ธรรมชาติไม่เพียงแค่สวยงาม แต่ยังเป็นแหล่งกำเนิดของวิถีชีวิต และวัฒนธรรมไทยในแต่ละภูมิภาคอีกด้วย สภาพแวดล้อมอย่างแม่น้ำ ภูเขา หรือทะเล ไม่ได้เป็นเพียงฉากหลังของการใช้ชีวิตเท่านั้น แต่ยังมีผลต่อ "วิถีชีวิต" ของผู้คน และก่อให้เกิด "วัฒนธรรม" ที่แตกต่างกันออกไปในแต่ละภูมิภาค

สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและวิถีชีวิต

สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ หมายถึง สิ่งที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เช่น ภูเขา แม่น้ำ ป่าไม้ ทะเล และดินฟ้าอากาศ สิ่งเหล่านี้มีอิทธิพลต่อการใช้ชีวิตของผู้คนในแต่ละภูมิภาคอย่างชัดเจน

- คนที่อยู่ใกล้แม่น้ำ เช่น ภาคกลาง จะมีวิถีชีวิตที่เกี่ยวข้องกับน้ำ เช่น การทำนา ปลูกข้าว และการสัญจรทางเรือ

- คนที่อยู่ในพื้นที่ภูเขา เช่น ภาคเหนือ มักปลูกพืชเมืองหนาว เช่น กาแฟ หรือชา และนิยมสร้างบ้านแบบยกพื้น เพื่อให้เหมาะกับภูมิประเทศ

- คนในภาคใต้ ซึ่งมีทะเลทั้งสองด้าน มีวิถีชีวิตเกี่ยวกับการทำประมง ดำน้ำ หาหอย และสร้างเรือไม้ท้องถิ่น

- ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งมีที่ดินแห้งแล้งในบางช่วงเวลา ผู้คนมักปลูกพืชที่ทนแล้งได้ เช่น มันสำปะหลัง และมีการเลี้ยงสัตว์ควบคู่ไปด้วย

การสร้างสรรค์วัฒนธรรมจากธรรมชาติ

เมื่อผู้คนใช้ชีวิตในแต่ละสภาพแวดล้อมไปนานๆ ก็เกิดการเรียนรู้ ถ่ายทอด และปรับตัว จนกลายเป็นวัฒนธรรมของแต่ละพื้นที่ เช่น

- อาหาร คนภาคอีสานมีวัฒนธรรมการทำอาหารรสจัด ใช้วัตถุดิบท้องถิ่น เช่น ปลาร้า ข้าวเหนียว สะท้อนจากสภาพดินฟ้าอากาศและการหาวัตถุดิบ

- บ้านเรือน บ้านในภาคเหนือมักมุงหลังคาด้วยไม้ไผ่หรือหญ้าแฝก ส่วนภาคกลางมักเป็นบ้านใต้ถุนสูง ป้องกันน้ำท่วม

- เสื้อผ้า ภาคใต้มีผ้าบาติกสีสันสดใส ส่วนภาคเหนือมีผ้าทอมือแบบพื้นบ้าน เช่น ผ้าซิ่น หรือผ้าตีนจก

- เทศกาล เช่น "ประเพณีไหลเรือไฟ" ของชาวอีสานริมแม่น้ำโขง หรือ "ประเพณีลอยกระทง" ที่เกี่ยวข้องกับแม่น้ำในภาคกลาง