ภูมิปัญญาไทย คือ ความรู้ ความสามารถ และความคิดสร้างสรรค์ที่บรรพบุรุษไทยได้คิดค้น และสืบทอดกันมาอย่างยาวนาน ภูมิปัญญาเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงความเก่งกาจ ความประณีต และความรักในศิลปวัฒนธรรมของคนไทย ซึ่งในสมัยรัตนโกสินทร์ก็มีภูมิปัญญาหลายด้านที่โดดเด่น และควรค่าแก่การอนุรักษ์ไว้ โดยเฉพาะทางด้านศิลปกรรม และวรรณกรรม

1. ภูมิปัญญาทางด้านศิลปกรรม

ศิลปกรรมในสมัยรัตนโกสินทร์มีความสวยงาม อ่อนช้อย และแสดงถึงเอกลักษณ์ของความเป็นไทยอย่างชัดเจน ตัวอย่างเช่น

- การสร้างสถาปัตยกรรมไทย เช่น พระบรมมหาราชวัง วัดพระแก้ว และวัดอรุณราชวราราม ซึ่งล้วนมีลวดลายงดงาม การลงรักปิดทอง การประดับกระเบื้องเคลือบ และการใช้สีสันที่สดใส

- จิตรกรรมฝาผนัง ในโบสถ์และวิหารที่เล่าเรื่องราวพุทธประวัติ นิทานชาดก หรือวรรณคดีไทย เช่น รามเกียรติ์ โดยใช้เทคนิคการวาดที่ละเอียด ประณีต และมีความหมาย

- งานหัตถกรรมไทย เช่น งานแกะสลักไม้ งานเครื่องเบญจรงค์ งานช่างทอง และงานปั้น ซึ่งแสดงถึงความสามารถและความตั้งใจของช่างไทยโบราณ

ศิลปกรรมเหล่านี้ไม่เพียงเป็นงานสวยงาม แต่ยังเป็นสมบัติของชาติที่บ่งบอกถึงรากเหง้าทางวัฒนธรรมที่ควรอนุรักษ์ไว้

2. ภูมิปัญญาทางด้านวรรณกรรม

วรรณกรรมไทยในสมัยรัตนโกสินทร์เป็นผลงานที่ทรงคุณค่า และได้รับความนิยมจนถึงปัจจุบัน เนื้อหาในวรรณกรรมสะท้อนชีวิต ความคิด ความเชื่อ และค่านิยมของสังคมไทยได้อย่างลึกซึ้ง ตัวอย่างที่สำคัญ เช่น

- รามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช นำเรื่องรามายณะจากอินเดียมาดัดแปลงเป็นแบบไทยอย่างวิจิตร

- บทละครเรื่องอิเหนา และ บทละครนอกเรื่องสังข์ทอง ซึ่งเป็นผลงานในสมัยรัชกาลที่ 1-3 ใช้ในการแสดงละครหลวง

- นิราศต่างๆ เช่น นิราศภูเขาทอง ของสุนทรภู่ ที่เล่าการเดินทางผ่านบทกลอนอย่างไพเราะและลึกซึ้ง

- บทเห่เรือ และ กลอนเพลงยาว ที่ใช้ในราชสำนักเพื่อความบันเทิง และประกอบพิธีกรรม

วรรณกรรมเหล่านี้ไม่เพียงให้ความรู้และความสนุกสนาน แต่ยังสอนให้เด็กรู้จักความรักชาติ ความกตัญญู และความดีงาม