สมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีของไทยยาวนานกว่า 400 ปี มีทั้งความรุ่งเรือง และความยากลำบากจากสงคราม แต่ในช่วงเวลานั้นก็มีบุคคลสำคัญหลายพระองค์ และกลุ่มบุคคล ที่ได้เสียสละ กอบกู้บ้านเมือง และสร้างความเจริญให้แก่ชาติไทย ผลงานและคุณความดีเหล่านี้ทำให้เราคนไทยรุ่นหลังภาคภูมิใจ และควรศึกษาเป็นแบบอย่าง

1. สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง)

สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 ทรงเป็นปฐมกษัตริย์ผู้สถาปนากรุงศรีอยุธยา เมื่อปี พ.ศ. 1893 พระองค์ทรงเลือกชัยภูมิที่เหมาะสมในการตั้งราชธานี อยู่บริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา ทำให้การเพาะปลูกอุดมสมบูรณ์ และการค้าขายเจริญรุ่งเรือง พระองค์ยังได้วางรากฐานการปกครอง กฎหมาย และการทูต ทำให้อยุธยาเป็นราชธานีที่มั่นคงและเจริญรุ่งเรืองยาวนาน

2. สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ

ทรงครองราชย์ในช่วง พ.ศ. 1991-2031 เป็นกษัตริย์ที่มีพระปรีชาสามารถในการปกครอง โดยแบ่งการปกครองออกเป็น “เวียง วัง คลัง นา” แยกอำนาจของสงฆ์กับบ้านเมือง และทรงจัดระเบียบการปกครองแยกฝ่ายทหาร และฝ่ายพลเรือนให้ชัดเจน ซึ่งเป็นพื้นฐานให้ราชอาณาจักรมีความมั่นคง พระองค์ยังทรงอุปถัมภ์พระพุทธศาสนา มีการจัดการศึกษาในวัด และยังทรงทำให้บ้านเมืองเจริญทั้งด้านการเมือง เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม

3. สมเด็จพระนเรศวรมหาราช

พระองค์ทรงเป็นวีรกษัตริย์ผู้กอบกู้เอกราชของชาติไทยจากพม่า ผลงานสำคัญที่เราคนไทยภาคภูมิใจมากที่สุดคือ การประกาศอิสรภาพที่เมืองแครง และการกระทำยุทธหัตถีชนะพระมหาอุปราชา ทำให้ไทยรอดพ้นจากการตกเป็นเมืองขึ้นของพม่า พระองค์ทรงเป็นสัญลักษณ์แห่งความกล้าหาญ ความเสียสละ และความรักชาติ

4. สมเด็จพระนารายณ์มหาราช

พระองค์เป็นกษัตริย์ที่ทรงพระปรีชามาก โดยเฉพาะด้านการทูต และความสัมพันธ์กับต่างประเทศ พระองค์ทรงเปิดประเทศติดต่อกับนานาชาติ เช่น ฝรั่งเศส ฮอลันดา และเปอร์เซีย ทำให้การค้าขายระหว่างประเทศเจริญรุ่งเรือง อยุธยาจึงเป็นศูนย์กลางการค้าสำคัญในภูมิภาค พระองค์ยังทรงสนับสนุนวิทยาการใหม่ๆ จากตะวันตก ทำให้บ้านเมืองก้าวหน้ามากขึ้น

5. ชาวบ้านบางระจัน

ชาวบ้านบางระจันเป็นกลุ่มชาวบ้านธรรมดา ที่รวมใจกันต่อสู้กับกองทัพพม่าที่เข้ามารุกราน โดยไม่มีอาวุธที่ทันสมัย แต่ใช้ความสามัคคี ความกล้าหาญ และความรักชาติเป็นกำลังใจ แม้ในที่สุดจะไม่สามารถต้านทานกองทัพพม่าได้ แต่การต่อสู้ของชาวบ้านบางระจัน ได้สร้างแรงบันดาลใจให้คนไทยรักชาติและเสียสละเพื่อแผ่นดิน