วันออกพรรษา

 วันออกพรรษา กำลังจะมาถึงในวันที่ 18 ตุลาคม (2548) นี้แล้ว  ถ้าจะถามถึงความหมายของวันสำคัญนี้กับพุทธศาสนิกชน ส่วนใหญ่ก็จะตอบได้ตรงกันว่า คือวันที่พระภิกษุสงฆ์ พ้นจากกำหนดที่ต้องจำพรรษาอยู่ประจำที่ตามพระวินัยกำหนด  พ้นจากนี้แล้วพระภิกษุท่านก็สามารถจะจาริกไปแรมคืนที่อื่นได้   ความจริงยังมีความสำคัญเกี่ยวกับวันออกพรรษาอีกหลายประการที่ไม่ค่อยมีใครกล่าวถึง  อาจจะเนื่องด้วยเห็นว่าเป็นกิจของสงฆ์  แต่ถ้าคิดดูให้ดีจะพบว่า คนทั่วไปหรือฆราวาสสามารถจะนำสังฆกิจนั้นมาประยุกต์ใช้กับชีวิตประจำวัน นอกเหนือจากการทำบุญตักบาตรรักษาศีลฟังธรรมได้  อย่างน้อยที่สุดคือการทำปวารณา  ซึ่งมีที่มาจากในสมัยพุทธกาล พระภิกษุได้แยกย้ายกันจำพรรษาตามอารามต่างๆ รอบนครสาวัตถีและได้ตั้งกติกาว่าจะไม่พูดกัน ใครมีธุระอะไรก็ทำไป  ทั้งนี้ เพื่อป้องกันการกระทบกระทั่ง  ขัดแย้งกัน จะได้อยู่เป็นสุขตลอดพรรษา  เมื่อถึงวันออกพรรษาพระภิกษุทั้งหลายได้ไปเฝ้าพระพุทธเจ้าที่ประทับจำพรรษาอยู่  ณ. เชตวันมหาวิหาร กรุงสาวัตถี กราบทูลเรื่องทั้งหมดให้ทรงทราบ พระพุทธเจ้าทรงตำหนิว่าอยู่กันเหมือนแพะ แกะ ฝูงปศุสัตว์  แล้วทรงมีพุทธานุญาตให้พระภิกษุกระทำปวารณาต่อกันในสามลักษณะ คือด้วยการเห็นก็ดี ด้วยการได้ยินก็ดี ด้วยการสงสัยก็ดี  ดังนั้น ในวันออกพรรษา พระภิกษุจึงกระทำปวารณาต่อกัน

“ปวารณา” คือ การเปิดโอกาสให้ผู้อื่นว่ากล่าวตักเตือนตนเองได้โดยไม่โกรธเคืองกัน  ผู้ว่ากล่าวจะต้องตักเตือนด้วยความมีเมตตาทั้งกาย วาจา ใจพร้อมมูล ตักเตือนผู้อื่นด้วยความปรารถนาดี  ผู้ถูกว่ากล่าวตักเตือนก็ต้องมีใจกว้าง มองเห็นความปรารถนาดีของผู้ว่ากล่าวตักเตือน  ดีใจดังมีผู้มาบอกขุมทรัพย์ให้   การปวารณานี้เองเป็นคุณธรรมที่ถึงแม้จะเป็นกิจที่สงฆ์กระทำในวันออกพรรษา  แต่ฆราวาสทั่วไปก็อาจนำมาประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์กับครอบครัวและสังคมของตนได้เป็นอย่างดี

เรียบเรียงจาก : ชีวิตไทยชุดบรรพบุรุษของเรา : สวทช : 2540

ข้อมูลจาก : บทความพิเศษ ประกอบรายการของสถานีวิทยุ อสมท.  เรื่อง "วันออกพรรษา"  ผลิตโดย ส่วนสนับสนุนการผลิตวิทยุ งานบริการการผลิต ฝ่ายออกอากาศวิทยุ กรุงเทพ