วงชั้นที่ ๑ – ๒ มีนางกัญญา อยู่อินทร์ เป็นผู้อำนวยการสถานศึกษา ส่งเสริมให้คณะครูผู้รับผิดชอบในการจัดการเรียนรู้กลุ่มการงานอาชีพและ เทคโนโลยี จัดตั้งแหล่งเรียนรู้โรงงานน้ำปลาในโรงเรียน เพื่อให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ผ่านการปฎิบัติจริงเชื่อมโยงระหว่างการศึกษาและ อาชีพให้เป็นวิถีชีวิตเดียวกัน สามารถบูรณาการความรู้จากโรงเรียนไปสู่การสร้างงาน สร้างรายได้ในระหว่างเรียน


ข้อค้นพบ : ต้นคิดของแนวทางการพัฒนา

การที่โรงเรียนตั้งอยู่ในจังหวัดที่ติดกับทะเลนับเป็นข้อได้เปรียบที่สำคัญ ประการหนึ่งที่มีปลาทะเลชุกชุม หาปลาได้ง่าย สามารถที่จะนำปลาทะเลมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ เพื่อเพิ่มมูลค่าได้อย่างหลากหลาย ในส่วนของหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช ๒๕๔๔ ได้กำหนดให้มีการจัดการเรียนรู้ใน ๘ กลุ่มสาระและ ๑ ใน ๘ กลุ่มสาระการเรียนรู้ดังกล่าวได้แก่กลุ่มการงานอาชีพและเทคโนโลยีที่จะต้อง เรียนรู้ในเรื่องต่าง ๆ อาทิ
        - การดำรงชีวิตและครอบครัว
        - การอาชีพ
        - การออกแบบและเทคโนโลยี
        - เทคโนโลยีสารสนเทศ
        - เทคโนโลยีเพื่อการทำงานและอาชีพ
มาตรฐานการจัดการเรียนรู้ของสาระการเรียนรู้กลุ่มการงานอาชีพและเทคโนโลยี กำหนดไว้ในหลายมาตรฐาน เช่น การทำงานเพื่อการดำรงชีวิตและครอบครัวที่เกี่ยวข้องกับงานบ้าน งานเกษตร งานช่าง งานประดิษฐ์ งานธุรกิจ เข้าใจ มีทักษะ มีประสบการณ์ในงานอาชีพสุจริต มีคุณธรรม มีเจตคตีที่ดีต่องานอาชีพเห็นแนวทางในการประกอบอาชีพสุจริต ใช้เทคโนโลยีในการทำงาน การผลิต การออกแบบ การแก้ปัญหา การสร้างงาน การสร้างอาชีพสุจริตอย่างมีความเข้าใจ มีความคิดสร้างสรรค์

จุดหมายที่สำคัญประการหนึ่งของหลักสูตรการศึกษาพุทธศักราช ๒๕๔๔ ก็คือ การมีศักยภาพในการศึกษาต่อและประกอบอาชีพ การจัดการเรียนรู้ที่จะทำให้ผู้เรียนมีทักษะในการประกอบอาชีพได้ กระบวนการจัดการเรียนรู้จะต้องผ่านการฝึกปฎิบัติอย่างเป็นระบบ ด้วยเหตุนี้เองคณะผู้บริหารและครูของโรงเรียนจึงได้นำทรัพยากรที่มีอยู่ใน ท้องถิ่นมาใช้ประโยชน์ในการจัดการศึกษาและส่งเสริมอาชีพ โดยเริ่มจากของใช้ที่จำเป็นสำหรับทุกชีวิตในทุกครัวเรือนก่อน นั่นคือการเรียนรู้ถึงกรรมวิธีและกระบวนในการแปรรูปปลาให้เป็นน้ำปลา


การพัฒนานวัตกรรม

จากแนวคิดดังกล่าวทางโรงเรียนจึงได้จัดทำโครงการโรงงานน้ำปลาในโรงเรียนขึ้น เพื่อใช้เป็นแหล่งการเรียนรู้ทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฎิบัติ ที่จะเชื่อมโยงไปสู่แนวคิดการประกอบอาชีพได้ในอนาคต การจัดการเรียนรู้ในเรื่องน้ำปลาเริ่มต้นขึ้นที่นี่ ซึ่งภายหลังจากเรียนรู้ในเรื่องทฤษฎีแล้วผู้เรียนก็จะได้เรียนรู้ในภาคปฎิ บัติ ซึ่งเป็นการเรียนรู้ที่ผู้เรียนทุกคนจะต้องฝึกปฎิบัติด้วยตนเอง โดยมีขั้นตอนการฝึกปฎิบัติในการทำน้ำปลา ดังนี้
    การเตรียมวัสดุ ประกอบด้วย
       ๑. ปลาไส้ตัน
       ๒. ปลาทูเล็ก
       ๓. ปลาเล็กปลาน้อย
       ๔. ไส้และเหงือกปลาทู
    การหมัก
       ๑. นำวัสดุที่เตรียมไว้หมักรวมกับเกลือประมาณตามสัดส่วนของจำนวนวัสดุ
       ๒. หมักรวมกับเกลือโดยใช้เวลาหมัก ๑ ปี
    การทำน้ำปลา
       ๑. นำน้ำปลาที่ได้จากการหมักไปต้มกับอ้อยทุบ  และสับปะรดเพื่อเพิ่มรสชาติและกลิ่นหอมจากธรรมชาติ
       ๒. ถ้าต้องการให้น้ำปลามีสีสวยงาม นำน้ำตาลทรายไปเคี่ยวให้ไหม้มาผสมกับน้ำปลา
       ๓. นำน้ำปลามากรอง แยกกากทิ้งไว้ให้เย็น
       ๔. นำขวดน้ำปลาไปผึ่งแดด จะทำให้น้ำปลามีสีแดงสวยเพิ่มขึ้น


บทสรุปของความสำเร็จ

การจัดการเรียนรู้ด้วยนวัตกรรมที่เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นนำมาผสมผสานกับ เทคโนโลยีสมัยใหม่ทำให้เกิดมิติใหม่ ๆ ของการเรียนรู้ที่พัฒนาทั้งการศึกษาและอาชีพไปพร้อม ๆ กัน ความสำเร็จของการจัดการศึกษาในโรงเรียนเทศบาล ๑ บ้านชะอำ (ชะอำวิทยาการ) นอกจากผู้เรียนจะเรียนรู้ด้วยการปฎิบัติจริงแล้ว โรงเรียนยังเป็นแหล่งการเรียนรู้ให้แก่ผู้ปกครอง ประชาชนในชุมชนได้เข้ามาศึกษาเรียนรู้ถึงวิธีการทำน้ำปลาที่ปลอดสารวัตถุกัน เสียแต่ยังคงมีคุณภาพที่ดีปลอดภัยแก่สุขภาพของผู้บริโภค ซึ่งประชาชนให้ความเชื่อมั่นศรัทธาเพราะโรงเรียนเองก็ใช้น้ำปลาที่ได้ไปใช้ ในการจัดทำโครงการอาหารกลางวัน ผลิตน้ำปลาจำหน่วยภายใต้น้ำปลาตราเทวดาที่มีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับของชุมชน