พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาแห่งปัญญา ที่สอนให้มนุษย์รู้จักแยกแยะดีชั่ว และดำเนินชีวิตอย่างมีสติและเมตตา หนึ่งในคำสอนที่สำคัญของพระพุทธเจ้า เรียกว่า หลักธรรมโอวาท 3 หรือ “โอวาทปาติโมกข์” ซึ่งเป็นหลักปฏิบัติพื้นฐานที่นำไปสู่ความพ้นทุกข์

 

แม้เด็กประถมจะยังเล็ก แต่ก็สามารถเรียนรู้และนำหลักธรรมโอวาท 3 ไปใช้ได้ เพื่อเติบโตเป็นคนดีของสังคม

1. ไม่ทำชั่วทั้งปวง — ทุจริต 3

การไม่ทำชั่ว คือการละเว้นจากความประพฤติที่ไม่ดี ไม่ทำร้ายตนเองและผู้อื่น ซึ่งในพระพุทธศาสนาเรียกว่า “ทุจริต 3” ได้แก่

- กายทุจริต ทำชั่วทางกาย เช่น ทำร้ายร่างกาย ขโมยของ

- วจีทุจริต ทำชั่วทางวาจา เช่น พูดโกหก พูดหยาบ พูดส่อเสียด

- มโนทุจริต ทำชั่วทางใจ เช่น คิดริษยา คิดอาฆาต คิดอยากได้ของผู้อื่น

เด็กๆ ควรฝึกตนไม่ทำทุจริต 3 เช่น ไม่แกล้งเพื่อน ไม่โกหกพ่อแม่ ไม่คิดไม่ดีต่อคนอื่น การหลีกเลี่ยงความชั่วคือ การดูแลใจไม่ให้เศร้าหมอง

 

2. ทำความดีให้ถึงพร้อม — สุจริต 3 และพรหมวิหาร 4

การทำความดี หมายถึง การปฏิบัติตนให้ดีทั้งทางกาย วาจา และใจ หรือที่เรียกว่า “สุจริต 3” ได้แก่

- กายสุจริต ทำดีด้วยร่างกาย เช่น ช่วยพ่อแม่ทำงาน แบ่งของเล่นกับเพื่อน

- วจีสุจริต พูดดี เช่น พูดไพเราะ ให้กำลังใจ ไม่พูดหยาบ

- มโนสุจริต คิดดี เช่น คิดเมตตา คิดอยากช่วยเหลือผู้อื่น

 

นอกจากนั้น ยังควรฝึกความเมตตาผ่านหลัก “พรหมวิหาร 4” ซึ่งเป็นธรรมของผู้มีใจสูง ได้แก่

- เมตตา ปรารถนาให้ผู้อื่นมีความสุข

- กรุณา ปรารถนาให้ผู้อื่นพ้นจากความทุกข์

- มุทิตา ยินดีเมื่อผู้อื่นได้ดี

- อุเบกขา วางใจเป็นกลาง ไม่ลำเอียง

เด็กที่มีพรหมวิหาร 4 จะเป็นที่รักของเพื่อนและผู้ใหญ่ เพราะมีน้ำใจ ไม่อิจฉา และรู้จักให้อภัย

 

3. ทำจิตใจให้บริสุทธิ์ — บริหารจิต เจริญปัญญา

การทำจิตใจให้บริสุทธิ์ หมายถึง การฝึกจิตใจไม่ให้ขุ่นมัวด้วยความโกรธ ความหลง หรือความโลภ

เด็กๆ สามารถฝึกจิตให้สะอาดบริสุทธิ์ได้ด้วยการ บริหารจิต เช่น

- การนั่งสมาธิ

- การฝึกสติรู้ทันอารมณ์

- การหายใจเข้า-ออกช้าๆ เพื่อให้จิตใจสงบ

 

เมื่อจิตใจสงบ ก็สามารถเจริญปัญญา หรือการใช้ความคิดพิจารณาอย่างถูกต้อง เช่น

- คิดว่าอะไรควรทำ อะไรไม่ควร

- เข้าใจว่า ความสุขไม่ได้อยู่แค่สิ่งของ แต่เกิดจากความพอใจในสิ่งที่มี

- เห็นคุณค่าของตนเองและผู้อื่น

เด็กที่มีจิตใจบริสุทธิ์และใช้ปัญญาในการคิด จะเป็นคนที่ใจเย็น มีเหตุผล และแก้ปัญหาได้ดี