ในปี พ.ศ.​ 2532 ผู้นำทั่วโลกได้ร่วมสัญญากับเด็กๆ ทุกคนว่า จะให้ความคุ้มครองดูแลอย่างเต็มความสามารถ และเท่าเทียมกัน เรียกสัญญานี้ว่า อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยสิทธิเด็ก ประกอบด้วยสิทธิขั้นพื้น 4 ด้าน ได้แก่ สิทธิที่จะมีชีวิตรอด สิทธิที่จะได้รับการปกป้องคุ้มครอง สิทธิในการพัฒนา และสิทธิในการมีส่วนร่วม ถือเป็นข้อตกลงด้านสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศที่ได้รับการรับรองมากที่สุดในโลก

อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยสิทธิเด็ก

อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยสิทธิเด็ก (United Nations Convention on the Rights of the Child) ได้รับการลงนามโดย สมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ เมื่อวันที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ.​ 2532 และเริ่มใช้บังคับในวันที่ 2 กันยายน พ.ศ. 2533 เมื่อได้รับสัตยาบันครบ 20 ประเทศแรก

ประเทศไทยลงนามเข้าร่วมเป็นภาคีเมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2535 ปัจจุบัน มีประเทศเป็นภาคีแห่งอนุสัญญานี้แล้ว 196 ประเทศ (สมาชิกทุกประเทศของสหประชาชาติ ยกเว้น สหรัฐอเมริกา) ถือเป็นข้อตกลงด้านสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศที่ได้รับการรับรองมากที่สุดในโลก

นิยามคำว่า “เด็ก”

สำหรับประเทศไทย เด็ก คือ ผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปี ตามอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็กของสหประชาชาติ (กฎหมายของบางประเทศอาจกำหนดไว้เป็นอย่างอื่น)

สิทธิพื้นฐานของเด็ก 4 ด้าน

สิทธิขั้นพื้นฐานของเด็ก ตั้งอยู่บนหลักการไม่เลือกปฏิบัติ และถือประโยชน์สูงสุดของเด็ก มี 4 ด้าน ดังนี้

1. สิทธิที่จะมีชีวิตรอด

ตัวอย่างเช่น สิทธิที่จะมีชีวิตรอดตั้งแต่แรกเกิด ได้รับการจดทะเบียนเกิด มีชื่อ มีสัญชาติ ได้รับการเลี้ยงดูจากบิดามารดา ไม่ถูกแยกจากครอบครัว ได้รับอาหารที่มีประโยชน์เพียงพอ ได้รับการดูแลสุขภาพขั้นพื้นฐาน

2. สิทธิที่จะได้รับการปกป้องคุ้มครอง

ตัวอย่างเช่น ได้รับความคุ้มครองจากการใช้ความรุนแรง ทั้งร่างกาย และจิตใจ จากการใช้แรงงานผิดกฎหมาย การทำงานอันตราย จากสารอันตราย สารมีพิษ และสิ่งเสพติดต่างๆ จากการค้ามนุษย์ การล่วงละเมิดทางเพศ และการแสวงประโยชน์กับเด็กในทุกรูปแบบ

3. สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา

ตัวอย่างเช่น ได้รับบริการพัฒนาปฐมวัย ได้รับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ได้รับการดูแลให้มีชีวิตที่ปกติสุข แม้จะมีความจำเป็นพิเศษ เช่น พิการ เพื่อให้สามารถเติบโตพึ่งพาตนเองได้อย่างเต็มศักยภาพ 

4. สิทธิที่จะมีส่วนร่วม

ตัวอย่างเช่น สามารถแสดงความคิดเห็นได้อย่างเสรี ได้รับบทบาทในเรื่องที่ส่งผลกระทบ หรือมีส่วนโดยตรงกับตัวเด็ก และเยาวชนเอง โดยความคิดเห็น และบทบาทดังกล่าวของเด็ก จะต้องได้รับการพิจารณาอย่างจริงจังตามสมควร