ขงจื๊อ หรือขงจื่อ (Confucius) เป็นนักปราชญ์ และนักคิดคนสำคัญของประเทศจีนในสมัยโบราณ ขงจื๊อได้รับการยกย่องว่าเป็นครูผู้ยิ่งใหญ่ เพราะท่านได้วางแนวคิด และหลักคำสอนที่มุ่งเน้นเรื่องศีลธรรม จริยธรรม และการปกครองบ้านเมืองด้วยความยุติธรรม หลักคำสอนของขงจื๊อได้กลายเป็นรากฐานของวัฒนธรรมจีน และยังมีอิทธิพลต่อหลายประเทศในเอเชีย รวมทั้งประเทศไทย

1. ชีวิตในวัยเด็ก

ขงจื๊อมีชื่อเดิมว่า "ขงชิว" เกิดเมื่อประมาณ 551 ปีก่อนคริสตกาล ที่แคว้นหลู่ (ปัจจุบันคือมณฑลซานตง ประเทศจีน) ครอบครัวของขงจื๊อไม่ร่ำรวย และบิดาเสียชีวิตตั้งแต่ท่านยังเด็ก ทำให้ท่านเติบโตขึ้นมาในความลำบาก แต่ด้วยความมุ่งมั่น ขงจื๊อจึงใฝ่เรียนหนังสือ และสนใจศึกษาความรู้ตั้งแต่ยังเล็ก

2. การศึกษาและการสอน

ขงจื๊อมีความตั้งใจที่จะเรียนรู้ทั้งด้านวรรณกรรม ประวัติศาสตร์ ดนตรี และการเมือง เมื่อโตขึ้นท่านได้เป็นครู และเปิดโรงเรียนรับศิษย์โดยไม่เลือกชนชั้น ไม่ว่าจะเป็นคนจนหรือคนรวยก็สามารถมาเรียนได้ แนวคิดนี้ถือว่าก้าวหน้ามากในสมัยนั้น

3. หลักคำสอนของขงจื๊อ

- เหริน (仁 มนุษยธรรม) การปฏิบัติต่อผู้อื่นด้วยความเห็นอกเห็นใจและเคารพ

- อี้ (義 ความยุติธรรม) การกระทำที่สอดคล้องกับหลักศีลธรรม และคุณธรรม

- หลี่ (禮 จารีตประเพณี) การปฏิบัติตนตามระเบียบแบบแผน และพิธีกรรมที่ถูกต้อง

- จื้อ (智 ความรู้) การแสวงหาความรู้และปัญญา

- ซิ่น (信 ความซื่อสัตย์) การเป็นผู้มีความซื่อสัตย์และน่าเชื่อถือ

คำสอนเหล่านี้ถูกรวบรวมไว้ในหนังสือที่ชื่อว่า “หลุนอฺวี่” ซึ่งเป็นบันทึกคำสอนและข้อคิดของท่าน

4. ผลงานและอิทธิพล

แม้ขงจื๊อจะไม่ได้รับตำแหน่งใหญ่โตทางการเมือง แต่แนวคิดและคำสอนของท่านกลับมีอิทธิพลต่อการปกครองประเทศ และการดำเนินชีวิตของผู้คนมายาวนานหลายพันปี นอกจากนี้ คำสอนของขงจื๊อยังแพร่หลายไปยังประเทศต่างๆ เช่น เกาหลี ญี่ปุ่น และเวียดนาม รวมทั้งมีการยึดถือในบางส่วนของสังคมไทยด้วย

5. การยกย่อง

ขงจื๊อได้รับการยกย่องว่าเป็น “มหาปราชญ์แห่งแผ่นดินจีน” และได้รับการเคารพนับถือจากผู้คนทั่วโลกจนถึงปัจจุบัน มีการสร้างศาลาขงจื๊อ (วัดขงจื๊อ) ขึ้นในหลายแห่ง เพื่อเป็นสถานที่เคารพบูชา และศึกษาหลักธรรมของท่าน