สมัยกรุงศรีอยุธยา (พ.ศ. 1893–2310) เป็นช่วงเวลาที่บ้านเมืองของไทยมีความเจริญรุ่งเรืองมาก ทั้งด้านการเมือง การปกครอง เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม สิ่งที่สะท้อนความรุ่งเรืองของสมัยนี้ได้ชัดเจนคือ ภูมิปัญญาไทย ที่สืบทอดกันมาหลายด้าน ทั้งงานศิลปะ การค้าขาย และการประพันธ์วรรณกรรม ภูมิปัญญาเหล่านี้ ไม่เพียงแต่ทำให้คนในสมัยนั้นมีความสุขและความเจริญ แต่ยังกลายเป็นมรดกอันมีค่า ที่คนไทยรุ่นหลังภาคภูมิใจ

1. ศิลปกรรม

ศิลปกรรมในสมัยอยุธยาได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่องและมีเอกลักษณ์เฉพาะ เช่น

- สถาปัตยกรรม มีการสร้างวัด วัง และเจดีย์ที่มีความงดงาม เช่น วัดพระศรีสรรเพชญ์ วัดไชยวัฒนาราม และเจดีย์ทรงลังกา ที่นิยมกันมากในยุคนั้น

- จิตรกรรมฝาผนัง ภายในวัดมักเขียนเรื่องราวชาดก หรือพุทธประวัติ แสดงถึงความศรัทธาในพระพุทธศาสนา และความสามารถของช่างไทย

- ประติมากรรม การสร้างพระพุทธรูปมีลักษณะสง่างาม เช่น พระพุทธรูปปางมารวิชัย ที่แสดงความอ่อนช้อย และศิลปะอันละเอียดประณีต

2. การค้า

กรุงศรีอยุธยาเป็นศูนย์กลางการค้าสำคัญในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เนื่องจากตั้งอยู่ในทำเลที่ดีติดแม่น้ำเจ้าพระยา ทำให้มีเรือสินค้าต่างชาติเข้ามาค้าขายจำนวนมาก เช่น จีน ญี่ปุ่น อินเดีย เปอร์เซีย และชาติยุโรป เช่น โปรตุเกส ฮอลันดา และฝรั่งเศส

คนไทยในสมัยนั้นมีภูมิปัญญาในการผลิตสินค้าเพื่อการค้าขาย เช่น

- การทำนา และส่งออกข้าว

- การทำหัตถกรรม เช่น ผ้าไหม เครื่องถ้วยชาม

- การค้าทางเรือ โดยใช้เรือสำเภา ซึ่งเป็นภูมิปัญญาการเดินเรือของคนไทย

3. วรรณกรรม

สมัยอยุธยาเป็นช่วงที่มีวรรณกรรมเจริญรุ่งเรืองมาก ทั้งที่เกี่ยวกับศาสนาและความบันเทิง เช่น

- วรรณกรรมทางศาสนา เช่น "ไตรภูมิพระร่วง" ที่อธิบายเรื่องโลกและหลักธรรม

- วรรณกรรมทางการเมืองและการประวัติศาสตร์ เช่น "พงศาวดารกรุงศรีอยุธยา" ที่บันทึกเหตุการณ์บ้านเมือง

- วรรณกรรมเพื่อความบันเทิง เช่น "ลิลิตพระลอ" และ "กาพย์ห่อโคลงนิราศ" แสดงถึงความสามารถในการแต่งร้อยกรองที่ไพเราะงดงาม