การนับระยะเวลาในชีวิตประจำวัน จะนับตั้งแต่หลักวินาที นาที ชั่วโมง วัน เดือน และปี แต่การระบุระยะเวลาของเหตุการณ์ในหน้าประวัติศาสตร์ ซึ่งผ่านไปเนิ่นนานแล้ว อาจต้องนับเป็นสิบปี ร้อยปี หรือพันปีขึ้นไป ซึ่งมีคำเฉพาะสำหรับการเรียกแต่ละช่วงระยะเวลาดังกล่าว คือ ทศวรรษ ศตวรรษ และสหัสวรรษ

คำว่า “วรรษ” เป็นคำยืมจากภาษาสันสกฤต (บาลีคือ วัสสา) แปลว่า ฤดูฝน (พรรษ พรรษา) มีนัยยะถึงจำนวนปี เช่น บวชมา 3 พรรษา (ฤดูฝน) แล้ว ก็เท่ากับว่าบวชมา 3 ปีแล้ว

คำว่า “ทศ” แปลว่า สิบ ทศวรรษจึงหมายถึงช่วงเวลา 10 ปี (Decade)

คำว่า “ศต” แปลว่า ร้อย ศตวรรษจึงหมายถึงช่วงเวลา 100 ปี (Century)

คำว่า “สหัส” แปลว่า พัน สหัสวรรษจึงหมายถึงช่วงเวลา 1,000 ปี (Millennium)

พุทธศักราช

พุทธศักราช ย่อว่า พ.ศ. เริ่มนับเมื่อสมเด็จพระสัมมาพระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพานเป็น พ.ศ. 0 เมื่อทรงนิพพานแล้วครบ 1 ปี นับเป็น พ.ศ. 1 (เท่ากับว่าขึ้นพุทธศักราชใหม่ในวันเพ็ญเดือนวิสาขะของแต่ละปี) แต่ในปัจจุบัน ไทยยึดเอาวันที่ 1 มกราคมของทุกปี เป็นวันขึ้นพุทธศักราชใหม่

คริสต์ศักราช

คริสต์ศักราช ย่อว่า ค.ศ. เริ่มนับเมื่อพระเยซูประสูติเป็น ค.ศ. 1 ทันทีโดยไม่มี ค.ศ. 0 ปัจจุบันวันที่ 1 มกราคมของทุกปี เป็นวันขึ้นคริสต์ศักราชใหม่แบบสากล

ทศวรรษ

การใช้ทศวรรษปรากฏในการนับปีแบบคริสต์ศักราชเท่านั้น และมีลักษณะการใช้งานเฉพาะตัว แตกต่างจากการใช้งานศตวรรษ และสหัสวรรษ

การใช้งานทศวรรษไม่ได้ใช้เพื่อนับลำดับ จึงไม่มีการใช้ว่า “ทศวรรษที่ 199” เพื่อแทนช่วงปี ค.ศ. 1981-1990 แต่จะใช้เพื่อบอกช่วง 10 ปีที่เลขหลักสิบซ้ำกัน เช่น “ทศวรรษ 1980” จะหมายถึงตั้งแต่ปี ค.ศ. 1980-1989 (เลข 8 ที่เป็นหลักสิบซ้ำกัน) และมักเติม “s” ข้างหลังด้วย เช่น “ทศวรรษ 1980s”

ศตวรรษ

การใช้งานศตวรรษสามารถใช้ได้ทั้งคริสต์ศตวรรษ และพุทธศตวรรษ ซึ่งหากไม่ระบุให้ชัดเจนว่าหมายถึงพุทธศตวรรษ โดยหลักสากลจะหมายถึงคริสต์ศตวรรษเสมอ

การใช้งานศตวรรษจะใช้เพื่อนับลำดับร้อยปี เช่น “ศตวรรษที่ 20” จะหมายถึงช่วงปี ค.ศ. 1901-2000 และ “พุทธศตวรรษที่ 26” จะหมายถึงช่วงปี พ.ศ. 2501-2600 เป็นต้น

ศตวรรษที่ 1 หมายถึง ปีที่ 1-100

ศตวรรษที่ 9 หมายถึง ปีที่ 801-900

ศตวรรษที่ 10 หมายถึง ปีที่ 901-1000

ศตวรรษที่ 20 หมายถึง ปีที่ 1901-2000

ศตวรรษที่ 21 หมายถึง ปีที่ 2001-2100

สหัสวรรษ

การใช้งานสหัสวรรษสามารถใช้ได้ทั้งคริสต์สหัสวรรษ และพุทธสหัสวรรษ และคล้ายกับการใช้งานศตวรรษ สหัสวรรษก็ใช้แบบนับไล่ลำดับเช่นเดียวกัน โดยเวลาในปัจจุบันอยู่ในช่วงคริสต์สหัสวรรษที่ 3 และพุทธสหัสวรรษที่ 3 ด้วยเช่นกัน

สหัสวรรษที่ 1 หมายถึง ปีที่ 1-1000

สหัสวรรษที่ 2 หมายถึง ปีที่ 1001-2000

สหัสวรรษที่ 3 หมายถึง ปีที่ 2001-3000